Ana SayfaManşetFabrikadan gökyüzüne bir ‘Martı’: Uzaya çıkan ilk kadın Valentina Tereşkova

Fabrikadan gökyüzüne bir ‘Martı’: Uzaya çıkan ilk kadın Valentina Tereşkova

HABER MERKEZİ – Fabrika işçiliğinden uzaya uzanan bir yol onunki. Bir yandan  sıradan diğer yandan oldukça sıra dışı bir hayat onun yaşadığı. Tarihten Kadın Portreleri’nde bu hafta ideallerinin peşinden uzaya giden bir ‘Martı’nın, Valentina Tereşkova’nın hikayesi var.

“Kadınlar Rusya’da demiryolu işçisi olabiliyorsa, neden uzayda uçamıyorlar?”

İşçilikten uzaya tırmanan yolu adımlayan Valentina Tereşkova, Rusya’daki Masslenikovo’da 6 Mart 1937’de dünyaya gelir.

Tekstil işçisi bir anne ile tarım sektöründe traktör sürücüsü olarak çalışan bir babanın kızı olan Valentina, babasını doğumundan iki yıl sonra II. Dünya Savaşı’nda kaybeder.

8 yaşındayken okula başlayan Valentina, lisede eğitimini yarıda keserek çalışmak durumunda kalır. Bir fabrikada işçi olarak çalışmaya başlar.

Bu dönemde amatör olarak paraşütçülüğe ilgi duyar. Yerel bir havacılık kulubüne kaydolan Valentina burada eğitim alır ve 21 Mayıs 1959’da 22 yaşındayken ilk atlayışını yapar. Bu uzaya yapacağı yolculuğun belki de ilk adımı olur.

Gökyüzüyle haşır neşir olan Valentina çalıştığı fabrikada, Tekstil Fabrikası Çalışanları Paraşüt Kulubü’nü kurar ve buraya başkanlık eder.

Aynı zamanda Genç Komünist Birliği’nde (Komsomol) faaliyet yürütür. 1961’de Birliğin Bölge Sekreteri olan Valentina sonrasında da Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ne katılır.

Esasen Valentina’nın uzay serüveni dünyadaki politik gerilim hattından bağımsız değildir. Şöyle ki 1960’ların başlarında ABD, ideolojik olarak diz çöktüremediği Sovyetler’e karşı ‘bilimsel bir savaş’ yürütür. Bu savaşa belki ‘uzay ve öncülleri’ adını versek çok da yersiz olmaz. Sovyetler de buna karşı ABD’nin karşısına beklemedikleri bir hamle yaparak çıkar.

Uzaya ilk çıkan insan olan Yuri Gagarin’in 1961’deki seferinden sonra Sovyet Uzay Programı baş roket mühendisi Sergey Korolyov, uzaya bir kadın yollamayı teklif eder.

Pek çok kadın paraşütçü uzaya gitmek için gönüllü olur. Bunlardan biri olan Valentina 1961’in Eylül ayında uzay merkezine bir mektup yazarak, isteğini anlatır.

Gönüllüler arasında ise yalnızca üç kadın eğitime alınır. 1 yılı aşkın süre ciddi bir eğitime tabi tutulan kadınlar bu süre zarfında 100’den fazla kez paraşüt atlayışı gerçekleştirir.

Bu kadınların arasında uzaya gitmesi için seçilen isimse Valentina olur.

Ve tarih 16 Haziran 1963’ü gösterdiğinde Valentina, ‘Vostok 6’ isimli uzay mekiğinin içerisinde uzaya fırlatılır.

Kendisine bu yolculuk için Chaika (Martı) kod adını seçen Valentina’nın uzaya fırlatılmadan önce son sözü, “Hey gökyüzü, şapkanı çıkar ve beni selamla. Geliyorum!” olur.

