Nafaka kadınlar açısından mevcut toplumsal koşullarda neden önemli?

HABER MERKEZİ – Yerel seçimlerin ardından MHP tarafından nafaka süresinin 5 yıla indirilmesine ilişkin teklifin TBMM’ye sunulması bekleniyor. İktidar cephesinin bu konudaki adımları sürerken, nafakaya dair gazetemize değerlendirmelerde bulunan avukat Ceren Şimşek, “Kadınların evlilik içinde yaşadığı şiddet ortamından kurtulması, kendi hayatı hakkında karar verebilmesi için nafaka önemli kalemdir” diyor.

Röportaj: Altan Sancar

Türkiye’de kadın istihdam oranlarında hızlı bir düşüş yaşanırken ve evli kadınlar arasında işten ayrılma oranları artarken, bu konuda iktidar tarafından destekleyici yasalar hazırlanıyor.

Son hedef ise nafaka hakkı. Özellikle iktidara yakınlığı ile bilinen bazı gazetelerde sık sık nafaka hakkına kısıtlama getirilmesine yönelik haberler yer aldı.

Tüm bunların ardından ise MHP’liler konuya ilişkin bir kanun teklifinin 31 Mart yerel seçimlerinin ardından Meclis’e getirileceğini duyurdu ve en uzun nafaka süresini 5 yıl ile sınırlandırılmasını önerdi.

Kadın örgütleri temsilcileri konuya ilişkin tepkilerini sürdürürken, nafaka hakkı ile ilgili gazetemizin sorularını yanıtlayan avukat Ceren Şimşek, “Nafaka alan erkekler de vardır” diyerek nafaka hakkının yalnızca kadınlara yönelik olmadığına dikkat çekti.

Nafaka nedir ve neden ödenir?

Nafaka birinin geçindirmekle yükümlü olduğu kimselere karşı mahkeme kararı ile bağlanan bir aylıktır. Kadınlar, daha çok boşanma davası esnasında nafaka talebinde bulunmaktadır. Mahkemenin kadınların bu talebine uyup nafaka kararı vermesi üzerine erkek bakmakla yükümlü olduğu kadına ve/veya çocuklara nafaka öder.

Nafaka alan kadınların profili hakkında bir kesinlik var mıdır? Her kadın nafaka alır mı?

Nafaka bağlanan kadınların profilleri tek bir tiple tanımlanamaz. Şunu söyleyebiliriz ki ekonomik özgürlüğü olmayan, çalışmayan veya ev içi emek harcayan ancak bir geliri olmayan, çalışıp erkekten daha az ücret alan kadınlar için nafaka bağlanma kararı verilir. Nafaka için içtihatlarda da belirtildiği gibi nafaka bir tarafı yoksullaştırırken diğer taraf için de bir zenginleşme aracı olmamalıdır. Bu nedenle de her kadın nafaka alır diye bir kural yoktur. Mahkeme tarafların sosyal ekonomik durum araştırmasını yaptıktan sonra adil bir miktara karar vermek zorundadır.

Yargı şu an itibari ile nafaka hakkının sınırlandırılması talebinden etkilendi mi?

Henüz bu sınırlandırmaya ilişkin mahkemelerde yaygın bir işleyiş bulunmamaktadır. Çünkü henüz nafakaya ilişkin bir kanuni değişiklik söz konusu değildir. Medeni Kanun gayet açık ve net bir şekilde hangi durumlarda nafaka verilmesi gerektiği ve hangi durumlarda nafakanın kaldırılması gerektiğini belirtmiştir. Kadın ile erkeğin eşit ekonomik duruma sahip olması veya kadının ekonomik durumunun erkekten iyi olması dava esnasında ödenmesi gereken tedbir nafakası yükümlülüğünden kurtarmaz ancak miktarın tayininde dikkat etmek gerekmektedir. Ancak daha sonrasında davanın bitimi ile ekonomik şartların eşit olması nedeniyle -mesela her iki taraf da emekli ise- nafaka verilmemesi kararlarına şahit olduk.

