S-400 krizi: ABD Türkiye’yi F-35 programından çıkarma sürecini başlattı

HABER MERKEZİ – S-400 krizinin çözümü konusunda ilerleme sağlanmaması üzerine ABD’den Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik adım geldi. Buna göre ABD’de F-35 eğitimi alan Türkiyeli pilotlar 31 Temmuz’a kadar ülkeden ayrılacak ve program kapsamında yeni eğitim verilmeyecek. Milli Savunma Bakanı Akar’a mektup gönderen ABD Savunma Bakanı Vekili Shanahan, “Türkiye S-400 teslimatını kabul ettiği takdirde F-35 almayacaktır” dedi.

Türkiye’nin Rusya’dan önümüzdeki aylarda teslim alacağını duyurduğu S-400 hava savunma sistemleriyle ilgili Ankara ile Washington yönetimleri arasındaki kriz sürüyor.

Söz konusu krizin çözümü konusunda ilerleme sağlanamazken, ABD Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik adım attı.

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a bir mektup yazarak, F-35 eğitimi alan Türkiye’den gelen 42 pilotun 31 Temmuz’a kadar ABD’den ayrılmaları gerektiğini bildirdi.

Ayrıca Shanahan mektubunda, Türkiye’den yeni gelecek pilotlara artık eğitim verilmeyeceğini açık bir şekilde ifade etti.

Haziran ayında 20, Temmuz ve Kasım ayları arasında da 14 olmak üzere toplam 34 öğrenci pilotun ABD’ye eğitim için gitmesi planlanıyordu.

“Hala yön değiştirme seçeneğiniz var”

VoA Türkçe’nin haberine göre Shanahan’ın imzasını taşıyan mektup ve mektuba iliştirilen “Türkiye’nin F-35 Programından Çıkarılması” başlıklı belgede, şu ifadeler yer aldı:

“Bu eğitimler artık gerçekleşmeyecek çünkü Türkiye’nin F-35 programına katılımını askıya alıyoruz. Artık bu sistemlerin kullanılmasında yeterlilik kazanılması gibi gereksinim olmayacak.”

Türkiye S-400’leri alması halinde F-35’leri alamayacağını da belirten Shanahan mektubunda, “S-400 konusunda hala yön değiştirme seçeneğiniz var” ifadelerini kullandı.

“Kongre CAATSA yaptırımları konusunda da kararlı”

Shanahan mektubunda, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik adımların “ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele” adı verilen ve CAATSA şeklinde kısaltılan yasa kapsamında yaptırımlardan ayrı olduğunu da vurguladı.

CAATSA kapsamında Türkiye’ye yaptırım uygulanması konusunda ABD Kongresi’nde hem Cumhuriyetçiler hem de Demokratlar’da kararlılığın olduğunun altını çizdi.

Diğer yandan Shanahan mektubunda, F-35 programına ilişkin belgelerde yapılacak güncellemelerin de Türkiye’nin katılımı olmadan yapılacağını belirtti.

Türkiye F-35 programının ortaklarından biri olarak toplam değeri 9 milyar doları bulan 100 F-35 savaş uçağı almayı planladığını bildirmişti.

Türkiye’deki savunma sanayi şirketleri iniş takımı, yakıt haznesi gibi parçaları dahil olmak üzere F-35 uçaklarının yaklaşık 937 adet parçasını üretiyor.

Ancak ABD F-35 savaş uçaklarının Türkiye tarafından üretilen parçalarının üretimini de başka bir yere taşımayı planlıyor.

Savunma Bakanlığı’ndan açıklama

Milli Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise söz konusu mektupla ilgili şu ifadeler kullanıldı:

“İki ülke arasındaki savunma ve güvenlik konularını kapsayan söz konusu mektupta, mevcut sorunlara stratejik ortaklık çerçevesinde ve kapsamlı güvenlik işbirliğini muhafaza edecek şekilde bir çözüm bulunması yönünde beklenti dile getirilmekte ve görüşmelere devam edilmesinin önemi ifade edilmektedir.”

Mektubun tam metni*

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan’ın Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a yazdığı mektubun tercüme edilmiş halinin tam metni şöyle:

“Sizi Nisan’da Pentagon’da ağırlamak ve 28 Mayıs’ta beni telefonla aramış olmanız memnuniyet vericiydi. Görüşmelerimizin kıymet veriyor ve 6 Nisan 2019 tarihli mektubunuz için teşekkür ediyorum. ABD, ABD-Türkiye diyaloguna ve stratejik ortaklığına büyük değer vermektedir. Ne var ki, Türkiye’nin S-400 sistemleri üzerine eğitim almak için Rusya’ya personel gönderdiğini öğrenmekle hayal kırıklığına uğradık. 28 Mayıs’taki telefon konuşmamızda da tartıştığımız üzere, eğer Türkiye S-400 tedarik ederse, ülkelerimiz Türkiye’nin F-35 programını sürdürmemesi üzerine bir plan geliştirmek zorundadır. Değerli ilişkimizi sürdürmeyi gözetmekle birlikte, Türkiye S-400 teslimatını kabul ettiği takdirde F-35 almayacaktır. S-400 tutumunuzu değiştirme seçeneğiniz halen bulunmaktadır.

