Ana SayfaYazarlarAbdulcebbar AvcıSeyirciye karşı seyirci: Romeo’m Nerede?

Seyirciye karşı seyirci: Romeo’m Nerede?

HABER MERKEZİ – Abbas Kiarostami’nin sinemasını tanımlayan ve ‘Shirin’ isimli kült filminin fikrini ortaya çıkaran yapım olan ‘Where is my Romeo?’yu Abdulcebbar Avcı kaleme aldı.

Yeni bir sinemayı düşünmenin tek yolu seyircinin rolünü daha fazla hesaba katmaktır.

2016’da yaşama, geride bıraktığı tüm güzelliklerin ertesinde veda eden, dünyanın daha iyi bir yer olabilmesi adına çerçevesi ve oluşturduğu kompozisyonlarla hayata derinlik kazandıran Abbas Kiarostami ‘Where is my Romeo?’da (Romeo’m Nerede? – 2007) sinemayı, sinema tutkunlarını, seyir deneyimini farklı bir perspektifle gözlemlemiştir.

Kiarostami, seyirci ve sinema üzerinden bir inşa gerçekleştirdiği bu filminde, sinema dilinin seyirci üzerindeki etkisine kendine özgü biçimsel anlayışla yer vermiştir.

Bir yandan sinemayı estetik sürecin yansımasında kullanıp hayatını sinemaya adayan, bir yandan da seyirci deneyimlerini ve standartlaşan sinemayı -başka bir deyişle ‘endüstri olarak sinemayı’- seyirci üzerindeki etkisiyle ele almıştır.

‘Herkesin Sineması Kendine’

‘Herkesin Sineması Kendine’ (Chacun son cinéma) 60. Cannes Film Festivali için özel olarak hazırlanmış bir yapım. Otuz beş yönetmenin ‘sinema’ temasını kendi perspektifinden işleyerek, ortalama üç dakikadan oluşan otuz adet kısa filmin ardı ardına sıralamasından meydana gelen bir yapım.

Bu yapım için Lars Von Trier ‘Occupations’ı, Theo Angelopoulos ‘Trois Minutes’ü, Tisai Ming Liang ‘It is a Dream’ isimli filmi çekti ve daha pek çok yönetmen de kısa film üretti.

Where is my Romeo da bu yapımlar arasında. Öyle ki Abbas Kiarostami’nin sinemasını tanımlayan ve ‘Shirin’ fikrini ortaya çıkaran film de bu olmuştur.

Yakın planlarla (Close-up) ‘seyirciye karşı’ sunduğu ‘seyirci’ deneyimi bir yüzleşmenin, iç içe geçmiş bir duygu durumunun yansıması olmuştur. Öyle ki kimi zaman da bu yüzleşme deneyimini Taste Of Cherry’de (Kirazın Tadı, 1997) olduğu gibi görsel bir mesafeyle sunmuştur.

 

‘Where is My Romeo?’dan ‘Shirin’e

Kiarostami seyirciyi kendi zihni ve duygu dünyasıyla baş başa bıraktığı filmlerinde ‘olay eksenli’ hikâye anlatmak yerine, seyircinin fonksiyonunu arttırma gayretindeydi.

‘Where is my Romeo?’ ertesinde Kiarostami Shirin’i (Şirin, 2008) İran’ın kültürel motifini yansıtan bir hikaye paralelinde çeker.

Film yerel bir konu üzerinden hareket kazansa da (film içinde film) Kiarostami evrenseli, diğer işlerinde de olduğu gibi yakalar. Çünkü diğer toplumların da sinema deneyimleriyle karşılaşmasını sağlar.

Seyirci deneyimini ve sinemasal sürecin etkilerini iki filmde de detaylı şekilde gözler; arzu ettiğini, keyif aldığını da. ‘Seyirciyi gözlemlemeyi’ bu filmlerinde tam olarak gerçekleştirir.

Filmin apaçıklığı

Jean Luc Nancy ile gerçekleştirdiği söyleşide, seyirci ve sinema arasındaki bağa, sinema anlayışına, kendi açısından şöyle açıklık getirir Kiarostami:

Anlatı sinemasına katlanamıyorum. Salonu terk ediyorum. Anlatı sineması daha fazla hikâye anlattığı ve bunu daha iyi yaptığı zaman, ona karşı direncim de daha büyük oluyor. Yeni bir sinemayı düşünmenin tek yolu seyircinin rolünü daha fazla hesaba katmaktır.

Kiarostami devamında da seyircinin müdahil olması için tamamlanmamış, açık uçlu sinema fikrini savunur. Çünkü bu boşluklar aracılığıyla seyirci kendi bakış açısını devreye sokacak ve bu da filmin apaçıklığının bir parçası olarak etkisini gösterecek, böylece de Kiarostami, seyircisini korumaya almış olacaktır.

Kendi ifadesiyle filmi yapanın bırakacağı boşluğu ise şöyle anlatır:

Böylelikle filmin boş bırakılan, zayıf yerleri en güçlü yerlerine dönüşür. Bu zayıflıklarla otoritelere karşı savaşmak gerekir.[1]

Hem filmi üreten hem de ertesi zamanda ‘filmin üretimine kendi bakış açısıyla dahil olan’ seyirci bu sayede koruma altına alınmış olacaktır.


Adı geçen filmler

Taste of Cherry, Abbas Kiarostami, 1997

Shirin, Abbas Kiarostami, 2008

Occupations, Lars von Trier, 2007 (Short)

Trois Minutes, Theo Angelopoulos, 2007 (Short)

It is a Dream, Tsai Ming Liang, 2007 (Short)


[1] Nancy, Jean-Luc ‘Filmin Apaçıklığı Abbas Kiarostami’, Çev. Tacettin Ertuğrul, Küre Yayınları, İstanbul: 2013, s.97-98.