Ana SayfaGüncelKardeşler arası çatışmanın mizah dolu hikayesi: ‘Kardeşim ve Ben’

Kardeşler arası çatışmanın mizah dolu hikayesi: ‘Kardeşim ve Ben’

HABER MERKEZİ – Özlem Ateş, kardeşler arasındaki iletişimsizliğin sebeplerini sorgulayan ve aile içi ilişkilerde dış etkenlerin öneminin vurgulandığı Raina Telgemeier’in ‘Kardeşim ve Ben’ isimli grafik romanı  üzerine yazdı.


ÖZLEM ATEŞ


Belki yeterince istersem bunların hepsi kötü bir rüyaya dönüşür.

Çizgi roman, edebiyat ve resmin birleşmesinden öteye giderek kendi kurgu, anlatım ve görsel biçimini yaratan bir 20. Yüzyıl anlatı sanatıdır. Çizgi romana ilk örnek olarak 1896 yılında yayınlanan Richard Fenton Outcalt’ın The Yellow Kid (Sarı Çocuk) gazete bandı gösterilir. Bu eserde yazı balonlarının ilk örneklerine rastlanır. Türkiye’de ise Abdülcanbaz, Karaoğlan, Ustura Kemal, Tarkan, Avanak Avni, Kötü Kedi Şerafettin akla ilk gelen ilk çizgi romanlardır.

Çizgi roman mizah kavramıyla anılan bir anlatı sanatıdır. Bu yönüyle çocuk okurların dikkatini çekebilme konusunda muazzam bir güce sahiptir. Mizah, çocuğun doğasında var olan eğlenme gerçeğine, isteğine  açılan bir kapıdır diyebiliriz. Çocuklarda mizah gelişimi alanında en etkili çalışmalar Paul McGhee tarafından yapılmıştır. McGhee’ye göre mizahın temelini oluşturan şey acayiplik ve tutarsızlıktır. Fakat tutarsızlık ona göre tek başına mizah için yeterli değildir. Çocukların bu tutarsızlığı fark edebilecek düzeyde deneyime, bilgiye sahip olmaları ve neşeli bir ruh halinde olmaları gerekmektedir.

Bu bilgilerden hareketle çocukların değerlendirdiği mizah türünün onların bilişsel gelişimlerine bağlı olduğunu söyleyebiliriz. McGhee, mizahın bilişsel gelişime paralel olarak değişmez evrelerden oluştuğunu ve bunun sırası ile ortaya çıktığını belirtmiştir. McGhee’ye göre Çoklu Anlamlar ve Yetişkin Türü Mizah, bilişsel gelişimin son evresi olup somut işlemler dönemine girmiş çocuklarda oluşur.

İşte 2015 yılı Will Eisner madalyasına sahip Raina Telgmeier tarafından yazılan ve Braden Lamb tarafından renklendirilen “Kardeşim ve Ben” adlı çizgi roman  tam da bu evreye giren çocukların gelişim dönemlerine uygundur diyebiliriz. Tudem Yayın Grubu’na ait Desen Yayıncılık’tan çıkan bu kitap, içerisinde çokça mizah unsuru barındırmaktadır.

Kitabın ön ve arka kapağında birbirine zıt duygular barındıran görseller bulunmakta, bu zıtlıklar mizahın olmazsa olmazı bir çatışma unsuruna işaret ederek kitabın içeriğine yönelik sezinletici dönütler sunmaktadır.

Elimizdeki bu çizgi roman, okuru, Anna ve kardeşi Amara arasında yaşanan çatışmanın mizah dolu hikayesine davet ediyor.

Kitabımızın üç çocuklu –Anna, Amara ve Will- ailesi son derece anlayışlı ve çocuklarının ihtiyaçlarını gözeten  anne ve babaya sahiptir. Bir dönem işsiz kalan babanın tüm sinirleri alınmış gibidir. Buna rağmen Anna ve Amara birbirlerine son derece öfkeli, tahammülsüz, kaba ve tepkilidirler. Evde sürekli didişme, laf atma, tahrik etme gibi bol gerilimli bir hava esmektedir.

Paul McgHee’ye göre mizah duyguları en çok  gelişmiş çocuklar, çatışma dolu ailelerden gelir. Yazar, işte böyle bir aile aracılığıyla gerilim ve çatışmanın şiddetini mizahla harmanlayarak okurun bol gülmeli bir okuma yapmasını sağlamaktadır.

