Ekonomide ‘Corona’ etkisi: Türkiye’de 3.2 milyon kişi işsiz kalabilir

HABER MERKEZİ – Corona virüsü salgını nedeniyle onbinlerce işletmenin kapanması sonucu çok sayıda kişi işsiz kaldı. İstanPol’un araştırmasına göre işsizlik neredeyse ikiye katlanacak ve 3 milyon 200 bin kişi işini kaybedecek.

Yeni tip Corona virüsünün yol açtığı Covid-19 salgını sürecinde başlayan karantina günleri onbinlerce iş yerinin kapanmasına, çok sayıda kişinin de işsiz kalmasına neden oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 10 Nisan’da açıklanan son işsizlik verilerine göre Ocak ayında  döneminde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 306 bin kişi azalarak 4 milyon 362 bin kişi oldu.

Ancak bu veriler salgın öncesine ait olduğundan şu anki tabloyu yansıtmaktan uzak.

TÜİK tarafından açıklanan işsizlik verileri, üç ay geriden geldiği için Mart ve Nisan aylarına ait resmi istihdam kaybı ancak Haziran ve Temmuz aylarında ortaya çıkacak.

Özellikle yılın ikinci yarısında salgının işsizlik üzerindeki etkisinin ortaya çıkması bekleniyor.

‘Salgının ekonomik etkileri uzun bir sürece yayılacak’

Konuya dair İstanbul Teknik Üniversitesi’nden (İTÜ) Prof. Dr. Öner Günçavdı ve Doç. Dr. Ayşe Aylin Bayar ile Bilgi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Haluk Levent İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü (IstanPol) için bir araştırmaya imza attı.

Bu araştırmaya göre, salgının ekonomiye etkileri uzun bir döneme yayılacak ve işsizlikte büyük bir artışa neden olacak.

Uzmanların en iyimser tahminlerine göre bile işsizlik oranı yüzde 20’ye dayanacak. Yani çalışabilir durumdaki her beş kişiden biri, işsiz kalma tehlikesi ile karşı karşıya.

Kötümser senaryoda ise işsizlik neredeyse ikiye katlanacak ve 3 milyon 200 bin kişi işini kaybedecek.

‘Gelir kayıpları yüzde 75’e çıkacak’

DW Türkçe’den Aram Ekin Duran’a konuşan Prof. Dr. Öner Günçavdı, hazırladıkları araştırmada Türkiye’de istihdam sağlayan 18 büyük sektörü mercek altına aldıklarını söyledi.

İşsizliğin en fazla yaşanacağı sektörlerin inşaat, konaklama, yiyecek ve kültür-sanat sektörleri olduğunu belirten Günçavdı, bir iyimser bir de kötümser senaryolar hazırladıklarını söyledi.

“Mevcut durumda bir tane iyimser, bir tane de kötümser senaryo hazırladık. Buna göre iyimser senaryoda işsizlik yüzde 19,8’e, kötümser senaryoda ise yüzde 25,9’a çıkacak. Yani en olumsuz senaryoda istihdam kayıpları 3,2 milyona kadar çıkabilecek. Gelir kayıpları ise en kötü etkilenen sektörlerde yüzde 75’e ulaşacak.”

Günçavdı, salgın nedeniyle istihdam edilenlerin ortalama bakmakla yükümlü oldukları kişi sayısının da arttığını buna bağlı olarak da yoksul kesimlerdeki gelir kaybının arttığını ifade etti.

“İstihdam oranı baz senaryoya göre yüzde 45,6’dan 1. ve 2. senaryolarda sırasıyla yüzde 44 ve yüzde 40,8’e kadar gerilemektedir. En kötü senaryoda, çalışabilecek yaştaki her 10 kişiden ancak dördü istihdam edilebilecek.”

Yoksul kesim daha da yoksullaşacak

Prof. Günçavdı, yaptıkları hesaplamalara göre toplumun en yoksul yüzde 20’sinin toplam gelirden aldığı payın, salgın öncesindeki değeri olan yüzde 6,5’ten yüzde 5,6’ya kadar gerileyeceğini belirtti.

Bunun da yoksul kesimlerin aylık gelirinde yaklaşık yüzde 14 erime olacağı anlamına geldiğini ifade eden Günçavdı, “En zengin yüzde 20’nin toplam gelirden aldığı pay ise, neredeyse toplam gelirin yarısına denk düşecek şekilde yüzde 47,5’ten, senaryolara göre sırasıyla birinci senaryoda yüzde 48, ikinci senaryoda yüzde 48,2’ye kadar yükselecek” diye konuştu.

DİSK-AR: İşsiz sayısı ikiye katlanacak

Öte yandan geçtiğimiz günlerde Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından yapılan istihdam araştırmasında da Covid-19 salgını nedeniyle işsiz sayısının en az ikiye katlanacağı tahmininde bulunuldu.

Araştırmaya göre, “ümitsiz işsizler” olarak tanımlanan, iş aramaktan vazgeçmiş kişilerin sayısı Ocak 2019’da 618 bin iken, Ocak 2020’de 328 bin artarak 946 bine yükseldi. Yani son bir yılda ümitsiz işsizlerin oranı yüzde 53 arttı.

TÜİK iş aramayanları ‘işsiz’ saymıyor

Genç İşsizler Platformu Sözcüsü Dr. Murat Kubilay ise TÜİK’in işsizlik istatistiklerini hazırlarken iş aramayanları ‘işsiz’ saymadığına dikkat çekti.

Kubilay, bu durumda olan yani işsiz olan ama çalışabilir nüfus içinde sayılmayan yaklaşık 2,8 milyon kişi olduğunu kaydetti.

İşsizliğin yüzden 20’ye çıkacağını dile getiren Kubilay, bununla birlikte, hükümetin bu dönemde yaptığı bazı düzenlemelerle işsizlik verilerini düşük tutacağını da ifade etti.

“Kısa çalışma ödeneği ile artık haftada 1 saat çalışan da iş sahibi sayılacak. Çalışanlar ciddi gelir kaybı yaşasa da işsiz olarak kayda geçirilmeyecek.”