İstanbul ve Tekirdağ’da ıspanak zehirlenmeleri, yetkililerden açıklama

HABER MERKEZİ – İstanbul Esenyurt’ta 44, Tekirdağ ve ilçelerinde ise 22 kişi aldıkları ıspanağı yedikten sonra zehirlendikleri iddiasıyla hastanelere başvurdu. Konuyla ilgili açıklama yapan yetkililer zehirlenmelerin ıspanak içerisinde tespit edilen yabancı ottan kaynaklı olduğunu belirterek, 108 kişinin hastanelere başvurduğunu, 80’inin taburcu edildiğini, 28’inin ise gözlem altında olduğu belirtildi. Gıda Mühendisi Bülent Şık, ıspanağın yol açtığı zehirlenme olayını odağa koyarak benzeri bir olay bir kez daha yaşandığında ne yapılması konusunda uyarılarda bulunuyor.

İstanbul Esenyurt’ta marketten aldıkları ıspanağı yedikten sonra zehirlendikleri şüphesiyle 44 kişi hastanelere başvurmuştu.

İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, hastanelere başvuran 44 kişiden 19’unun tedavi için acil gözlem servislerine alındığını açıklamıştı.

Açıklamada, başvuruların 1-3 Kasım tarihleri arasında yapıldığı, 25 kişinin taburcu edildiği belirtilmişti.

Tekirdağ’da da 22 kişi

İstanbul’un ardından Tekirdağ’dan da zehirlenme haberi geldi.

Tekirdağ İl Sağlık Müdürü Cengiz Becerir, ıspanak yedikten sonra rahatsızlanan 22 kişinin hastaneye kaldırıldığını açıkladı.

Tekirdağ’ın Çerkezköy ilçesinde faaliyet gösteren bir fabrikada gece vardiyasında çıkan ıspanak yemeğinden yiyen 20 kişi mide bulantısı, baş dönmesi ve kusma şikayetiyle hastaneye kaldırıldı. Kısa bir süre sonra da Süleymanpaşa ilçesinde aynı şikayetlerle iki kişi hastaneye yatırıldı.

Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden açıklama

Konuyla ilgili İstanbul Tarım ve Orman Müdürlüğü, zehirlenmelerin ıspanak içerisinde tespit edilen yabancı ottan kaynaklı olduğunu belirtti.

“Zehirlenme şüphesi ile sağlık kuruluşlarına başvuru yapanların ürün satın aldıkları ilimizde, faaliyet gösteren satış noktalarından analiz yapılmak üzere taze ıspanak, evlerden ise pişmiş ıspanak yemeği numunesi alınmıştır. Alınan numunelerin ileri tetkik sonuçlarında ıspanak içerisinde tespit edilen yabancı ottan kaynaklı yoğun miktarda atropin ve scopalamin maddesi tespit edilmiştir.

“Zehirlenmeye ıspanaklara karışan patlıcangiller familyasından, atropin (Güzelavrat otu adlı bitkiden elde edilen bir madde) ve scopalamin içeren yabancı otların neden olduğu yapılan analizlerle ortaya çıktığı görülmüştür. İl Müdürlüğümüze ulaşan tüm ihbarlar değerlendirilmekte, konuyla ilgili değişik ilçelerimizden sağlık kuruluşlarına başvuranların ıspanak satın aldıkları işletmeler, resmi kontrole tabi tutulmakta, numune alınmakta ve alınan numuneler laboratuvarlara gönderilmektedir.

“Halkımızın tüketecekleri tüm gıdaları olduğu gibi, yeşil sebzeleri de dikkatlice kontrol ederek, yabancı otları ayırt etmeli ve çok iyi şekilde temizledikten sonra tüketmeleri gerekmektedir.”

İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nden ikinci açıklama

İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü yaptığı yeni açıklamada, hastanelere toplamda 108 kişinin başvurduğunu, 80’inin taburcu edildiği, 28’inin ise gözlem altında olduğu belirtildi.

“4 Kasım 2019 tarihi itibari ile sağlık tesislerimize; atropin ve scopalamin içeren yabancı otların tüketimi sebebiyle oluşan rahatsızlıklara istinaden toplamda 108 kişi başvurmuştur. Bu kişiler, uzman sağlık personellerimizce değerlendirilip gerekli tetkik ve tedavileri yapılarak 80’i taburcu edilmiş olup 28’i ise gözlem altındadır.

“Bu otların tüketiminin klinik bulguları; görme bulanıklığı, cilt kuruluğu, taşikardi, kabızlık ve bazen hipertansiyon belirtileri şeklinde görülebilmektedir.

“Şu an itibari ile hastalarımızın herhangi bir hayati tehlikesi söz konusu değildir. Ayrıca, sosyal medya üzerinden kaynağı belli olmayan birçok paylaşım yapılmış olup, resmi makamlar tarafından doğrulanmadıkça hiçbir bilgiyi dikkate almayınız.”

