Rahip Aho’nun tutuklanması: Süryaniler ne diyor?

HABER MERKEZİ – Mardin Nusaybin’de 9 Ocak’ta yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan Mor Yakup Kilisesi Rahibi Sefer (Aho) Bileçen’in “örgüte yardım ve yataklık yapmak” iddiasıyla tutuklanmasına Süryanilerden tepki geldi. Tutuklama gerekçesi “akıl dışı” olarak nitelendirilirken, kararın Türkiye’deki Süryaniler arasında ciddi bir etki yaratacağı ve kırılma oluşturacağı belirtiliyor. Mezopotamya Ajansı’ndan Ahmet Kanbal’a Rahip Aho’nun tutuklamasını değerlendiren Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı Evgil Türker, Mardin Süryani Birliği Başkanı Yuhanna Aktaş ve Süryani gazeteci David Vergili’nin görüşlerini aktarıyoruz.

Evgil Türker: İkinci Rahip Brunson vakası

“Bir avuç Süryani kalmış Mardin ve çevresinde. Devlet, kendisine ‘ben ne yapıyorum?’ diye sormalı. Diasporadaki Süryaniler ve Türkiye’deki Süryaniler arasında ciddi bir etki yaratacak. Devlet geri adım atıp Rahip Aho’yu bırakırsa, kendi hanesine bir iyilik yazar. Yoksa Süryanileri kendi karşılarına alır ve bu da hiç iyi olmaz. Belki bir Trump’ımız (Donald Trump) yok ama Türkiye’de ikinci bir Rahip Brunson vakası yaşanacak.

“Mor Yakup Manastırı 2019 yılında binlerce turisti ağırladı. Bunda Rahip Aho’nun etkisi tartışılmaz. Şimdi bu manastırın kapısı kapanacak. Tekrar eski kaderine terk edilecek. Yıllarca bu manastır kapalıydı. Harabe durumdaydı. Rahip Aho insanları oraya çekmek için çok şey yaptı. Şimdi bu rahibi bu şekilde tutukluyorsanız, bu açıkça ‘Manastırın kapısına kilit vurun’ anlamına geliyor.”

Yuhanna Aktaş: İlk defa Süryani rahip tutuklandı

“Cumhuriyet tarihinde görülmemiş bir şey. İlk defa bir Süryani rahip tutuklandı. Sözün bittiği yerdeyiz. Süryanilerin anavatanları olan Mezopotamya’ya Turabdin’e geri dönüşlerinin önünü kesmeye dönük bir gözdağı ve tutuklamadır. Bu tutuklama bölgede yaşayan Süryanilere bir gözdağı vermektir. Manastırda yaşayan bir rahibi tutuklamaya varan bir hukuk sistemi ile bu bölgede yaşamamız daha da zorlaştı artık.

“Bu hem yurt içinde hem de yurt dışında çeşitli yürüyüşler ve eylemler gerçekleştireceğiz. Sivil toplum örgütlerimizin buna sert tepkileri olacak. Daha önce böyle bir durum ile karşılaşmadık. Rahibi tutuklamaya kadar geldi ise zihniyet, burada farklı halkların, inançların geleceği tehlike altında. Buna yönelik eylemsellik düzenlememiz gerekiyor.”

David Vergili: Süryaniler için kuşkusuz bir kırılma oluşturacak

“Gizlilik kararı ve hatta gözaltı bile gerektirmeyen bir durumda, çok ender bir durumla Rahip Aho’nun tutuklaması Süryaniler için kuşkusuz bir kırılma oluşturacaktır. Bu olayın etkisi Süryaniler nezdinde ağır olacak ve etkisi görülecektir. Muhtemelen bölgeye yapılan geri dönüşlerde bir azalma, güven kaybının derinleşmesine ve devlet imajının daha da zedelenmesine yol açacaktır.

“Rahip Aho’nun tutuklanması kesinlikle bütün Süryanilere bir mesajdır. Ancak bu mesaj, öncelikle devletin demokrasi, özgürlük ve hukuk karnesine yazılacak olumsuz ve kötü olarak not edilecektir. Bu karar, haksız ve hukuk dışı bir karardır. Ayrıca, Süryanilere gözdağı niteliğindedir.

“Bütün bölge toplumunu derinden etkileyen karanlık 1990’lı yıllarda da Süryani din adamlarına yönelik saldırı ve tutuklamalar gerçekleşmişti. 1915 ile ilgili açıklamalarından dolayı Diyarbakır Meryem Ana Kilisesi Ruhanisi, biri papaz diğeri rahip, iki din insanının fidye için kaçırılması ve en önemlisi ise Mor Gabriel Manastırı ve Turabdin Metropoliti Mor Samuel Aktaş’ın izinsiz bir şekilde manastırdan alınıp götürülmesi. Bununla beraber, Süryanilere yönelik faili meçhul cinayetler ve baskıları da ayrıca not düşmek gerek.

“Bugün itibariyle, Rahip Aho’nun tutuklanması tekrar eski pratiklerin gün yüzüne çıkmasını hatırlatmakta ve bir bütün Süryanilere de bir mesaj göndermektedir. Rahip Aho’ya karşı yapılan haksızlığın devamı Süryanilerin Türkiye ile ilişkilerini tekrardan gözden geçirmeye zorlayacak ve var olan bağların da kopmasına sebep olacaktır.”

Ne oldu?

Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Eskihisar, Üçköy ve Üçyol’da, 9 Ocak’ta yapılan ev baskınlarında aralarında Mor Yakup Kilisesi rahibi Sefer (Aho) Bileçen, Üçköy muhtarı Joseph Yar ve yıllar sonra Türkiye’ye dönen Musa Taştekin isimli Süryani yurttaşların da olduğu 12 kişi gözaltına alındı.

Mahkemeye çıkarılan Rahip Bileçen “örgüte yardım ve yataklık etmek” iddiasıyla tutuklanırken, aralarında Musa Taştekin’in de olduğu üç kişi ise ‘adli kontrol’ şartı ile serbest bırakıldı.

Halen Üçköy muhtarı Joseph Yar’ın da aralarında olduğu sekiz kişi gözaltında tutuluyor.

Bileçen hakkında bir itirafçının ifadesi ve jandarma tarafından 2018 yılında “örgüt üyelerinin manastıra girdiği” iddiasının yer aldığı bir tutanağın Bileçen’in tutuklanmasına gerekçe yapıldığı ortaya çıktı.

Söz konusu ifadede itirafçının Bileçen hakkında, “Manastıra gittiğimizde ekmek ve su alırdık” şeklinde beyanda bulunduğu yer alıyor.

2018 yılında tutulan tutanakta ise “Yedi örgüt üyesinin Mor Yakup Kilisesi’ne girdikleri” iddiası mevcut.

Tutanakta söz konusu olaya dair olduğu öne sürülen İHA ile çekilen görüntüler yer alırken, avukatların talep etmesine rağmen söz konusu görüntülerin gösterilmediği belirtiliyor.