Yüksel Arslan’ın ardından: “İki ‘Taşlı’ Adam”

Bir sanatçı olmayı kendine yasaklayan Arslan, bir rençberin boşuna gayreti ve sürgündeki bir hükümdarın kayıtsızlığı ile yeni bir Arture efsanesinin imgelerini oluşturdu.

Roland Topor

Çeviri: Levent Yılmaz, Ulus Baker, Murat Güvenç, Huguette Rigot

Yüksel Arslan, sonsuz uzayın bu sonlu parçası, boğazından kahkahalar dökülürken içsel uydular misali dönüp duran, çarpıştıklarında, ellerinin ve gözlerinin kıvılcımlarını fışkırtan iki yuvarlak taş tarafından sürekli kat edilir.[1]

Olağanüstü, karşıt ilkelere bağımlı, seyirlik manyetik etkiler oluşturan iki çakıl taşıdır bunlar. Birincisi, zamanında Hieronymus Bosch’un, dönemin cerrahları tarafından alınışını sevinçle karşıladığı Delilik Taşı’dır.

Çok daha havaleli, ancak göründüğünden çok daha kırılgan olan ikincisiyse, uyku verici özellikleri Goya tarafından gözler önüne serilmiş Akıl Taşı’dır.

Birbirlerine çekilen ve birbirini iten, biri altlardaki sığınaklara tutkun, diğeri kafatasının kutup bölgelerinden kopamayan bu iki gök cisminin çarpışmaları, organik madde kalıntıları, kahkaha gazı ve küle, anılara, lavlara ve dumana dönüşmüş yanılsamalar eşliğinde şiddetli patlamalara yol açar.

Oluşan bileşik elemanlar, soğudukça kristalize olarak, UNESCO tarafından ilan edilmesini beklemeden, insanlığın ortak kültürel mirasına kattığım birer doğal harika olan Arture’leri oluşturur.

Ne var ki kimileri, büyüsel güçler atfettikleri bu eserlere fazla yaklaşmamayı yeğlerler, yüzlerini bir düdüklü tencere kapağının ayrılması misali yitirebilirlermiş gibi.

Çok daha sempatik, cüretkâr ve ihtiyatlı olan diğerleriyse, ailelerindeki uyuz koyunların yarattığı, çok eskilerde kaybolmuş bir uygarlığa ait arkeolojik parçalar şeklinde gördükleri Arture’lerden etkilenmekten çekinmezler. Böylesi bir kavuşma, elbette heyecan yüklüdür. “İki taşlı adam”ın eserleri, zamana, zemine ve izleyicinin ruh haline bağlı olarak dehşet, coşku, hüzün veya neşe duyumsatır.

Bir sanatçı olmayı kendine yasaklayan Arslan, bir rençberin boşuna gayreti ve sürgündeki bir hükümdarın kayıtsızlığı ile yeni bir Arture efsanesinin imgelerini oluşturdu. Bu efsane, cinselliğin kaprislerine boyun eğmiş, kâbus ve hastalıklarının insafına kalmış, yerinde, yaşamı küçük bir kum tanesine bağlı ve de her halükârda, kendi yarattığı toplumsal örgütlenme tarafından öğütülmeye mahkûm insanın acıklı serüvenlerini ustaca resmediyor.

Yalan tatlı, gerçeklik acıdır.

Ne var ki bu, kahramanı gülmekten kesinlikle alıkoyamaz.

Vaison La Romaine, Ağustos 1995

‘İnsan’ ve ‘Etkiler’ adlı serilerden, Dirimart Galeri, Ocak 2014 (Yüksel Arslan’ın İstanbul’daki son sergisi)

[1] Bu metin, Arslan: Defterler/Cahiers de Travail 1965-1994 başlıklı kitaptan alınmıştır (çev. Levent Yılmaz, Ulus Baker, Murat Güvenç, Huguette Rigot, ed. Ali Artun [Ankara: Galeri Nev/Dost Yayınevi, 1996]).

Kaynak: e-skop