Ana SayfaGüncel‘Değerli şeyler ömürsüz olur’: Şapkada Eriyen Bay Karp

‘Değerli şeyler ömürsüz olur’: Şapkada Eriyen Bay Karp


ÖZLEM ATEŞ


“Dünyadaki pek çok değerli şey, hatta belki en değerli şeyler bile ömürsüz olur.”

Tudem Yayınları’ndan çıkan ‘Şapkada Eriyen Bay Karp’ın yazarı, ödüllü bir çocuk ve yetişkin edebiyatı yazarı olan Cary Fagan.

Çevirisini Selçuk Demirel’in yaptığı bu kitap, yolları kesişen koleksiyon tutkunu iki kahramanın -Rondalph ve Bay Karp- hikayesini konu ediniyor.

Kitabın adı ve ön kapaktaki görseller Bay Karp’ın neyi/neleri biriktirdiğine dair sezinletici dönütler veriyor. İçteki görseller ise görsel okuma yapacak kadar fazla değil ancak 11 yaş ve üzeri çocuk okurları göz önünde bulundurduğumuzda kilit noktalarda konumlandırıldıkları söylenebilir.

Bay Karp ve Randolh’ın kesişen öyküsü

Rondalph’ın babası hırsızlıkla suçlanarak işten atılır. Anne çalışıyor olsa da 4 çocuklu bir aileyi geçindirmek zorlaşır. Böylece anne ve baba 3 katlı olan evin çatı katını kiraya vereceklerini açıklarlar. Günler sonra kiralık ev ilanına bir müşteri çıkar. Müşteri, Bay Karp’tır. 11 yaşındaki Randolph’ın ve yaşı 50’den fazla olmayan Bay Karp’ın ortak bir tutkuları vardır. Her ikisi de koleksiyonerdir. Rondalph gazoz kapakları, yazı gereçleri ve sözcükler biriktirir. Bay Karp ise adına ‘ömürsüz’ dediği şeyi…

Olaylar birinci kişinin yani Rondalph’ın ağzından aktarıldığı için okur yaşıtı olan Rondalph ile daha kolay bir özdeşim kuracaktır. Rondalph bisiklet kullanan, golf oynayan bir çocuktur. Bu durum soyut işlem dönemindeki çocuğun psiko-motor becerilerini etkin kullandığını örneklerken, o yaştaki çocuğun hareket ve devinim gerçekliğine vurgu yapmaktadır.

Rondalph meraklı bir çocuktur. Özellikle sözcükler biriktirirken kalın bir sözlükten yararlanır. Anlamını bilmediği bir sözcükle karşılaştığında hemen sözlüğe bakar ve o sözcüğün anlamını öğrenerek sözcüğü koleksiyonuna ekler. Bu kurguya dahil olan çocuk okur bir şey öğrenmek zorunda bırakılmadan  Rondalph ile beraber yeni sözcükler öğrenecektir.

Kitabın diğer kahramanı olan Bay Karp modası yıllar önce geçmiş olan köhne bir mağazanın şikayet biriminde çalışır. Eski moda giysiler giyen, küçük komik bir bıyığı olan, 300 parçalık bir koleksiyonu olan ve kuzeydoğunun en büyük ikinci koleksiyoneri olan yalnız birisidir. Rondalph’ın şu sözleri Bay Karp’ın şahsına dair bir tüyo verir:

Bay Karp’ın ayakkabılarının iyice cilalanmamış olsalar da çok uzun süre boyunca giyildiğini, topuklarına pençe yapılması gerektiğini ve pantolon paçalarının  da neredeyse görünmez bir iplikle, özenlice yamalanmış olduğunu ancak o zaman fark ettim.

Rondalph’ın anlatımına göre Bay Karp oldukça yoksul biridir ancak okur kitabın ilerleyen bölümlerinde aslında onun koleksiyonu için kendi kişisel ihtiyaçlarını geri planda tuttuğunu fark edecektir. Böylece okur insanların bazen lüks içinde yaşamak yerine değer verdikleri amaçlar uğruna daha mütevazı bir hayatı tercih etmenin erdemli duruşuna tanıklık edecektir.

Çocukların eşlik edeceği yolculuklar

Bay Karp’ın en büyük isteği eksik olan koleksiyonunu tamamlayarak kuzeydoğunun birinci koleksiyoneri olmaktır. Varını yoğunu koleksiyonuna adayan Bay Karp koleksiyonundaki eksiği tamamlamak için yolculuğa çıkar. Rondalph da  koleksiyonlar, Bay Karp, ömürsüzlük ve ölüm üzerine ‘tuhaf düşünceler’e dalarak düşünsel bir yolculuğa çıkar:

Ve sonra bir gün ölecektin. Peki o zaman koleksiyonuna ne olacaktı? Kişisel şeyler belki satılır ya da verilirdi. Başka kimse için değerli değillerse de (paçalı don a da kullanılmış pil koleksiyonu gibi) belki öylece çöpe atılırlardı.

Soyut işlem dönemindeki çocuklar eleştirel düşünmeye, mantık yürütmeye ve soyut kavramlar üzerinden neden sonuç ilişkileri oluşturmaya başladıkları için kahramana, çıktığı bu düşünsel yolculukta eşlik edeceklerdir.

Bay Karp çıktığı yolculuktan aldığı bir kararla geri döner. Yaptığı yolculuk onun yeni bir gerçeği fark etmesini sağlamıştır. Varını yoğunu artık farklı bir amaç uğruna
adayacaktır.

Bay Karp’ın bu hikayesine tanı
klık eden okur “Hayat, tek bir tutku için mi, yoksa daha birçok farklı yaşantıyı deneyimlemek için mi yaşanmalı ?” gibi örtük iletilerle karşılaşacaktır.

Toplumsal cinsiyet

Kitapta, annenin babadan daha fazla maaş alıyor olması, ev temizliğinin tüm aile bireyleri tarafından paylaşılıyor olması, bizdeki toplumsal kabullerin dışında farklı deneyimler sunduğu için okur burada eleştirel okuma fırsatı yakalayacaktır.

Çocukta bırakılmak istenen etki, kaynağını insana ve yaşama ilişkin bir sevgiden almaktadır diyebiliriz. Çocuk bu kitabı okuduktan sonra yeni bir kitabı okuma isteği duyabilir.

‘Şapkada Eriyen Bay Karp’ bir bütün olarak okuma kültürü edindirmeye katkı sağlayacak özellikler göstermektedir.