“Virüs ekonomik olarak 15 milyondan fazla nüfusu vuracak”

HABER MERKEZİ – Duvar yazarı Bahadır Özgür, emekçilerin salgınla işsizlik arasına sıkıştırıldığını belirterek, “Şu anda ilk aşamada 5 milyona yakın çalışan ‘ekonomik risk’ altında. Aileleriyle beraber 15 milyondan fazla nüfus geçim olanaklarını belirsiz bir süre kaybedebilir” dedi. Özgür’e göre, acil gelir ve iş garantisi şart.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) dünyanın Corona virüsü salgınını ekonomik olarak atlatmasının yıllar süreceği uyarısında bulundu.

Örgüt, virüsün yarattığı ekonomik krizin şimdiden 2008 finansal krizinden daha büyük olduğunu belirtirken, salgının neden olacağı işsizlik oranı ve iflasların boyutunun ise hâlâ bilinmediğine dikkat çekti.

Salgın öncesi zaten ekonomik kriz ve işsizlikle boğuşan Türkiye’yi nasıl bir tablonun beklediğiyse şimdiden kısmen belli aslında.

Konuyla ilgili bir yazı kaleme alan Gazete Duvar yazarı Bahadır Özgür, virüs dolayısıyla sadece sokağa çıkmamanın doğrudan etkilediği sektörlere bakıldığında ilk etapta 4 milyon 446 bin 456 çalışanın yaşam olanaklarının ciddi risk altına olduğunu belirtiyor.

Özgür, buna, yakın zamanda faaliyetlerine ara vermesi beklenen inşaatı eklendiğinde ekonomik risk grubunun 6 milyona yaklaşacağına dikkat çekiyor.

Bunun üzerine aileleri de dahil edildiğinde ise salgının, ekonomik olarak ilk anda 15 milyondan fazla nüfusu vuracağını söylüyor.

Özgür’ün, salgının kaç çalışanın işini etkilediği ve etkileyeceğine dair madde madde kabaca çıkardığı projeksiyon şöyle:

• SGK verilerine göre, Türkiye’de kamu ve geçici iş yerleri hariç 1 milyon 791 bin 956 daimi özel iş yeri bulunuyor. Burada çalışan zorunlu sigortalı sayısı ise 12 milyon 655 bin 273 kişi. Bunun yarısından fazlası hizmetler sektöründe yer alıyor.
• İlk etapta salgın önlemi olarak 150 bine yakın iş yerinin kapatıldığı açıklandı. Bunlar ağırlıklı olarak kafeler, barlar, berberler, lokantalar, çay bahçeleri, sinemalar, spor salonları vb. Ortalama 1-9 çalışana sahip mekanlar. Yani 200 bin ile 1 milyona yakın kişi doğrudan, süresi belirsiz halde işini yitirdi aslında.
• Ardından AVM’lere kısıtlama geldi. Şu ana kadar 40 AVM tamamen, kalanları da belli saatlerde kapandı. AVM’lerde yer alan 180’e yakın şirket şubelerine kilit vurdu. Türkiye’de AVM’lerde çalışan sayısı, Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği’nin verilerine bakılırsa, 530 bin kişi. Yine derneğin açıklamasına göre, mağazaların yüzde 70’i kepenk indirdi. Ağırlığı büyük şehirlerde olan bu merkezlerde çalışanların üçte ikisi, yine geçici süre işini kaybetmiş anlamına geliyor.
• Virüsün ilk etapta doğrudan etkilediği ana sektör hizmetler elbette. Burada da perakende, yeme-içme ile konaklama ve seyahat iş kolları hassas alanlar olarak öne çıkıyor. Yan hizmetleri de dahil edersek 519 bin 949 iş yeri ve toplam 2 milyon 438 bin 635 çalışan var.
• Etki sıralamasında ikinci halka olarak mobilya, tekstil ve toptan ticareti sayabiliriz. İş yeri sayısı 234 bin 680, çalışan sayısı 2 milyon 7 bin 821.
• Şu anda salgını yayma konusunda en tehlikeli iş kollarından biri olan taşımacılık ve kurye faaliyetlerinde henüz ciddi kesinti görünmüyor. Ama söz konusu iş kolunun perakende ve toptan ticaretle ilişkisi düşünüldüğünde, yakın zamanda burada da ciddi sıkıntılar başlayacak demektir. Bu alanda 21 bin 441 iş yeri ve 295 bin 656 çalışan bulunuyor.

Hizmet sektörü çökerse…

Dünyada pek çok devletin çalışanlara maaş ve iş garantisi vermesi ve gelir desteği sunmasının boşuna olmadığını belirten Özgür, “Kitlesel tüketim gücü tahrip olduğunda, ne ürettiğinizin bir manasının olmayacağı basit bir iktisadi kuraldır” diyor.

AKP lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “dua” sözlerine gönderme yapan ekonomi yazarı, “Ülke içinde tüketimi de istihdamı da ayakta tutan hizmetler sektörü çökerse eğer, duayla filan kurtarabileceğiniz bir ekonomi de kalmaz” diye belirtiyor.

Şu önerisiyle noktalıyor Özgür yazısını: “İktisadi açıdan en riskli çalışanlardan başlayarak iş ve gelir garantisi sağlayan bir önlemler dizisi uygulanmadan, her seçenekte virüs kazanır.”