Üç kıta, yüzlerce milyar çekirge: Gıda, sağlık ve çalışma koşulları tehlikede

HABER MERKEZİ – Corona virüsü gündemdeyken gözden kaçan can alıcı bir konu var: Çekirge akını. Doğu Afrika’dan Körfez ülkelerine ve oradan Asya’ya uzanan çekirge akını gıda, sağlık ve çalışma koşullarını tehdit ediyor. Konuya dair olup bitenlere yakın plan.

Evrim Şaşmaz

Tüm gözler Corona virüsüne odaklanmış durumda ancak yeterince raporlara yansımamış bir aciliyet şu anda üç kıtada gıda, sağlık ve çalışma koşullarını tehdit ediyor.

Son çeyrek yüzyılın en kötü böcek istilasını oluşturarak mahsulleri ve geçim ürünlerini tehdit altında bırakan yüzlerce milyar çöl çekirgesi Doğu Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya’nın belirli bölgelerine akın ediyor.

Geçtiğimiz aylarda, çöl çekirgesi olarak bilinen ‘Schistocercagregaria’ türü Doğu Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya olmak üzere üç kıtayı etkilemiş durumda ve çekirge sürüleri ekinleri tüketmeye devam ediyor.

Çekirge sürülerinin kapladığı alanlar bazen kentlerin boyutlarına erişebiliyor. Şu anda yaklaşık 20 milyon insanın gıda kriziyle karşı karşıya olabileceği düşünülüyor.

Her gün kendi cüsseleri kadar yiyecek tüketebilen bu çekirgeler o kadar hızlı ürüyor ki Haziran ayına kadar nüfuslarının yüz misli artabileceği öngörülüyor. Buna karşın hükümetlere bu ölçekte bir çekirge akınına karşı yeterince hazırlık desteği sağlanmadığı belirtiliyor.

Ocak ayından Birleşmiş Milletler krizin üstesinden gelmek için 76 milyon dolar ayırdı. Şu andaysa Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü acil desteği arttırarak bu rakamı 138 milyon dolara çıkmış durumda.

Bu acil desteğin büyük bir kısmı çekirge sürülerinin yayılmasını engellemek için sürdürülen havadan ilaçlama ve kontrol için kullanılacağı biliniyor. Ayrıca acil gıda yardımlarına öncelik verileceği vurgulanıyor. Ancak şimdiye kadar acil destek olarak belirtilen meblağın yalnızca 52 milyon doları alınabildiği verilen bilgiler arasında.

Temel tehdit bölgeleri Doğu Afrika ve Yemen’in yanı sıra Körfez ülkeleri, İran, Pakistan ve Hindistan olarak beliriyor. Çekirgeler son olarak Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görüldü. Çekirge sürüleri ise Kuveyt, Bahreyn ve Katar’da gözlemlendi.

Çekirge akınlarını düzenli olarak takip eden Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne bağlı olan Çekirge Takibi’ne (Locust Watch) göre 10 Mart 2019 itibariyle risk altındaki ülkeler şöyle: Kenya, Etiyopya, Somali, Sudan, Eritre, Suudi Arabistan, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, İran.

İran’ın Güneybatısında çekirge sürülerinin yumurtladığı ve Mart ayının ikinci yarısında yeni çekirge sürülerinin yumurtadan çıkacağı bildirilirken, Güneydoğusunda ise çekirgelerin sürüleştiği ve bu durumu kontrol altına alma girişimlerinin devam ettiği belirtiliyor.

‘Çekirge Takibi’nde Şubat’ta yayınlanan bilgilere göre çöl çekirgelerinin akın riski Afrika Boynuzu’nda, Arabistan Yarımadası da dahil olmak üzere Güneydoğu Asya’nın bir kısmında görülüyor.

