Toplu iflaslar ve kitlesel işsizlik kapıda: Enflasyon yüzde 24,52’ye yükseldi

HABER MERKEZİ – Eylül ayında yüzde 3,46 artması beklenen enflasyon yüzde 6,30 oranında artış gösterdi. Yıllık enflasyon yüzde 24,52 oldu. Verileri değerlendiren iktisatçı Ümit Akçay, toplu iflasların ve kitlesel işsizliğin kapıda olduğunu kaydetti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayı enflasyon rakamlarını açıkladı.

Buna göre tüketici fiyatları Eylül’de yüzde 6,30 artarken yıllık enflasyon yüzde 17,90 olarak hesaplandı.

Böylelikle yıllık enflasyon yüzde 17,90’dan yüzde 24,52 seviyesine yükselmiş oldu.

Aylık bazda enflasyon beklentisi, yüzde 3,46 olacağı yönündeydi.

Aylık artışlar

Eylül ayında, aylık en yüksek artış yüzde 11,41 ile ev eşyası grubunda oldu.

Ana harcama grupları itibarıyla 2018 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan ulaştırmada yüzde 9,15, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 7,42, eğlence ve kültürde yüzde 6,62 ve gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 6,40 artış gerçekleşti.

Yıllık artışlar

Yıllık en fazla artış yüzde 37,28 ile ev eşyası grubunda gerçekleşti.

Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ulaştırmada yüzde 36,61, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 30,61, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 27,70 ve konutta yüzde 21,84 artış gerçekleşti.

Verilere göre ürünlerdeki fiyat artışları da şöyle sıralandı: Domateste yüzde 35,30, sivri biberde yüzde 31,82, bilgisayarda yüzde 31,36, salçada yüzde 29,12, ütüde yüzde 24,38, patlıcanda yüzde 23,95, hazır perdede yüzde 22,33 ve bulaşık makinesinde yüzde 20,24.

ÜFE yüzde 50’ye yaklaştı

Öte yandan üretici fiyatları endeksinde (ÜFE) de sert yükseliş yaşandı.

Üretici fiyatları aylık bazda yüzde 10,88 artarken, yıllık yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 46,15 oldu.

Ağustos ayında üretici fiyatları yüzde 6,6 artarken yıllık Yİ-ÜFE yüzde 32’yi aşmıştı.

Albayrak’tan enflasyon açıklaması

Açıklanan verileri değerlendiren Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Beklediğimiz oranların daha üzerinde bir rakamla karşı karşıya kaldık” sözlerini kaydetti.

Albayrak, beklenenin üstünde gelen enflasyon verilerinin ‘fırsatçılık ve stokçuluk’ nedeniyle meydana geldiğini öne sürdü.

NTV’ye konuşan Albayrak, “En kötüyü geride bıraktık” görüşünü dile getirdiği açıklamasında, “Trend ekim ayıyla birlikte kırılacak. Haftaya enflasyonla mücadele çerçevesini açıklayacağız” dedi.

İktisatçılar ne diyor?

Beklenenin üzerinde gelen enflasyon verilerini değerlendiren kimi iktisatçıların, Twitter üzerinden paylaştıkları görüşler şöyle:

Uğur Gürses

“Yüzde 40’lara vuran ara malı fiyat artışlarını üreticinin üstlenmeyeceği açıktı… Devamı gelecektir.

‘Gerçekçi’ YEP tahminlerinde Ağustos’tan yıl sonuna kadar olan ilave enflasyonun 7.5 puan olması öngörülüyordu; 6.3’lük Eylül artışından sonra üç aya 1.2 puan kaldı.”

Mustafa Sönmez

“Sanayici (üretici) fiyatlarında enerjide yüzde 25 artışlar başı çekmiş. Ekim’de de aynı şeyin olacağını ve ÜFE’nin yüzde 50’nin üstüne tırmanacağını söylemek mümkün.”

Ümit Akçay

“Döviz krizinin etkileri görülüyor. Enflasyon çok sert şekilde artmış. Yüksek enflasyon ortamında ekonomik daralma yaşanıyor: #Stagflasyon

Üretici fiyatlarındaki artış, TÜFE’nin artmaya devam edeceğini gösteriyor. Ek olarak, talebin daraldığı ortamda üreticiler bu fiyat artışını tüketiciye yansıtmakta zorlanacaklar. Bu, toplu iflasların ve dolayısıyla da kitlesel işsizliğin kapıda olması anlamına gelir.”

Banu Kıvcı Tokalı

“Yüksek Eylül enflasyonda sadece gıda fiyatları değil; özellikle dayanıklı tüketim mallarına %10-15 seviyelerinde gerçekleşen kur yansıması etkili. Diğer taraftan, kurun yansımasının daha hızlı gerçekleştiğini; 2019 yılına sarkmanın oldukça sınırlı kalacağını düşünebiliriz #TÜFE”