2001 krizini hatırlatan ekonomist Şahinöz: Bu böyle devam etmez

HABER MERKEZİ – Ekonomist Prof. Dr. Ahmet Şahinöz, dövizdeki yukarı yönlü artışın etkilerini 2001 yılındaki krizi hatırlatarak değerlendirdi, Türkiye tarihindeki krizlerin temel nedeninin ‘döviz darboğazı’ olduğunu vurguladı. Şahinöz, Türkiye’nin dış borcuna dikkat çekerek “Dışarıda küçük bir rüzgar olsa Türkiye’de fırtına estiriyor. Bu böyle devam etmez” dedi.

Başkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Şahinöz, döviz kurlarındaki artışın ekonomiye etkilerine dair değerlendirmelerde bulundu.

Türkiye tarihindeki krizlerin temel nedeninin döviz darboğazı olduğunu vurgulayan Şahinöz, MA’dan Selman Güzelyüz’e yaptığı açıklamada ciddi anlamda döviz sıkıntısı içerisinde olunduğunu belirtti.

Ekonomist Şahinöz’in ekonomiye dair değerlendirmesi şöyle:

“Türkiye çok uzun bir süre değil, 2001 yılında kriz yaşadı. 2001 krizi nerden çıktı? Döviz darboğazında çıktı. Daha ileriye gidelim Türkiye’de 2001 krizinden önceki en büyük kriz 1979 kriziydi. Bu krizi nerden çıktı. Döviz darboğazında çıktı. Daha geriye gidelim; Türkiye’nin ilk IMF’nin kapısını çaldığı 1958 yılındaki kriz de döviz darboğazında çıktı. Döviz darboğazı Türkiye’nin temel darboğazıdır. Çünkü Türkiye’nin temelde bir finansman açığı vardır. Yani tarihsel olarak bir finansman açığı vardır. Bu sadece bugünün sorunu değil. Bu finansman açığını da sürekli olarak dış finansman kaynakları ile karşılıyor. Yani yabancıların yaptığı tasarruflar karşılıyor.”

‘Dışarıda küçük bir rüzgar olsa Türkiye’de fırtına estiriyor’

Türkiye ekonomisinin kırılganlığına dikkat çeken Şahinöz, şöyle devam etti:

“2000 yıllarına kadar devlet dışarıya borçlanıyordu. Şimdi ise devlet borçlanmayı bıraktı. Çünkü bütçe açıklarını özelleştirmelerden gelen para ile kapattı. Ondan sonra borçlanmayı özel sektör yapmaya başladı. Bugün 440 milyar dolar civarında olan dış borcun 310 milyar doları özel kesimindir. Geriye kalan 130 milyar dolar da devletindir. Ama bu borç Türkiye’nin borcudur. Bu borcu Türkiye bir şekilde ödeyecektir. Bu borç Türkiye’nin üzerinde öyle bir baskı yaratıyor ki, dışarıda küçük bir rüzgar olsa Türkiye’de fırtına estiriyor. Çünkü Türkiye’nin bir kırılganlığı var, zaten uluslararası derecelendirme kuruluşları da onun için Türkiye’nin kredi notunu düşürüyorlar. Diyorlar ki Türkiye dünyada güç finansman kırılganlığı açısında dünyada ilkler arasında. Yani birincilikte oynayan ilk dört -beş ülke arasında. Onun için döviz bugün dört liraya yükseliyor. Bu Türkiye’nin dövize duyduğu gereksinimin bir sonucudur. Baktığımızda döviz kuru tüm dünyada artıyor ama Türkiye’de 5 kat daha fazla artıyor. Yani bizim sıkıntımız bu. Bu böyle devam etmez.”

‘Bunalmış durumdalar’

Ekonomide yaşanan sıkıntılara ilişkin hükümet cephesinden gelen açıklamaları da değerlendiren Prof. Dr. Şahinöz, şunları söyledi:

“Aralarında Mehmet Şimşek iktisat dili ile konuşuyor. Biraz daha reel politikadan söz ediyor. Baktığınızda bugün özel sektör, yılda 200 milyar doları dışarıya ödemesi gerekiyor. O insanlar işte kar oranlarına bakıyorlar, gelirlerine bakıyorlar, döviz gelirlerine bakıyorlar, döviz cinsi gelirlerine bakıyorlar. Bunalmış durumdalar. Yani döviz 4 TL’yi de aşarsa onların gücü kalmaz. Dipten gelen temel dalga sürekli olarak dövizi yukarıda tutacak nitelikte. Yani temel makroekonomik veriler. Bunlar, tasarruf oranıdır, cari açıktır, dış borçtur, büyüme hızıdır, enflasyondur… Tüm bu verilere baktığınız zaman dövizi yukarıya doğru iten verilerdir. Yani aşağıya doğru çeken bir veri yok.”

Türkiye’nin sıcak paraya ihtiyacı olduğunu savunan Şahinöz, 2001 yılındaki krizi hatırlatarak “İnsanlar baktı işler kötüye gidiyor ya herkes parasını alıp çıktı. Yani ülke de bir panik başladığı zaman bunun önü alınamıyor. Yani yangın olduğu zaman yangın yerini terk etmeye çalışacaksınız. Orada durup da yanmanın alemi yoktur. Eğer günümüzde de yabancılar paralarını çekip gitmeye çalışırsa o zaman ortalık toz dumandan geçilmez” dedi.

“İktidar da ekonomik kriz bekliyor, şirketler kaçış hazırlığında”