Bu bilgilere göre farklı seviyelerde risk altında olan ülkeler bulunuyor. Kenya, Somali, Etiyopya, Yemen, Suudi Arabistan, İran ve Pakistan “tehdit” seviyesinde görülüyor, yani ekinlerin zarar görme tehdidi bulunuyor.

Bu ülkelerdeki bazı bölgeler ise daha bariz tehdit altında. Her iki durumda da farklı seviyelerde gözlem ve kontrol süreçlerinin uygulanması gerekiyor. Bu ülkelere ek olarak Tanzanya, Güney Sudan, Sudan, Eritre, Irak, Umman ve Hindistan’da da “ekinlere olası tehdit” uyarısı yapılıyor.

Mart ayının ilk haftası itibariyle ise çöl çekirgelerinin kümelendiği yerler şöyle gözüküyor:

Havadan ve karadan ilaç püskürtme ile beraber sürülerin takibi çekirge sürülerinin akınına karşı en etkin yöntemler olarak görülüyor. Ancak Doğu Afrika Çöl Çekirgesi Kontrol Örgütü’nün yöneticisi Stephen Njoka’nın belirttiğine göre özellikle hava aracı tedarikleri tükeniyor. Njoka, mevcut durumda Etiyopya’da beş, Kenya’da ise altı hava aracı ilaçlı püskürtme yapıyor.

Buna ek olarak Kenya’da dört adet gözlem hava aracı etkin. Kenya hükümetinin belirttiğine göre ise ilaçlı püskürtme için 20 adet uçağa ve böcek ilacı olan Fenitrothion’un sürekli tedarikine ihtiyaç duyuluyor. Kenya, civarda çekirge akınlarından etkilenen ülkelere gözlem ve takip amacıyla göndermek üzere toplam 240 personele eğitim vermiş bulunuyor.

Çin hükümeti ise Şubat ayında komşu ülkesi olan Pakistan’a, çekirgelere karşı “hedef odaklı programlar” geliştirmek amacıyla uzman ekip göndereceğini bildirdi.

Raporlara göre bu program çerçevesinde 100 bin ördek kullanılabilir. Zhejiang Akademisi Tarım Bilimleri’nden akademisyen Lu Lizhi’ye göre ördekler birer “biyolojik silah” ve gruplar halinde hareket ettiklerinden, tavuklara kıyasla daha kolay idare edilebiliyor. Tavuklar bir günde yaklaşık 70’er çekirge yiyebilirken, ördekler bunun üç katını tüketebiliyor.

Nature dergisinde dün yayınlanan bir makaleye göre ise çekirgeler yağmur sezonlarının ardından her yıl olağan seviyelerde görülüyor çünkü yumurtalarını nemli toprakta bırakıyor. Fakat bu seneki sürülerin ölçeği son çeyrek yüzyılın tavan seviyesine erişmiş durumda.

Bunun sebebi olarak Eritre, Etiyopya, İran, Pakistan, Suudi Arabistan ve Yemen dahil olmak üzere birçok bölgedeki mevsim dışı ve fırtınalı yağışlar gösteriliyor. Önümüzdeki günlerde daha fazla yağış beklendiğinden daha fazla tahribat olası görülüyor.

Bununla birlikte, sadece çekirge akınları sırasında değil, öncesinde de hükümetlerin hasarı en azda tutmak için koruyucu önlemler almak zorunda olduğu belirtiliyor. Bunun için kullanılabilecek yöntemlerden biri de ülkelerin meteoroloji birimlerinin çöl çekirgesi kontrol birimleriyle iklim ve hava durumu verilerini paylaşması.

Bu veri paylaşımı, olası çekirge akınlarını öngörmeye ve ekinlere yönelik hasarların tahminiyle beraber bunların en aza çekilmesine yönelik önlem etkinliklerinin zamanında uygulanmasına yarayabiliyor.

Kaynaklar

https://www.bbc.com/news/in-pictures-51618188

http://www.fao.org/ag/locusts/en/info/info/index.html

https://www.nature.com/articles/d41586-020-00692-3