Dört duvarı değil yeryüzünü isteyen kadınların yeri: Yeryüzü Cafe

HABER MERKEZİ – Yeryüzü Cafe, kadınların hapsedilmeye çalışıldığı dört duvar arasından çıkıp özgürleşmesi, tüm yeryüzüne sahip olması amacıyla bir araya gelen kadınların girişimiyle açılmış bir cafe. Cafenin kurucularından Aylin Kaplan, yola çıkış serüvenlerini ve kadınların kolektif emeğinin gücüyle inşa ettikleri ‘yeryüzü’ dünyasını Gazete Karınca’ya anlattı.

Kadıköy’ün Yeldeğirmeni Mahallesi’nde kadınların kahkaha ve hayallerini harmanlayarak açtıkları bir yer; Yeryüzü Cafe.

İçeri adımınızı attığınızda sizi mis gibi kahve, tatlı ve buharı tüten yemek kokuları karşılıyor.

Yeryüzü Cafe’yi diğerlerinden ayıran en büyük özellik, ticari kaygı gütmemeleri. Buranın amacı kadınların kolektif emeğinin gücünü büyütmek.

Bir kaç kadının bir araya gelerek açtığı cafede aynı zamanda atölyeler ve film gösterileri de gerçekleştiriliyor.

“Burası da bizim yeryüzümüz” diyen cafenin kurucularından Aylin Kaplan, ‘dört duvarı değil tüm yeryüzünü isteyen’ kadınların hikayesini Gazete Karınca’ya anlattı.

En başından başlarsak, Yeryüzü Cafe’yi kurma fikri nasıl ortaya çıktı?

Kadınlarla birlikte bir şeyler yapma isteğinden doğdu bu fikir. Ve geçen yıl Kasım ayında bir kaç kadın arkadaş bir araya gelerek kurduk. Kadınların rahatça eşleriyle, dostlarıyla güzel vakit geçirebildikleri bir yer açmak istedik. Kadınlara imkan sağlamak istedik ve buranın sadece cafe olarak kalmasını istemedik. Hem kadınların sosyalleşebileceği hem de kadınların çocuklarıyla da rahat zaman geçireceği imkanlar yaratmayı amaçladık. Kadınların evde yaptığı ‘gün’ler vardır örneğin, kendilerini rahat hissettikleri ortamları dışarıda da yaşayabilecekleri bir yer yaratmak istedik.

Neden ‘Yeryüzü’ ?

Kadınlar dört duvar arasına değil, yeryüzüne aittir. Sadece çalışan, ev işçisi ya da farklı dillerden, ırklardan değil yeryüzünün tüm kadınlarına hitap etmek istediğimiz için. Burası da bizim yeryüzümüz. Tüm kadınlarla da paylaşmak istiyoruz burayı.

Kadınlar için ne gibi etkinlikler yapılıyor?

Kadınlar için atölyeler kurduk. Sinema, pilates, yoga gibi. Kadın tarihine dair okumalar gerçekleştirdik.
Her Cuma sinema atölyesi düzenlemeye çalışıyoruz. Burada kadınların tarihini anlatan, kadınların günlük yaşamda yaşadıkları sorunları ele alan filmler izliyoruz.

Atölyeleri açarsam biraz örneğin: Pilates Atölyesi kadın bedenini anlatıyor. Bu atölyeyi kurma amacımız, kadınların var olan vücut algısına gelebilmek için uğraşması değil gerçekten sahip olduğu vücutla barışık yaşayabilmesini sağlamak.

Ayrıca tarih yazarı genelde erkekler olduğu için kadının tarihte çok fazla yeri yok. Kendi tarihimizi kendimiz okuyarak, geçmiş izlenimleri inceleyerek okuma atölyeleri kurduk.

Derken Yeryüzü Cafe’nin her geçen gün değdiği kadın sayısı arttı. Cafemiz kadın, LGBTİ, erkek herkese açık. Ama bizimle birlikte bu yolu yürüyen bir çok kadın arkadaşımızla tanıştık cafe aracılığıyla.

Burayı açarken ihtiyacımız olan şeylerden bir tanesi kadın kütüphanesiydi. Kadınların buradan kitap alıp okuyup geri getirdiği bir sistem oluşturmak istedik. Bunu da geçen yıl kaybettiğimiz arkadaşımız Sultan Seçik adıyla yapmak istedik ve Sultan Seçik Kadın Kitaplığı’nı kurduk. Şuan yeteri kadar kitabımız var ama hala getiren arkadaşlarımız da oluyor.

Ekonomik işleyiş nasıl oluyor cafede?

