Dünyanın gözü önünde katledildiler: Ezidilerin 73. fermanı

HABER MERKEZİ – İslamiyet’i kabul etmedikleri için 10’uncu yüzyıldan beri defalarca kılıçtan geçirilen Ezidilerin uğradığı son katliamın üzerinden 6 yıl geçti. IŞİD’in Şengal’e yaptığı saldırılarda 2 bin 213 Ezidi katledildi, 390 binden fazlası yerinden edildi, 7 bini kaçırıldı.

Kürtlerin “Kurdên resen”, yani “Kürtlerin orijini” olarak tanımladıkları Ezidiler, İslamiyet’i kabul etmedikleri için yüzyıllardır katliamlara maruz kaldı.

İlki 906 yılında Musul Valisi Hamadani’nin bin Ezidi ailesini katletmesiyle başlayan yok etme harekatlarının sonuncusu 3 Ağustos 2014’te IŞİD’in Ezidi yurdu Şengal’e düzenlediği saldırı oldu.

Çoğunluğu Irak sınırları içindeki Şengal’de yaşayan Ezidiler bugüne kadar 73 katliam yaşadı. Yerlerinden edinilen, göçe zorlanan, katledilen Ezidiler, inanışlarından dolayı sayısız kez zulme maruz kaldı.

Mezopotamya Ajansı’ndan Arjin Dilek Öncel’in derlediği habere göre, çoğunluğu Osmanlı ordusu ve onlarla işbirliği yapan Arap aşiretler ve Kürt beylerinin saldırılarında yüz binlerce Ezidi katledildi.

Ezidilerin yaşadığı Şengal başta olmak üzere Turabdin, Dersim, Garzan, Diyarbakır, Cizre, Telafer, Zap gibi bölgelerden sürekli kan aktı. Öyle ki bazı dönemler 8 yıl üst üste seferler düzenlendi.

Ezidilerin birçok önderi idam edildi, kadın ve çocuklar esir alınıp satıldı. Her defasında Müslüman olmaları dayatılan Ezidilerin bir kısmı bu baskıya boyun eğmek zorunda kaldı.

Karşı çıkanlar ise her defasında ya katledildi, ya da göç etmek zorunda kaldı. Göç edenler daha çok Kafkasya ve Ermenistan’ı yurt edindi.

Şexan’da bulunan Laleş’e sürekli saldırıldı, buradaki kutsal yerler ve mezarlar tahrip edildi. Laleş’te bulunan Ezidi sancağının yanı sıra tarihi ve dini değeri olan birçok kutsal eşyaya el konularak, Musul’a götürüldü.

Kutsal mekan Laleş’te İslam medreseleri açıldı, Ezidi ibadetleri ve Ezidi kelimesi yasaklandı.

Katliamlar Birinci Dünya Savaşı’nda da hız kesmedi. Osmanlı ordusu, Arap Bedevi aşiretleri ve Müslüman Kürt aşiretler bu bölgenin altını üstüne getirdi.

Cumhuriyet döneminde ise 1940 yılında Mardin’in Kiwexe köyüne baskın yapan askerler, 29 Ezidi’yi bir mağaraya kapatıp diri diri yaktı.

Bu köy daha sonraları yine 3 kez askerlerin baskınına uğradı, her baskında birçok Ezidi öldürüldü.
Irak Anayasası’nın 2007’de kabul edilen ve bir türlü yaşama geçirilmeyen 140’ıncı maddesi gereği, Şengal’in statüsü referandum ile belirlenecekti.

Ancak söz konusu referandum, dönemin Irak hükümeti ve Şii Başbakanı Nuri Maliki tarafından engellendi.

Büyük bölümü Irak Kürdistan Bölgesi içerisinde yer alan Şexan ve Şengal bölgesi ile bir bölümü Ermenistan, Gürcistan, Suriye ve Türkiye’de yaşayan Ezidi halkı, yakın tarihte biri 2007’de, diğeri ise 2014’de iki katliam yaşayarak, toplam 73 defa soykırıma uğradı.

Ezidiler son katliamdan önce 2007’nin Ağustos ayında Şengal’de bulunan Siba Şex Xıdır ile Tilezer’de bir kez daha katliamla karşı karşıya kaldı. Burada resmi rakamlara göre 500’e yakın Ezidi katledildi.

Ezidiler son olarak Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) veya 2014’ten beri kullandığı resmî isimle İslam Devleti tarafından katledildi.

IŞİD, Irak ve Suriye topraklarında yaptığı katliamlarla adını duyurdu. Gücünün zirvesinde olduğu 2014 sonu ve 2015 başlarında Suriye ve Irak’ta 100 bin kilometrekareyi aşkın bir bölgeyi işgali altında tutan IŞİD, bu bölgelerde yaklaşık 8 milyonluk bir nüfusa hükmetti.

Türkiye ve Suriye sınırında Irak’ın ise kuzeyinde yer alan Musul kentinin işgali, Şengal’de yaşanacak trajedinin başlangıcıydı.

Hiçbir direnişin yaşanmadığı Musul, IŞİD tarafından işgal edildi. Irak ordusu kaçarken bıraktığı mühimmatlar ise IŞİD’i daha da güçlendirdi.

Haziran 2014’de Musul’u ele geçiren IŞİD, Musul’un ardından Ezidilerin yaşadığı Musul’un batısında kalan ve fiilen Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin himayesinde bulunan Şengal’e yöneldi.

IŞİD, Şengal’in dört tarafındaki köylere saldırarak, katliama başladı.
Büyük bir güçle 2 Ağustos 2014’te Şengal’e saldırınca orayı ilk terk eden KDP peşmergeleri oldu. Bu kaçış geride kalan Ezidilerin kaderini belirlemişti.

IŞİD saldırılarında 2 bin 213 Ezidi katledildi. 390 binden fazla Ezidi yerinden edildi. 7 bin Ezidi kaçırıldı. 4 bini kurtarılırken, kadınlar köle pazarlarında satıldı.

3 bin kadın ve çocuğun akıbeti hala bilinmiyor. Belirli aralıklarla açılan 12 toplu mezarda, Ezidilerin cenazelerine ulaşıldı.

68 dini mekân yağmalandı. 150 bin insan açılan koridorda mahsur kaldı. Ezidi köylerinde ve Şengal dağlarında korkunç bir trajedi yaşandı.

Katliamla birlikte hızla örgütlenen Ezidiler 2014’te Şengal Direniş Birlikleri’ni (YBŞ) kurdu.
Yine Kuzey Suriye’den gelen YPG güçlerinin yardımıyla açılan koridorda binlerce Ezidi, Kuzey Suriye kentlerine geçirildi.

Bir kısmı ise Batman, Mardin, Diyarbakır ve Şırnak’a göç etmek zorunda bırakıldı.

İşgalin ardından başlatılan operasyon 13 Kasım 2015’te nihayete erdi. İçinde Ezidilerin de bulunduğu Kürt güçleri, Şengal’i özgürleştirdi.

Şengal savunma birliklerinin koruduğu bölgeye, katliamın yaşandığı tarihten bu yana 8 bin aile geri döndü.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi tarafından 15 Haziran 2016 tarihinde Ezidilere ilişkin bir rapor yayımlandı.

Raporda, IŞİD’in Ezidilere yönelik soykırım işlediği belirtildi. Raporda, 400 bin Ezidi’nin öldürüldüğü, köleleştirildiği veya diğer suçlara maruz bırakılarak yok edilmeye çalışıldığı da kaydedildi.

73. Ferman: Bir düşünün – Azad Barış