Nakafa ödenmemesi nedeni ile tutuklu olan erkekler var mı?

Boşanma davasının açılması ile birlikte talepte bulunulduysa eğer kadına nafaka ödenmesi kararı verilebilir. Davanın bitmesi ile devamına karar verilmesi halinde nafaka ödeyecek taraf mahkeme kararı olmasına istinaden bunu her ay düzenli olarak ödemesi gerekmektedir. Ancak hayatın olağan akışında nafaka ödenmesi konusunda türlü zorluklarla karşılaşıyoruz. Bu geçindirmekle yükümlü olunması şeklinde görünmemekle beraber ödenen nafaka ile kadının lüks bir hayat yaşadığı şeklinde bir sanı oluşuyor. Aksine kadın hem kendi hem de varsa ortak çocukların geçimini sağlamaya çalışıyor. Çünkü genelde erkekler boşanma ile beraber ortak çocukların velayetini de “çocuklara anne bakar” diyerek kadınların üzerine bırakıyor. Tam ve zamanında ödenmeyen nafakalar için hukukta nafaka alacaklısına şikayet hakkı tanınmıştır. Nafaka borcunu ödememenin cezası 3 aya kadar tazyik hapsidir. Nafaka alacaklısının şikayeti üzerine açılan dava ile eğer ki borçlunun (erkeğin) haksız olduğuna karar verilirse hakkında hapis cezası verilir. Cezasını çektiği esnada erkek nafaka borcunu öder ise tahliye edilir. Bunun sebebi ise nafaka alacağı geçime ilişkindir ve bir şekilde cezai yaptırım korkusu ile ödenmesinin sağlanmasıdır.

Nafaka kadınlar açısından mevcut toplumsal koşullarda neden önemli?

Evliliği boyunca kadını türlü engellemelerle çalıştırmamış, kadını kamusal alandan uzak tutmuş erkekler boşandıkları anda hemen kadınların daha önce hiç onlarla ortak bir geçmişi olmamış gibi olmasını, evlilik içerisinde olduğu gibi varsa ortak çocukları sessizce büyütmesini, ‘namuslu bir eski eş’ olmasını istiyorlar. Erkeklerin, evlilik içerisinde türlü şiddete maruz bırakılan kadınlara boşandıktan sonra da bakma yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülüğü ortadan kaldıracak haller kanunda sayılmıştır.

Nafaka kadınların geçimi, tek başına yeniden bir hayat kurması ve belki de kendi hayatını şekillendirip ekonomik özgürlüğünü kazanması için önemlidir. Kadınların halen istihdam oranı yüzde 29,3. Bu durumda bir çok kadın ev içi görünmeyen emek harcayıp herhangi bir gelir elde etmiyor. Bu tabloda kadınların evlilik içinde yaşadığı şiddet ortamından kurtulması, kendi hayatı hakkında karar verebilmesi için nafaka önemli kalemdir.

Peki iddia edildiği gibi bu hakkın suistimali söz konusu mu?

Bu hak kolay suistimal edilecek bir hak değil. Çünkü mahkeme kararıyla veriliyor. Hakim her iki tarafı da dinliyor, her iki tarafında ekonomik durumunu inceliyor ve buna göre bir karar veriyor. Bu yüzden suistimale çok açık değil. Nafaka alan erkek vardır. Kaldı ki nafaka kanunda sadece kadına tahsis edilmiş bir hak değildir. Kanunda nafaka alacaklısı demektedir. Ancak bu haktan bir erkek olarak yararlanmamak ya da yararlanmaktan kaçınmak bir toplumsal cinsiyet rollerinin erkek üzerine yüklediği rolden kaynaklanmaktadır. Yani kısaca bu bir erkeklik problemidir.