En fazla çocuklar zarar görüyor: Türkiye’de 1.1 milyon mayın toprak altında

HABER MERKEZİ – Geçen hafta Dersim’de, Ayaz ve Nupelda Güloğlu kardeşlerin yaşanan bir patlama sonucu yaşamını yitirmesi, gözleri Türkiye’nin ‘mayın’ gerçeğine çevirdi. Son verilere göre, Türkiye’de toprak altında 1.1 milyondan fazla mayın bulunuyor. Mayınların imha sürecini 2022’ye erteleyen Türkiye’nin yeterli önlemler almadığını söyleyen Mayınsız Türkiye Girişimi Koordinatörü Öğreten, “Mayın tehlikesinden en fazla çocuklar zarar görüyor” diyor.

Dersim’in Ovacık ilçesi Bilgeç köyü Çakılyayla mezrasında, 15 Temmuz’da meydana gelen patlamada 8 yaşındaki Ayaz ve 4 yaşındaki Nupelda Güloğlu kardeşler yaşamlarını yitirmişti.

İki kardeşin ölümüne neden olan patlamanın neden kaynaklandığı ise henüz tam olarak bilinmiyor.

Bu patlama gündemdeki yerini korurken, gözler bir kez daha Türkiye’nin “mayın” gerçeğine çevrildi.

Kara Mayınlarının Yasaklanması Uluslararası Kampanyası – Misket Bombaları Koalisyonu’nun (ICBL-CMC) araştırma birimi olan Kara Mayınları İzleme Örgütü’nün (MONITOR) 2018 raporuna göre Türkiye, sınırları içerisinde 100 kilometrekareden fazla mayınlı alana sahip 10 ülkeden biri.

Bu ülkeler arasında Afganistan, Angola, Irak ve Yemen yer alıyor.

Aynı rapora göre, Türkiye’de son 35 yılda Türkiye’de bin 409 kişi mayın patlaması ya da topraktaki patlayıcı malzemenin infılak etmesi sonucu yaşamını yitirirken, 5 bin 432 kişi ise yaralandı.

Yalnızca 2017 yılında yaşanan patlamalar sonucu hayatını kaybeden 42 kişiden 23’ünü ise çocuklar oluşturdu.

Türkiye’de 1.1 milyon mayın toprak altında

Mayınsız Türkiye Girişimi verilerine göre ise halihazırda Türkiye’de 839 bin anti-personel kara mayını, 164 bin 797 adet anti-tank mayını olmak üzere 1 milyon 101 bin 389 adet mayın bulunuyor.

Toprağa gömülü olan el bombası, havan topu ve roket gibi patlayıcı maddelerin sayısı ise bilinmiyor.

Toprağın altında gizli bu tehlikenin en çok bulunduğu kentler ise Ağrı, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Antep, Hakkari, Hatay, Iğdır, Kars, Mardin, Siirt, Urfa, Şırnak, Dersim ve Van.

Türkiye imha sürecini 2022’ye erteledi

Türkiye’nin de aralarında bulunduğu Birleşmiş Milletler (BM) üyesi 164 ülkenin taraf olduğu Mayın Yasağı Anlaşması kapsamında, bu ülkeler topraklarındaki mayınları imha etmekle yükümlü.

Ancak Mart 2004’te Ottowa Sözleşmesi’ne imza atan Türkiye, mayın temizleme ve imhası konusunda yeterli bulunmuyor.

Türkiye’nin Ottowa Sözleşmesi gereğince 1 Mart 2014’e kadar elindeki mayınları temizlemiş olması gerekiyordu. Ancak Türkiye, 2014’te ek süre talep ederek imha sürecini 2022’ye kadar erteledi.

‘En fazla çocuklar zarar görüyor’

DW Türkçe’den Aram Ekin Duran’a konuşan Mayınsız Türkiye Girişimi Koordinatörü Muteber Öğreten, Ottowa Sözleşmesi’ne göre Türkiye’de devletin mayınlı bölgelerdeki sivilleri korumak için 2004’ten bu yana ciddi bir seferberlik içine girmesi gerektiğini söylüyor.

Ancak son 15 yıldaki pratiğin böyle olmadığını ve sivillerin mayınlı bölgelerden uzak tutulması ve mayınlı arazilerin işaretlenmesi gibi önlemlerin alınmadığını kaydeden Öğreten, halen çoğunluğu sınır bölgelerinde olmak üzere 1 milyonu aşkın mayının toprak altında olduğunu, bu mayınlardan 100 bin tanesinin ise iç bölgelerdeki yerleşim yerleri ile iç içe olduğu uyarısında bulunuyor.

Son yıllarda özellikle topraktaki mayın ve patlayıcılar nedeniyle yaşamını yitiren çocuk sayısının giderek arttığına işaret eden Öğreten, “Bölgedeki çocuklar özellikle yaz aylarında köylerine gidiyor ve burada kırsal alanlarda oyun oynarken ya mayına basıyor ya da bir patlayıcı bulup karıştırıyor ya da uzağa atmak isterken patlamasına neden oluyor. Mayın tehlikesinden en fazla çocuklar zarar görüyor” diye konuşuyor.

Devletin iç bölgelerdeki mayınları temizlemek yerine başta Suriye ve Irak sınırı olmak üzere, sınır bölgelerindeki mayınların temizliği ile uğraştığını dile getiren Öğreten, “Güney sınırına duvar inşa edilmesi nedeni ile burada mayın temizliği ve yer değişikliği yapılıyor.

Ancak, ölüm olaylarının yaşandığı iç bölgeler için kayda değer bir çalışma yapılmıyor” diyor.

Mayınsız Bir Türkiye Girişimi olarak, Milli Eğitim Bakanlığı’na mayınlı bölgelerdeki okullarda ‘patlayıcılardan korunma’ üzerine bir ders konulması önerisinde bulunduklarını anlatan Öğreten, henüz bu konuda olumlu bir geri dönüş alamadıklarını da sözlerine ekliyor.