Anna ve Amara daha çok gelişimsel dönemlerinin farklılığından dolayı çatışma yaşarlar. Amara bebekken Anna onun tepkilerini anlayamaz. Yaşları ilerledikçe yaşanan çatışmalar dozunu arttırarak devam eder.

Anna ergenliğin karmaşasını yaşayan on dört yaşında, resim çizmeyi ve müzik dinlemeyi seven bir kız çocuğudur. Amara da resim çizmeyi çok sever. Evde yılan bakacak kadar da iyi bir hayvanseverdir aynı zamanda. Olumlu özelliklere sahip kahramanlarla okurun kuracağı özdeşim bu anlamda çok kıymetlidir.

Öykü, baba haricindeki aile fertlerinin  Kaliforniya’dan Kolorado’ya uzanan birkaç haftalık macera dolu yolculuğu sırasında yaşananları geçmişle bağ kurarak anlatır. Şimdi anlatılırken görseller daha renkli ve canlı; geçmiş anlatılırken eskiyi anımsatan sarı ve daha pastel renkler kullanılmıştır. Okur sürekli şimdi ve geçmiş arasında mekik dokuyarak hikayedeki geçişleri temellendirmekte, bu durum  okurun dikkatini hikayede toplamasına olanak sağlamaktadır.

Babanın yolculuğa neden dahil olmadığını Anna, Amara ve küçük kardeş Will ile beraber okur da kitabın ilerleyen bölümlerinde anlayacaktır. Bu sırra şu an sadece anne ve baba vakıftır.

Peki sürekli didişen iki kız kardeş bu uzun yolculuğu nasıl geçireceklerdir? “Akşam yemeğini bile sorunsuz geçiremezken bir hafta boyunca arabada nasıl duracaksınız?” diyen anneleri haksız mı çıkacaktır?

Annenin şoförlüğünü yapacağı bu yolculuğun kilit noktası Anna’nın yolculuk esnasında ön koltukta oturmayı talep etmediğini belirtmesinden sonra diğer aile fertlerinin kullandığı “Şu hadise!” ifadesidir. “ Şu hadise!” ifadesi, içinde Amara’nın hayvansever oluşunun, Anna’nın fobisinin ve kaybolan bir yılanın yarattığı gerilimin  bir aradalığını taşımaktadır. Bu üçlemenin gizemi eve dönüş yolculuğunda çözülmektedir.

Elimizdeki çizgi roman, korkunun bazen birleştirici ve uzlaşıyı sağlayan bir duygu olduğunu örtük bir biçimde anlatmaktadır. Yolculuğun başlı başına bir gizem olduğu fikri bu çizgi romanla desteklenmekte, yeni yerlerin keşfedilmesi, merak ve maceranın kahramanlarca deneyimlenmesi okura farklı yaşamlara tanıklık etme fırsatı sunmaktadır.

Doğası gereği görsel bir yapıya sahip olan kitap, okurun zengin bir görsel okuma yapmasına fırsat vermektedir. Kurgu, öğretici kalıp yargıların çok uzağında olup, okura, kahramanlar aracılığıyla kendiliğinden bir öğrenme deneyimi sunmaktadır.

Kitabın sonunda “gerçek” bir sürprizle karşılaşacak olan okur, yazarı daha yakından tanıma fırsatı elde edecektir.

Mizah unsurlarını çokça barındıran çizgi romanlar, okurun gülmesini, eğlenmesini ve heyecan duymasını sağlayarak okurda kitaba yönelik sempatinin gelişimine olanak sağlar. İşte bu nedenle bu çizgi romanın çocuklarda okuma kültürü yaratma anlamında bir köprü görevi gördüğünü  düşünüyorum.

Keyifli, bol gülmeli okumalar…


Raina Telgemeier

Raina Telgemeier San Francisco’da büyüdü ve sonrasında New York’a taşınıp Görsel Sanatlar Üniversitesi’nde İllüstrasyon Bölümü okudu. Çizgi romanları Ignatz, Cybil ve Eisner Ödüllerine aday oldu. İnternette, çeşitli dergilerde ve antolojilerde yer aldı. Uyarlayıp resimlediği “The Baby-sitters Club” çizgi romanları 2007 yılında YALSA’nın ‘Gençler için Harika Çizgi Romanlar’ listesine ve Booklist’in ‘Gençler için En İyi 10 Çizgi Roman’ listesine girdi. Eşi ile birlikte yazdığı son eseri “X-Men: Misfits”, Anzu tarafından resimlendi ve New York Times çoksatanlar listesine girdi.