Uzayda toplam 70 saat ve 50 dakika süren uçuş boyunca dünyanın etrafında 48 tur atar. Üç gün süren uçuşun ardındansa 19 Haziran’da Orta Asya’da Kazakistan’ın Karaganda kentine iniş yapar.

Valentina’nın uzayda kaldığı süre o zamana dek uzaya çıkan astronotların kalış süresinden fazladır. Yani ‘Martı’ gökyüzünde kalış süresiyle de bir ilke imza atmıştır.

Dünyaya indikten sonra yukarıda yaşadığı sıkıntıların sadece mide bulantısı ve baş dönmesi olduğunu söyler ve bir de ekler: “Bana diş fırçası vermeyi unutmuşlar!”

Valentina iner inmez bölge halkının yemek teklifini kabul ederek, bir kuralı ihlal eder. Çünkü sağlık kontrolünden önce böyle bir şey yapması yasaktır.

Yıllar sonra açıklar Valentina ama aslında uzaya gönderildiği sırada büyük bir hata yapılmıştır. Mekik sadece yukarı fırlatılmaya programlanmıştır. Neyse ki bu hata büyük bir felakete neden olmadan kotarılır.

Valentina inişinin ardından devlet tarafından Lenin Nişanı ve Altın Yıldız Madalyası ile ödüllendirilir. Sovyetler Birliği Kahramanı ünvanını alan Valentina yaptığı konuşmada ise öncelikle mücadelesine ilk adımını attığı gençlik örgütüne selam gönderirir, teşekkür eder.

Lakin Valentina ülkesi tarafından onurlandırılsa da bazı meslektaşları arasında cinsiyetçiliğe maruz kalır. Evet, olay Sovyetlerde geçer fakat cinsiyetçilik bugün olduğu gibi hala ideoloji tanımayan bir virüs gibidir. Ama Valentina tabir-i caizse bu tavırlara pabuç bırakmaz. Birilerinin değil kendi istekleri doğrultusunda hayatına yön veren bir kadın olur.

Sonrasında da politik ve ‘gökyüzü’ çalışmalarına devam eden Valentina, test pilotu olur, eğitimler verir. Zhukovsky Hava Harp Okulu’ndan mezun olan Valentina ardından da mühendislik alanında doktorasını tamamlar.

Bir daha uzaya çıkmaz ancak tüm kadınları bunun için teşvik eder ve şunu vurgular: “Yapamayacağınız hiçbir şey yok.”

3 Kasım 1963’te Valentina, kozmonot arkadaşı Andriyan Nikolayev ile evlenir. Çiftin bu evlilikten Elena isimli bir kızları olur. Ancak bu evlilik 1980 yılında sona erer. 1982’de de Yuliy Shaposhnikov ile evlenen Valentina’nın bu evliliği Yuliy 1999’da hayatını kaybedene dek sürer.

Valentina ile Che

Valentina Komünist Parti’de faaliyetlerini sürdürür. 1991’e kadar Komünist Parti Merkez Komitesi’nde görev yapar.

Ayrıca ülkesini ve ideolojisini dünyada da temsil eder. Yeri gelir Meksika’daki Uluslararası Kadınlar Yılı için BM Konferansı’nın Sovyet temsilcisi olur, yeri gelir Kopenhang’daki Kadınlar Konferansı’nda kadın yoldaşlarıyla bir araya gelir.

Sovyet Kadınlar Komitesi’nde başkanlık görevini de yürüten Valentina, sadece ABD’ye atılan bir ‘çalım’ değil, o kendisi gibi olan veya olmayan tüm ama tüm kadınların önünü uçuşuyla açan bir ‘Martı’ olur.


Bu portrede space ve russiapedia.rt sitelerinden yararlanılmıştır.



Önceki Haber
Taksim direnişlerinin simgesi 'Eylem' yaşamını yitirdi
Sonraki Haber
Kızıltepe'de kayyumdan sonra ilk tiyatro: Dario Fo oyunu Kürtçe sahnelendi