10 başlıkta insan eliyle ‘insan yıkımı’: İklim krizinin sağlığa etkileri neler?

HABER MERKEZİ – İklim krizinin sellerle, kasırgalarla ve yangınlarla gittikçe görünür hale geldiği günümüzde hastalıklar artıyor, değişimin etkisine hastanelerin ve tıbbın her alanında rastlanıyor. İnsan eliyle yaratılan iklim krizinin insan sağlığına tesirini, artış gösteren hastalıkları ve daha şimdiden gözlemlenen etkilerini derledik.

Çeviri-Derleme: Evren Toprak

İnsanların yürüttüğü faaliyetler nedeniyle toprağın kalitesi bozuluyor, çöller yayılıyor, ormanlar azalıyor, temel gıdaların besin değeri azalıyor ve hayvanlar ile bitkilerin nesli tükeniyor.

Peki, iklim değişikli hangi hastalıkların müsebbibi, insanın sağlığını nasıl etkiliyor?

Uzmanlara göre mevsimsel alerjiden kalp ve akciğer rahatsızlıklarına kadar birçok hastalığın şiddeti iklim kriziyle birlikte artıyor.

Çocuklar, hamileler ve yaşlılar en çok tehdit altında olanlar. Fakat hastalar, doktorlar ve araştırmacılar ile yapılan görüşmeler iklim krizinin her yaştan ve coğrafyadan insanı kötü etkilediğini ortaya koyuyor.

Öyle ki Ağustos ayında New England Journal of Medicine isimli dergide bir çalışması yayımlanan Harvard Tıp Okulu’ndan Renee Salas, “İklim krizi sadece hastalarımızın sağlığını değil aynı zamanda onlara bakma ve işimizi yapma yetimizi etkiliyor. Ve bu şu an gerçekleşiyor” diyor.

The Guardian’dan Emily Holden imzalı habere göre son yıllarda artış gösteren hastalıklar birçok başlıkta sıralanıyor.

Alerjiler

İklim değişikliği alerjiyi daha şiddetli hale getiriyor.

Sıcaklığın artışıyla bitkiler daha uzun süreliğine daha fazla polen üretiyor ve bu da alerji mevsimlerinde görülen rahatsızlıkları artırıyor. Atmosferde biriken karbondioksit yoğunluğu bitkilerin daha fazla büyümesine neden oluyor ve yeşil çimene alerjik olanlarda daha şiddetli etkilere neden olabiliyor. Karbondioksit aynı zamanda polenin daha yoğun bir şekilde alerjiye neden olmasına sebebiyet veriyor.

KBB (kulak-burun-boğaz) uzmanı olan Neelu Tummala artık daha fazla hastada alerjik rinit, geniz iltihabı, tıkanıklık ve geniz akıntısına rastladığını belirtiyor.

Hamilelik ve doğumlar

Sıcaklık ve hava kirliliğinden en çok etkilenenler arasında hamileler yer alıyor.

İklim için mücadele etmek üzere yaklaşık altı yıl önce kadın hastalıkları ve doğum uzmanı olarak çalıştığı işinden ayrılan Bruce Bekkar’ın araştırması ise buna dair en önemli kanıtlardan biri.

Bekkar’ın derlediği çalışmalara göre fosil yakıtların neden olduğu partiküller, kirli hava ve sıcaklık; erken doğum, düşük bebek doğum ağırlığı ve ölü doğumla ilişkili.

Öyle ki ABD’de 30 milyon doğumu kapsayan 68 araştırmadan 58’inde buna dair bulgulara rastladığını söylüyor.

Kalp ve akciğer rahatsızlıkları

Hava kirliliğinin etkilediği bir diğer olay ise sıcaklıklar. Hava sıcaklarının artışı da kalp ve akciğere bindirilen yükü artırıyor.

Uzmanlar, kalp damar rahatsızlıklarında fosil yakıtın yarattığı kirliliğin etkili olduğunu, astım ataklarının arttığını ve diğer solunum sorunlarının ortaya çıktığını dile getiriyor.

Amerikan Akciğer Derneği’nin açıklamasına göre orman yangınları havaya tehlikeli dumanların çıkmasına sebep veriyor ve bu da bir bakıma “astım ataklarını tetikleyebilmesi muhtemel akciğer yanıklarına neden oluyor.”

Ruhsal hastalıklar

İklim krizinin neden olduğu sorunlardan belki de en az konuşulanı ruhsal hastalıklar.

Aşırı sıcak ile soğuklar veya çatışma nedeniyle yerinden edilenlerde ruhsal hastalıklara daha sık rastlanıyor.

Maryland Üniversitesi’nin Araştırmacı Gazetecilik Merkezi’nin elde ettiği bulgulara göre sıcaklığın 40 dereceyi gördüğü Baltimore kentindeki 2018’in yazında ruh sağlığı nedeniyle acil servisi arayanların sayısı yüzde 40 artış gösterdi.

Çocuklar için riskler

Salas’ın çalışmalarına göre iklim krizi nedeniyle oluşan hastalıkların asıl yükünün çoğunu beş yaş altı çocuklar çekiyor.

Kasırgalar ve diğer doğal afetler nedeniyle yerinden edilen çocuklar stres ve travmaya da maruz kalıyor.

Sıvı kaybı ve böbrek sorunları

Daha sıcak günler su ihtiyacını gidermeyi daha güç hale getiriyor.

Bu durum elektrolit dengesizliği, böbrek taşları ve kronik böbrek yetmezliğine sebebiyet verebilecek nedenler arasında sayılıyor.

Gıda

Karbondioksit emisyonu gıdaların besin değerini azaltıyor ve beslenme eksikliklerine neden oluyor.

Bu yolla, kimi gıdalardaki protein, çinko ve demir seviyeleri azalıyor.

Cilt hastalıkları

Yüksek sıcaklıklar ve ozon tabakasının delinmesi cilt kanseri riskini artıyor.

Sindirim hastalıkları

Sıcaklıklar salmonella ve kampilobakter gibi hastalıkların salgın haline gelmesine neden oluyor.

Şiddetli yağış içme suyunu kirletebiliyor ve sindirim sistemi sorunlarına yol açabilecek alg çiçeklenmesi yaşanabiliyor.

Değişen sıcaklık ve yağış rutini bazı böceklerin daha uzağa yayılmasına ve sıtma, humma, lyme hastalığı ile Batı Nil Virüsü bulaştırmasına neden oluyor.

Kolera ve cryptosporidiosis olarak bilinen hastalığa da sel ve kuraklığın yaşandığı yerlerde daha sık rastlanıyor.

Nörolojik hastalıklar

Fosil yakıtların neden olduğu kirlilik felç riskini artırıyor.

Kömür kullanımı cıva kirliliğine neden oluyor. Ayrıca sivrisinek ve kenelerce taşınan hastalıklar nörolojik sorunların sayısını artırabiliyor.

Aşırı sıcaklar ayrıca kalp damar hastalıklarına neden oluyor ve bu da beyne giden kan akışını etkiliyor.

Karınca Dış Haberler