Nöbetleşe olarak işletiyoruz burayı. Her gün iki kadın arkadaşımız burayı nöbet sistemiyle açıp kapatıyor. Her günün nöbetçisi, her atölyenin sorumlusu var ve bu sayı her gün artmaya başladı. Giderek daha fazla kadın özne olmaya başladı.

Başka platformlardan kadınlarla da dayanışma sağlıyor musunuz?

Evet, zaten cafeyi sadece kendimiz için değil diğer kadınlarla da dayanışmak için açtık aslında. Ve bu anlamda Kadın Kadına Mülteci Mutfağı’yla iletişim kurduk. Reçel, bamya gibi günlük hayatta sıkça tükettiğimiz besinleri yaparak gelir elde etmeye başlayan mülteci kadınların bir araya geldiği bir oluşum. Biz de onlara destek olmak için cafemizin bir köşesinde ürünlerine yer veriyoruz. İşlevimiz aracı olmak.

Etrafta oyuncakların olması da dikkat çekiyor.

Çocuğu olan bir kadın cafeye gittiğinde uzun zaman sohbet edebilmesi veyahut kitap okuyabilmesi çok zor. Çünkü çocuğun ilgisini çeken herhangi bir şey yoktur cafede. Biz çocuklara özgür bir alan da sunuyoruz. Amacımız; annelerin rahatlıkla arkadaşlarıyla sohbet ederken çocuklarının güzel zaman geçireceği bir ortam yaratmak. Pek çok kadın bu sistemden çok memnun olduğunu dile getiriyor. Her geçen gün yeni bir oyuncak katarak büyütüyoruz alanlarını.Bir çok cafede olmayan bir şey bu. Bu eksiklikten yola çıkarak yaptık.

Yeryüzü’nün mutfağında neler var?

4 çeşit yemek çıkartıyoruz her gün. Kendi yaptığımız tatlı çeşitlerimiz var. Özgür bir alan bizim mutfağımız. Her kadın kendi bildiği, istediği yemeği ve tatlıyı yapıyor. Kimin neyi yapacağına aramızda istek ve yeteneklere göre karar veriyoruz.

Kadının eve hapsedildiği, yaşam alanının daraltıldığı bir ortamda nefes alma, özgürleşme alanı da sunuyor mu Yeryüzü Cafe?

Kadının ait olduğu yer, dört duvardan ibaret değil. Adını yeryüzü koymamızın sebebi birazda bu. Kadınlar yeryüzüne aittir. Kadınlar dört duvar arasında, mutfak veya evin farklı alanlarına hapsedilmek için var olmamışlardır. Bir çok kadın kalıplarını yıkmış olsun yada olmasın bunu tercih etmez. Bu kadına dayatılan bir durum sadece biz buna razı gelmiyoruz.

Nasıl tepkiler alıyorsunuz gelenlerden?

Bir çok kişi internetten, sosyal medyadan duyarak geldiğini söylüyor. Gelenler müdavimi oluyor genelde. Çünkü burası cafe değil arkadaş ortamı sıcaklığında.

Yeryüzü Cafe’de yapmayı planladığınız başka etkinlik, proje var mı?

Cafede etkinlikler yapıyoruz dönem dönem. Örneğin film gösterimlerinde oyuncu ve yönetmenin katılımıyla sohbet gerçekleştiriyoruz. Zaman zaman etkinliklerin sonunda mini canlı müzik dinletisi yapıyoruz. Geçen sene bir koro girişimizi oldu ama sekteye uğradı. İlerleyen günlerde Yeryüzü kadın korosu gibi bir oluşum gerçekleştirmeyi de düşünüyoruz. Etkinliklerimizi sosyal medya hesaplarımızdan duyuruyoruz.

Kadın esnaf olmak nasıl peki?

Çevremizdeki erkekler ilk etapta yapmanızı önermiyoruz, işler iyi gitmeyebilir gibi kendi cephelerinden tepkiler verdiler. Etraftaki esnafın tamamı erkek. Artık hepsi burayı kadınların işlettiğini biliyor ve kadına yönelik bakış açısının değiştiğini düşünüyoruz. Önceden kadını daha nesne halinde gören veya yoldan geçen bir kadına istediği gibi bakabileceğini düşünen erkekler bunu yapamayacaklarının farkına vardılar. Bizim bu kadar tutunmamızı beklemiyorlardı. Kadın esnaf olmak, sadece esnaf olmaya göre daha zor ama biz yalnız değiliz.

Yolunu Yeryüzü Cafe ile kesiştirmek isteyenler için adres:

Karakolhane Cad. Recaizade Sok. No:67 Yeldeğirmeni/ Kadıköy-İstanbul