Hasankeyf: Tarihin yıkımı ve ‘keşfi’ bir arada

BATMAN – Ilısu Barajı’nın suları altında bırakılacak 12 bin yıllık tarihe sahip Hasankeyf’te bir yandan son tarihi eserin taşınması için çalışmalar sürüyor bir yandan yıkım devam ediyor, öte tarafta ise arkeolojik kazılar yapılıyor. Tarihin hem yıkımı hem “keşfine” ya da bu çelişkiye Mezopotamya Ajansı’ndan Metin Yoksu yakın plan yaptı.

Haber: Metin Yoksu

Tarihi 12 bin yıllık geçmişe dayanan Hasankeyf ile birlikte 199 yerleşim yeri, su tutma işleminin devam ettiği Ilısu Barajı’nın suları altında kalacak.

Antik kentteki son taşıma işlemi sürerken, yıkım devam ediyor. Bunlarla beraber ise arkeolojik kazılar yapılıyor.

El-Rızk Dicle’den ayrılacak

Hasankeyf’te bugüne kadar Zeynelbey Türbesi, Artuklu Hamamı, İmam Abdullah Zaviyesi, Orta Kapı, Kızlar (Eyyubi) Camisi Doğu ve Batı Bloku, Kızlar (Eyyubi) Camisi Kuzey ve Güney Duvarı, Süleyman Han Camisi külliyesi, taç kapı ve çeşme, Süleyman Han Camisi külliyesi ve minaresi yerinden sökülmüştü.

Minaresi daha önce parça parça sökülerek yerinden koparılan El-Rızk Camii’nin son parçalarının taşınması için de çalışmalar başladı.

Dicle Nehri’nin hemen yanı başında bulunan camiinin harim duvarı, taç kapı ve giriş bölümünün yerinden koparılması ve betonlaştırma çalışması yapılırken, işlemlerin ardından taşıma özel bir araçla gerçekleştirilecek.

Dört buçuk kilometrelik yolculuğun ardından yeni yerine taşınacak tarihi eserin götürülebilmesi için ise tarihi eski Hasankeyf Çarşısı yıkılacak.

15 gün içinde taşıma işlemlerinin tamamlanacağı belirtiliyor.

Küçük Saray betonla kaplandı

El-Rızk Camii’nde bunlar yaşanırken, tarihi Hasankeyf Kalesi’nde ise güçlendirme adı altında betonlaştırma çalışması devam ediyor.

Küçük Saray’ın penceresine kadar gelecek su nedeniyle betonlaştırma devam ederken antik kentin silueti ise tamamen yok edildi.

Arkeolojik kazı çekimi engellendi

Antik kentte tarihin yıkımı bu şekilde sürerken, diğer yandan ise arkeolojik kazılar devam ediyor.

El-Rızk Camii’nin üst kısmında bir dönem mezarlık ve yerleşkenin de olduğu alanlarda kazı çalışması yapılıyor.

Arkeolojik alan civarı, gezilere ve yaya geçişlerine serbest olmasına rağmen, arkeologlar tarafından çekim yapılması engelleniyor.

Hasankeyf’e dair

20’den fazla medeniyetin izlerini taşıyan Hasankeyf, Dicle Nehri’nin kıyısına kurulu.

Hasankeyf, Avrupa’daki en önemli mimari ve arkeolojik sitlerden biri. 12,000 yıllık bir tarihin izlerini taşıdığı gibi, zengin bir biyolojik çeşitlilik de sergiliyor.

İslam mimarisinin M.S. 12 ila 15’inci yüzyıllara ait bazı baş yapıtlarına sahip olan Hasankeyf, özellikle Artuklu ve Eyyubi dönemleri olmak üzere, Selçuklu şehir kültürünün en iyi korunmuş tanıkları arasında yer alıyor.

Büyük bir kültür mirasına sahip küçük bir şehir olan Hasankeyf, yılda 500.000 civarında ziyaretçi çekmekte ve bu sayının artması bekleniyor.

Hasankeyf’in tarih, mimari ve arkeoloji bakımından bölge için arz ettiği önemden dolayı, kamuoyunda da şehrin korunması yönünde güçlü bir destek var.

Hasankeyf, 1978 yılında Türkiye’nin Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından Birinci Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edildi, 1981 yılından beri ise Kültür Bakanlığı, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün koruması altında.

Hasankeyf’i tehdit eden en yakın tehlike, Ilısu Barajı hidroelektrik santralidir.

Santralin tamamlanması planlanmış bulunmaktadır ve bu gerçekleştiği takdirde, 2018 yılına varmadan, bu sit alanı 65 m suyun altında kalacak.

Nedeni Ilısu Barajı: Mezopotamya’nın ilk antik liman kenti sulara gömüldü

Hasankeyf Economist’te: ‘Tarihi sular altında bırakmak’

Hasankeyf Koordinasyonu: 100 bin insan zorla yerinden edilecek

Fotoğraflarla: Hasankeyf’in yok edilişi Guardian’da

Hasankeyf’ten yeni uydu görüntüleri