Tutuklama, ihraç, sansür ve travma: ‘OHAL’de neyiniz eksik?’ sorusuna bilançolu yanıt

ANKARA – CHP Milletvekili Şenal Sarıhan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın OHAL’in ne zaman kaldırılacağı yönündeki sorulara “OHAL’de neyiniz eksik?” sorusu ile cevap vermesi üzerine, OHAL’de yaşanan hak ihlallerine ilişkin bir bilanço yayınladı.

15 Temmuz darbe girişimi ardından ilan edilen Olağanüstü Hal’in (OHAL) birinci yılını doldurmasına kısa bir süre kala, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ankara Milletvekili Şenal Sarıhan OHAL’de yaşanan hak ihlallerine ilişkin bilanço hazırladı.

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın OHAL’in ne zaman kaldırılacağına ilişkin sorulara “OHAL’de neyiniz eksik?” biçiminde verdiği cevaplara karşı hazırlanan bilançoda, tutuklu milletvekilleri ve gazetecilere, kapatılan medya kuruluşları ve sivil toplum örgütlerine ve ihraç edilen kamu çalışanlarına yer verildi.

Şenal Sarıhan tarafından hazırlanan bilanço şöyle:

İlk KHK 23 Temmuz’da

OHAL kapsamında alınan ‘önlem’lere ilişkin Kanun Hükmünde Kararnamelerin (KHK) ilki 23 Temmuz 2016 Cumartesi günü resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.

667 Sayılı ilk KHK ile, gözaltı süresinin otuz güne çıkarılmasından, görevden alınan kamu görevlilerinin bir daha kamuda istihdam edilmemesine, kapatılan kurum-kuruluşların mal varlıklarının Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Hazineye bedelsiz devrinden mağdur ve tanık ifadelerinin adli kolluk görevlileri tarafından da alınabileceğine kadar evrensel hukuk ilkeleriyle bağdaşmayan pek pek çok düzenleme getirildi.

KHK’ler ile yaklaşık 115 bin kamu görevlisi ihraç edilirken, 71 binin üzerinde gözaltı, 50 binden fazla tutuklama yapıldı. 162 bin kadar kişi hakkında işlem yapılırken,  47 bin küsur kişi adli kontrol şartıyla serbest kaldı, 7 bin 605 kişi hakkında yakalama kararı çıkartıldı. 140 bin pasaport iptal edilirken işsiz kalan 124 bin kişi ile Türkiye dışarı çıkılması yasak yarı açık bir cezaevine dönüştürüldü.

5 bin 247 akademisyen işinden edildi

Bugüne kadar toplam 24 OHAL Kanun Hükmünde Kararnamesi çıkarıldı. Bu kararnamelerin sadece beşi  TBMM’de görüşülerek kanunlaştı.

Söz konusu kararnamelerle en fazla ihraç 34 bin ile Milli Eğitim Bakanlığı’nda yapıldı.

1 Eylül 2016’da yürürlüğe konulan 672 sayılı KHK ile akademisyen ihraçları başladı.  Toplam 6 farklı KHK ile 117 farklı üniversiteden 5 bin 247 akademisyen işinden edildi.

KHK’ler ile ‘Bu Suça Ortak Olmayacağız’ bildirisine imza atan yüzlerce akademisyeni de ihraç edildi.  372 Barış Akademisyeni KHK’ler ya da sözleşmelerinin yenilenmemesi nedeniyle işinden edildi.

Kapatılan 15 vakıf üniversitesiyle birlikte işsiz kalan akademisyen sayısı 8 bin 427’ye ulaştı.

Yargı ve TSK’deki ihraçlar

Bir yıl içinde yargı alanındaki ihraçlarda hız kesmeden devam etti. Hakimler Savcılar Kurulu 4092 hakim ve savcıyı meslekten attı.

Bunların içinde 2 bin 492 hakim ve savcı, 104 Yargıtay üyesi, 41 Danıştay üyesi, iki Danıştay üyesi, üç HSK üyesi tutuklandı.

Adalet Bakanlığı bünyesinde ise toplam 5330 memur ihraç edildi.

Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’ndan 869,  Kara Kuvvetleri Komutanlığı’ndan 3300, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’ndan 1433 kişi ve 16 bin 409 askeri öğrenci olmak üzere 22 binin üzerinde ihraç gerçekleştirildi. Emniyetteki ihraçlar ise 20 bini buldu.

OHAL’de basının hali: 178 medya kuruluşu kapatıldı

Sivilleri ve özgürlüklerimizi etkilemeyeceği açıklamasıyla duyurulan OHAL’in faturasının kesildiği kesimlerin başında medya çalışanları ve gazeteciler vardı.

OHAL boyunca 16 TV kanalı,  24 radyo, 63 gazete, 20 dergiyle birlikte toplam 178 medya kuruluşu kapatıldı. 167 gazeteci cezaevine konuldu. Yaklaşık 2 bin 500 gazeteci işsiz kaldı. Kapatılan yayınevi sayısı ise 30’u buldu.

STK’ler de OHAL’in hedefinde

1061 öğretim kuruluşu, 223 kurs ve etüd merkezi, 1125 dernek, 129 vakıf, 19 sendika kapatıldı.

FETÖ ile mücadele adı altında çıkartılan KHK’larla kapatılan sivil toplum kuruluşları arasında onlarca kültür merkezi, insan hakları için mücadele eden, çocuk hakları alanında çalışan, cinsiyet eşitliğini inşa etmeye çalışan kadın kurumu da vardı.

Tutuklu vekiller, belediye başkanları ve kayyum atanan belediyeler

Dokunulmazlıkların kaldırılmasıyla birlikte başta HDP’li milletvekilleri olmak üzere vekiller tutuklanmaya başladı.

11 HDP’Lİ 1’CHP’li vekil tutuklandı.28 HDP’li il başkanı, 89 ilçe eş başkanı cezaevine konuldu.  780 il ve ilçe yöneticisi ise an itibariyle cezaevinde.

OHAL süresince, AKP’nin seçimle kazanamadığı Doğu ve Güneydoğu’daki belediyelere kayyum atanarak belediye başkanları da tutuklandı.

Kayyum atanan belediye sayısı 82’i bulurken,85 belediye eş başkanı tutuklandı. Belediyelere bağlı 2 bin 22 çalışan işinden edildi. 585 belediye personeli açığa alındı.

OHAL’in travmatik etkileri

OHAL’in yarattığı iklim ile toplumsal travmalar yaşanırken, 35 kişi intihar etti. İntihar vakıalarında ilk sırada emniyet mensupları yer alırken bunu öğretmenler izledi.

Açıklanan bir anket sonucu ise yaşanan toplumsal travmanın boyutlarını ortaya koydu. KHK ile ihraç edilen 5 bin kişinin katıldığı ankette, 101’i kadın, 314 kişinin kendi yaşamına son verme eğiliminde olduğu ortaya çıktı.

Sarıhan tarafından hazırlanan ve KHK’iler ile ihraçların kurumlara göre dağılımına yer verilen rapora buradan ulaşabilirsiniz.

Sarıhan tarafından hazırlanan ve OHAL’in ardından ortaya çıkan genel tabloya yer verilen raporun tamamına da buradan ulaşabilirsiniz.