Tiyatro oyununa müdürlükten ‘müstehcen’ sansürü

HABER MERKEZİ – Adana Devlet Tiyatrosu’nun Batman’a turneye giden ‘İndia Bankası’ adlı oyununda yer alan iki sahne ‘müstehcen’ bulundu ve oyunun sahnelenmesi iptal edildi.

Adana Devlet Tiyatrosu’nun turne kapsamında Batman’a giden oyunu ‘İndia Bankası’nda yer alan iki sahne, Batman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından ‘müstehcen’ bulundu.

Cumhuriyet’ten Selda Güneysu’nun haberine göre “Kapitalizmin, bireylerin hayatlarını ve ahlaki değerlerini ele geçirmesini ve yoksullaşmasını” konu edinen oyunun gösterimi Müdürlük yetkililerince engellendi.

Oyunun Batman gösterimini yapamamasının ortaya çıkmasının ardından Devlet Tiyatroları Sanatçıları Derneği (DETİS), bir rapor yayınlayarak yaşananları anlattı.

Raporda, 3-24 Ocak’ta Batman’da sahnelenmesi planlanan iki perdelik absürd komedi tarzındaki eserin gösterimini engelleyen kişiler hakkında işlem yapılması talep edildi.

‘Oyuna seyirci gelmesi engellenmiştir’

DETİS, Adana DT yapımı ‘İndia Bankası’ adlı oyunun Batman’da ilk temsilini yaptıktan sonra ikinci gün “hiç seyirci gelmediği gerekçesiyle” iptal edildiğinin belirtildiği, ancak gerçek nedenin bu olmadığı kaydedildi ve şöyle denildi:

Oyunun ilk günkü temsilini izleyenler arasında bulunan il kültür müdürlüğü yetkilileri iki sahneden rahatsız olmuş ve ertesi günkü temsilde bu iki sahnenin çıkartılarak, oynanmasını istemişlerdir. Oyunda görevli arkadaşlarımız, oyunda değişiklik yapmaya yetkileri olmadığını, bunu yapabilecek kişilerin yönetmen, bölge müdürü ya da genel müdür olduğunu ya da bu kişilerin oyun sorumlusuna verecekleri yazılı talimatlarıyla yapılabileceğini söyleyerek, isteğe karşı çıkmışlardır. Bunun üzerine ikinci gün oynanacak temsilin biletlerini dağıtmak için elinde bulunduran il kültür müdürlüğü, biletleri olduğu gibi iade ederek, oyuna seyirci gelmesini engellemiştir. Salona oyun izlemeye giden birkaç seyirci de kültür müdürlüğü görevlisinin ‘Oyun iptal edildi’ şeklindeki uyarılarıyla geri çevrilmiş ve oyun oynanmamıştır.

‘Edebi Kurul tarafından onaylanan eserler sahnelenir’

Raporda, DT’de sahnelenen oyunların pek çok aşamadan geçtikten sonra izleyici ile buluştuğuna dikkat çekilerek en az iki dramaturgun raporlaştırılmasıyla oyunların Edebi Kurul’a sunulduğu ve Edebi Kurul tarafından onaylanmasının ardından oyunların havuza alındığı belirtildi.

Bu işlemlerin ardından da oyunun provalar sırasında da gerek bölge müdürü gerekse başrejisör veya genel müdür tarafından izlenip onaylandıktan sonra sahnelendiği ifade edildi.

‘Oyunun iptali yetkisi de haddi de değildir’

Kendini ‘güç merkezi’ olarak gören bazı kişilerin ahlak bekçiliği yapmaya soyunduğu belirtilen raporda ayrıca şu ifadeler yer aldı:

Geldiğimiz bu süreçte, Edebi Kurul’dan geçen ve yıllarca işinin eğitimini almış profesyonel sanatçılarımızın sahnelediği oyunlarımızda değişiklik yapılmasını ya da oyunların iptal edilmesini istemek il kültür müdürlüğünün yetkisinde de değildir, haddi de değildir! Hiç kimse sadece kendi anlayışına aykırı diye Devlet Tiyatrosu’nda oynanan bir oyunun sahnelerinin çıkartılmasını dayatamaz. Beğenmiyorsa izlemez, tavsiye etmez o kadar. Ne yazık ki günümüzde idari mevkilere geldiği için kendini güç merkezi olarak gören kimi kişiler, ahlak bekçiliği yapmaya soyunarak, kendi anlayış ve yaşam biçimlerine uymayan her şeyi sanki toplumun talebiymiş gibi yansıtıp sanatın her alanına, her türlü müdahale hakkını kendilerinde görebiliyorlar. Biz de bir gün önce tamamen dolu salona oynayan oyunu ertesi gün ‘Seyirci yok’ diye iptal edebiliyoruz. Oysa aynı oyun bir gün sonra Mardin’de sahnelendiğinde, beğeniyle izleniyor hiçbir sorunla karşılaşılmıyor.

‘Sanatçılar dayatmalara karşı geri adım atmamalı’

Raporda son olarak, “Batman’da kendilerine durumdan vazife çıkararak, üzerine düşmeyen işlere kalkışan bu kişilerin tespit edilerek, haklarında gerekli işlemin yapılması” da talep edildi.

Kurum idarecilerinden ve bu gibi durumlarla karşılaşan sanatçılardan da “dayatmalar karşısında geri adım atmamaları, kurumun yasa ve teamülleri çerçevesinde davranmaları” istenen raporda, “Yoksa yaşanan bu durum, sadece Devlet Tiyatrosu için değil, ülke sanatı ve yaşamı için son derece tehlikeli bir gidişattır” denildi.