Bülent Şık’tan uyarılar

Gıda Mühendisi Bülent Şık, bianet’teki “Ispanak Zehirlenmesi Olayı Bize Ne Söylüyor?” başlıklı yazısında ıspanağın doğal olarak zehirlenmeye yol açan bir gıda olmadığını belirterek, “Doğaldan kastım içinde bir zehirli kimyasal madde kalıntısı ya da zehirlenmeye yol açacak bir bakteri içermeyen ıspanaktır” diyor ve ekliyor:

“Ispanağın içinde doğal olarak bulunan oksalat (ıspanak yediğimizde ağzımızda buruk bir tada yol açan madde) veya nitratların (azotlu bir kimyasal madde) bir zehirlenme tablosu oluşturması için kilolarca ıspanak yemek gerekir. Ancak bu kadar çok ıspanak yemek pek de mümkün değil.”

Şık, insanları etkileyen son olayda ıspanaktan zehirlenmenin doğal bir etkene dayanmadığını söyledi.

Şık yazısında Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerinin açıklamasını da hatırlatarak, “ıspanağa kazaen ya da kasıtlı olarak başka otların ya da bitkilerin karışmış olması bir zehirlenme olayına yol açar” diyerek bunun nasıl olduğunu şöyle ifade ediyor:

“Bitkiler kendilerini otçullardan, böceklerden ya da onları yiyen bir başka canlılardan korumak için çok sayıda kimyasal madde üretirler.

“Üretilen kimyasal maddelerin bir kısmı insanlar ve diğer çok sayıda canlı için faydalıdır; birer besin öğesi olarak görülebilir. Ancak büyük bir kısmı da bir toksindir.

“Bu toksinleri içeren bitkiler yenildiğinde ya da içildiğinde zehirli etkiler gösterecektir.

“Tarımsal üretim ve toplayıcılık faaliyeti tabiatta hangi bitkilerin yenilip hangilerinin yenilmeyeceğini bilmeye derinden bağlıdır. Dolayısıyla üretilen tarımsal ürünlerle birlikte yenilmemesi gereken bitkilerin de hasat edilmesi ya da tabiattan toplanan bitkilerin içine toplanmaması gereken bitkilerin de karışması bu ürünleri tüketen kişilerde zehirlenmelere yol açabilir.

“Ancak burada mutlaka hatırlamamız gereken kritik bir nokta var.

“Yenilen, yani bir gıda maddesi olarak tüketilen bitkisel gıda ürünleri de çok sayıda bitkisel toksin içerir. Ama onları yediğimiz zaman zehirlenmeyiz. Neden?

“Çünkü yiyecek hazırlama ve pişirme teknikleri bu toksinleri zararsız bir forma dönüştürür.

“Hangi gıdaları tabiattan toplamalıyız, hangilerinin tarımını yapmalıyız ve hangi gıdaları çiğ hangilerini çeşitli şekillerde işleyerek, pişirerek yemeliyiz gibi soruların yanıtı bin yıllar içinde oluşmuştur…”

Zehirlenmeye yol açan mikrop ve kimyasal maddeler

Gıda maddelerinin yetiştirilmesi esnasında örneğin koli basili ya da salmonella gibi gıda zehirlenmesine yol açacak bir bakteri ya da yaygın tabirle bir mikrobun ıspanağa bulaşmış olabileceğini söyleyen Şık, “Bu mikroplar uygun koşullarda çoğalır ve ıspanağın yenmesi ile bünyeye alınırsa zehirlenme söz konusu olabilir” dedi.

Zehirlenmeye yol açacak toksik kimyasal maddeler de olduğunu belirten Şık, “Zehirlenmeye yol açan bir gıda ürünü ıspanak olayında olduğu gibi yenilmemesi gereken bir bitki, zehirli bir kimyasal madde ya da zehirlenmeye yol açabilecek bir mikrop içeriyor olabilir” diyor.

Ne yapılmalı?

Evrensel’e konuşan Bülent Şık, zehirlenmelerinin önüne geçmek için ise şu önerilerde bulunuyor:

• Hallerde ürün kontrollerinin yapılması lazım.
• Mutlaka hallerde analitik laboratuvar kurulması lazım.
• Toptancı hallerinde gıda ürünlerinin fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kontrollerinin yapıldığı bir sistemin kurulması gerekiyor. Öyle bir sistem yok Türkiye’de.
• Ancak asıl mevzu üreticilerin güçlendirilmesi. Üretimi güçlendirmek, küçük çiftçiliği güçlendirmek, insanların kimyasal kullanmasını azaltmak, tarımsal pratiklerin doğru bir şekilde yapılmasını sağlamak, bunlar hep Tarım Bakanlığının görevi.

Tüketici sağlığı tehlike altında

Tüketiciyi Koruma Derneği (TükoDer) Genel Başkanı Aziz Koçal ise gıda güvenliğine dikkat çekiyor:

“Yemekhaneler, sokak cephesi  açık dönerler, tamamen denetimsiz lokantalar, buralarda kullanılan malzemelerin sağlıklı olup olmadığı konuları günümüzün en önemli Halk Sağlığı sorunu olup, tüketici sağlığını tehdit altındadır.”

Koçal, sağlıklı gıdaya ulaşımı politikalarını ve yol haritasını oluşturmak için, ilgili bakanlıklar, meslek odaları, çiftçi ve esnaf temsilcileri, tüketici örgütleri temsilcileri gibi paydaşlardan/taraflardan oluşan bir çalışma komisyonu oluşturularak, alınacak gerekli önlemlerin belirlenmesi gerektiğini ifade etti.

Karınca, bianet, Evrensel