“Haziran 2019 Brüksel toplantımız öncesinde, ABD’nin Türkiye’nin 31 Temmuz itibarıyla F-35 programına katılımını askıya almak üzere [planladığı] eylemlerinin bir özetini [mektuba] ekledim. Bu takvim, eğitim gören Türk F-35 öğrencilerinin, tamamı olmasa bile çoğunun, derslerini 31 Temmuz’da ABD’den ayrılmadan önce tamamlamalarına imkân tanıyacaktır. Milli Savunma Bakanlığını da Türk personele Birleşik Devletlerde yeni F-35 eğitim programı başlatmasını önermediğimizi, yakın gelecekte [mevcutların] geri çekilmesini beklediğimizi bildirdik.

“Türkiye’nin F-35 programının idari faaliyetlerine katılımına, usulüne uygun şekilde son vermeyi sağlamak amacıyla, 12 Haziran 2019’da yapılacak yıllık F-35 İcra Kurulu Başkanları Yuvarlak Masa toplantısına Türkiye’nin katılımını öngörmemekteyiz ve programın yönetişim belgelerinin güncellenmesi de Türkiye’nin katılımı dışında ilerleyecektir.

“F-35’lere dair bütün eylemler Türkiye’de S-400 mevcudiyetinin riskleri üzerine temellendirilmiştir ve Rusya’ya ilişkin Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlarla Karşıkoyma Yasası (CAATSA) yaptırımlarından ayrıdır. Kongre’de her iki parti [Cumhuriyetçi ve Demokrat] tarafından S-400 edinmesi halinde Türkiye’ye CAATSA yaptırımları uygulanması konusunda güçlü irade mevcuttur.

“F-35 gibi platformların güvenliğini tehdit etmesine ek olarak, Türkiye’nin S-400 tedariki ulusunuzun Birleşik Devletlerle ve NATO bünyesinde işbirliğini geliştirme ve koruma imkânlarını aksatacak, Türkiye’nin Rusya’ya stratejik ve ekonomik aşırı-bağımlılığına yol açacak ve Türkiye’nin savunma sanayi ve iddialı ekonomik kalkınma hedeflerini baltalayacaktır. Bu yolda devam[ınız] istihdamda, milli gelirde ve uluslararası ticarette kayıplara neden olacaktır. Başkan Trump’ın hâlihazırda 20 milyar dolar olan ikili ticaret hacmini 75 milyar dolara yükseltme kararlılığı da, ABD’nin CAATSA yaptırımları ilanıyla tehlikeye düşebilecektir.

“Sizi temin etmek isterim ki, bu konuyu derin güvenlik işbirliğimizin diğer boyutlarını koruyacak saygılı bir şekilde ele alıyoruz. Cevabınızı ve yol haritamızı belirledikçe görüşmelerimizin devamını beklerim.”

Rusya tarih verdi

Öte yandan ABD’nin Türkiye’ye yönelik bu adımı sırasında Rusya’dan S-400 konusunda yeni bir açıklama geldi.

S-400 üreticisi Rostec’in Başkanı Sergey Chemezov, NTV kanalına yaptığı açıklamada “Türklerle her şey yolunda gidiyor” dedi ve Türkiyeli askerlerin eğitiminin de tamamlandığını belirterek S-400’lerin teslimatının iki ay içinde başlayacağını açıkladı.

Ne oluyor?

ABD, S-400’lerin NATO sistemleriyle uyumlu olmadığı ve F-35 savaş uçaklarının güvenliğini olumsuz etkileyebileceği gerekçesiyle, uzun süredir Türkiye’ye Rusya’dan hava sistemi satın almaması için baskı yapıyor.

S-400 konusu Türkiye ile ABD arasında gerilim yaratmasına rağmen, Ankara’dan S-400 anlaşmasından geri adım atılmayacağı yönünde açıklamalar geliyor.

Hem Ankara hem de Moskova, S-400’lerin Türkiye’ye teslimatının önümüzdeki aylarda gerçekleşeceğini belirtiyor.

ABD ise Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması halinde yaptırım uygulayabileceğini söylüyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, S-400 teslimatının tamamlanması halinde Türkiye’nin “olumsuz sonuçlarla karşılaşacağı” uyarısında bulunmuştu.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise Türkiye’nin S-400 alımı nedeniyle ABD’den gelebilecek olan olası yaptırımlara hazırlandığını söylemişti.

* Mektubun tam metni gazeteci Murat Yetkin’in internet sitesi “Yetkin Report“tan alınmıştır.