Columbia Records, 100 yıl öncesine ait ilk Kürtçe ses kayıtlarını yayınladı

HABER MERKEZİ – ABD’li Columbia Records şirketi, 100 yıl öncesine ait ilk ticari ses kayıtlarının bulunduğu koleksiyondan bazı parçaları yayınladı. Koleksiyonda, Osmanlı döneminde daha çok Kürt illerinden ABD’ye göç eden Kürtlere, Asurilere ve Ermenilere ait Kürtçe, Türkçe ve Ermenice şarkılar ve Mezopotamya’ya ait makamlar yer alıyor.

ABD’li Columbia Records şirketi, Mezopotamya’ya ait ilk ticari ses kayıtlarının bulunduğu koleksiyondan bazı parçalar yayınladı.

Önce 1912 yılına ait ses kayıtlarını yayınlayan şirket 1916 yılına ait ve Kürtçe, Türkçe ve Ermenice şarkı ve makamların kayıtlarının bulunduğu koleksiyonun ikinci parçasını da paylaştı.

Columbia Records’un paylaştığı ses kayıtları, ABD’de yapılan ve bölgedeki seslere ait en eski kayıtların bir koleksiyonu olma özelliğini taşıyor.

Araştırmacı Zeynep Yaş’ın araştırmasına göre 1900’lü yıllarda bölgede birçok araştırmacı köyleri gezip ses ve şarkıları kayıt altına almış.

IMP News’ten Mustafa Ergün’ün haberine göre de 1912’den 1919’a kadar Columbia Records, Osmanlı İmparatorluğu’nda kayıt altına aldığı şarkıların sayısını sürekli arttırmış. Şarkılar Kürtçe, Türkçe, Arapça, Ermenice ve Ladino dillerinde söyleniyor.

Koleksiyonda, Osmanlı döneminde daha çok Kürt illerinden ABD’ye göç eden Kürtlere, Asurilere ve Ermenilere ait Kürtçe, Türkçe ve Ermenice şarkılar ve Mezopotamya’ya ait makamlar yer alıyor.

Aşağıda Kerekin Proodian’dan bir kayıt yer alıyor:

Columbia Records’un paylaştığı 100 yıl öncesine ait bu kayıtların tamamı akustik olarak kaydedilmiş. Diğer bir deyişle, mikrofonun getirilmesinden on yıl önce tamamen mekanik yöntemlerle sesler kayda geçirilmiş. Şirket, sese sadece hafif bir restorasyon yapıldığını ve performansları kayıt altına alındığı kaliteyle muhafaza ettiğini açıklıyor.

Kürtçe, Türkçe, Ermenice, Arapça, Rumca eserler çoğunlukla keman, kanun, piyano ve darbuka gibi enstrümanlar eşliğinde kaydedilmiş.

Columbia Records’un yayınladığı kayıtları seslendirenler arasında, Manafsha G. Demoorjian, Xusro Melûl, Kerekin Proodian, W. Kamel, Naim Karakand, Georgiades, Marika Papagika, Dikran Effendi, M.G. Parsekiyan, Kaspar Janjanian ve K. Geljookiyan bulunuyor.

Kayıtlarda, 1881 yılında Diyarbakır’da doğan ve 1900’lü yılların başında Musul’a giden Xusro Melûl’e ait ve Diyarbakır’da söylenen eserler de var. İşte onlardan biri: