S-400 teslimatı başladı: NATO ‘endişeli’, ABD ‘pozisyonumuz değişmedi’ dedi

HABER MERKEZİ – Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400’lerin teslimatı bugün itibariyle başladı. Milli Savunma Bakanı Akar, bugünkü faaliyetlerin tamamlandığını ve teslimat sürecinin önümüzdeki günlerde de devam edeceğini söyledi. Ardından NATO’dan “endişeliyiz” açıklaması geldi. Son olarak ABD Savunuma Bakan Vekili Esper ise “Türkiye’nin hem S-400 hem de F-35’e sahip olamayacağı pozisyonumuz değişmedi” dedi.

S-400 hava savunma sistemleriyle ilgili Ankara ile Washington yönetimleri arasındaki kriz sürerken, Milli Savunma Bakanlığı’ndan Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400’lerin teslimatının başladığına dair açıklama geldi.

Bakanlığın açıklamasında, “Türkiye’nin hava ve füze savunma ihtiyacının karşılanmasına yönelik tedarik edilen S-400 Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sisteminin birinci grup malzemelerinin Mürted Hava Meydanı / Ankara’ya intikali 12 Temmuz 2019 tarihinden itibaren başladı” denildi.

Bu açıklamanın ardından Savunma Sanayii Başkanlığı da bir açıklama yaparak “S-400 sistemi teslimatının ilk aşaması bugün Ankara’ya inen ilk uçakla başlatılmıştır” dedi ve ekledi:

“Sisteme ait parçaların teslimatlarına önümüzdeki günlerde devam edilecek, sistem bütünüyle hazır olduktan sonra ilgili makamların belirleyeceği şekilde kullanımına başlanacaktır.”

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise S-400 teslimatına ilişkin yaptığı açıklamada, “Herhangi bir sıkıntı yok. Süreç bundan sonra da sağlıklı bir şekilde devam edecek” diye konuştu.

Hava Kuvvetleri’ne ait Mürted hava meydanı, Ankara’nın Kazan ilçesi sınırları içinde bulunuyor. 15 Temmuz darbe girişiminde ‘ana üs’ işlevi gören üs, o dönem Akıncı 4. Ana Jet Üs Komutanlığı adını taşıyordu.

Rusya doğruladı

Rusya’nın askeri-teknik işbirliğinden sorumlu federal servisi FSVTS de S-400 hava savunma sisteminin Türkiye’ye teslimatının başladığını doğruladı.

FSVTS yetkililerinin Sputnik’e açıklamasında, “Teslimatlar tarafların üstünde mutabık kaldığı tarihlerde gerçekleştirilecektir” denildi.

Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov da “Her şey, imzalanan anlaşma ve sözleşmelerle sıkı bir uyum çerçevesinde yürüyor” diye konuştu.

Akar: Önümüzdeki günlerde süreç devam edecek

Akşam saatlerinde açıklamalarda bulunan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise S-400 teslimatının başlaması hakkında “Bugün üç uçak planlıydı, planlı uçakların tamamı geldi ve bugünkü faaliyetler tamamlandı” dedi.

Akar, teslimat sürecinin önümüzdeki günlerde de devam edeceğini söyledi.

NATO endişeli

Söz konusu gelişmeye ilişkin NATO’dan da bir açıklama geldi.

AFP’ye konuşan bir NATO yetkilisi, ittifakın Türkiye’nin bu kararından ötürü ‘endişeli’ olduğunu söyledi: “Türkiye’nin S-400 sistemini edinme kararının yaratacağı potansiyel sonuçlardan ötürü endişeliyiz.”

NATO yetkilisi, S-400’lerin müttefik sistemlerle uyumsuz olduğunu da sözlerine ekledi.

ABD: F-35 programında pozisyonumuz değişmedi

Yaşanan gelişmelerin ardından ABD’den ilk açıklama ise ABD Savunma Bakan Vekili Mark Esper’den geldi.

Esper, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemlerinin ilk teslimatıyla ilgili ön açıklama yaptı.

ABD Savunma Bakan Vekili Esper, F-35 programı hakkında pozisyonlarının değişmediğini ve gün içerisinde mevkidaşı Hulusi Akar’la telefonda görüşeceğini açıkladı. Görüşmenin ardından daha ayrıntılı açıklama yapacağını da duyurdu.

ABD daha önce Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemlerini alması durumunda F-35 programından çıkarılacağını duyurmuştu.

Washington Post: ABD-Türkiye ilişkilerinde karar anı geldi

S-400 teslimatının başlamasına ilişkin ABD merkezli Washington Post gazetesinde ise dikkat çekici bir görüş yazısı yayımlandı.

Josh Rogin imzasını taşıyan “ABD-Türkiye İlişkilerinde Karar Anı Geldi” başlıklı yazıda, şu ifadelere yer veriliyor:

“ABD, neredeyse iki yıldır Türk hükümetini Rusya’dan hava savunma sistemi almaması konusunda uyarıyor.

“Washington bunun olması halinde Türk ekonomisini daha da zora sokacak yaptırımları uygulamak, Türkiye’nin NATO’daki rolünü kısıtlamak ve ABD-Türkiye ilişkilerinin seyrini değiştirmekten başka seçeneği kalmayacağı konusunda son derece açık oldu.

“Bu hafta Türkiye blöfümüzü gördü ve Rus askeri malzemeleri Türkiye’ye gönderildi. Türkiye için sorun şu: Trump yönetimi aslında blöf yapmıyordu.”

Yazıda, Trump yönetiminin yaptırımlar konusunda taviz vermeyeceği de vurgulanıyor.

ABD yaptırımla tehdit ediyor

Türkiye ile ABD arasında “S-400/F-35 krizi” yaşanıyor. Washington Ankara’dan S-400 almamasını istiyordu.

ABD’nin gerekçesi S-400’lerin NATO sistemleriyle uyumlu olmaması ve F-35 savaş uçaklarının güvenliğini olumsuz etkileyebileceği iddiası.

F-35 üretim programının ortakları arasında yer alan Türkiye’yi bu projeden çıkarmaya yönelik adım atan Washnington yönetimi, Ankara’ya yaptırım tehdidinde de bulunuyor.

Son olarak ABD Dışişleri Bakanlığı, S-400’ler konusunda Türkiye’ye yeni bir uyarı yaparak söz konusu savunma sistemlerini kabul etmenin “olumsuz sonuçları” olacağını söylemişti.

Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, “Türkiye, S-400’leri kabul ederse gerçek ve olumsuz sonuçları olacak” demiş ve eklemişti: “Bu sonuçlar Türkiye’nin F-35 programını da kapsıyor.”

ABD Kongresi de bu durumda Türkiye’ye yaptırım uygulanmasında ısrarlı. Ankara ise ABD Başkanı Donald Trump’tan muafiyet beklentisi içinde.

Türkiye’yi hangi yaptırımlar bekliyor?

Peki, Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını öngören ve kısa adıyla CAATSA olarak bilinen yasa ne diyor?

Amerika’nın Sesi’nin haberine göre, 2 Ağustos 2017’de ABD Başkanı Trump’ın imzasıyla yürürlüğe giren “ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası” (CAATSA) İran, Kuzey Kore ve Rusya’ya uygulanan yaptırımların da dayanağı.

CAATSA, “Rusya’nın savunma ya da istihbarat sektörleriyle ya da bunlar adına çalışan kurum ve kişilerle önemli düzeyde alışverişte bulunan kişi ve kurumlara yaptırım uygulanmasını” öngörüyor.

Türkiye’ye Rusya yapımı S-400 hava savunma sistemi sebebiyle yaptırım uygulanmasını öngören madde de bu.

Trump yasa gereği CAATSA metninde listelenen 12 yaptırım kaleminden en az beşini seçmek zorunda. Bu kalemler şöyle sıralanıyor:

• Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi
• Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi
• ABD mali kuruluşlarından kredi tedarik edilmemesi
• Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi
• Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi
• Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması
• Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması
• Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme ya da kredi transferlerinin yasaklanması
• Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması
• ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye ya da borç alışverişinin yasaklanması
• Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD’ye giriş yasağı
• Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara benzer işlevi olan üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması

ABD Başkanı yasa gereği en fazla 180 gün boyunca yaptırımlardan muafiyet tanıyabiliyor. Muafiyet, bu sürenin sona ermesinden en fazla 15 gün öncesinde yine 180 günlüğüne yenilenebiliyor.

CAATSA Başkan’ın yaptırımlardan muafiyet tanıma kararı vermesi halinde bunu Kongre’nin değerlendirmesine sunmasını şart koşuyor.

Dolarda ‘S-400’ yükselişi

Öte yandan Dolar/TL’de, S-400 teslimatının başlamasının açıklanmasıyla birlikte yukarı yönlü hareketlilik yaşandı.

Kur 5.67 seviyesinden 5.70’in üzerine çıkarak, 5.7790 seviyesi test etti.

Bu haberde Sputnik, DW ve BBC’den de yararlandık.