38 Dersim Katliamı’nın çocukları 82 yıldır acıyı yüreklerinde taşıyor

HABER MERKEZİ – Dersim Katliamı’nda kadın, çocuk, yaşlı demeden 500’e yakın kişinin kayalıklardan atılarak öldürüldüğü Halvori köyü, hala o günlerin izlerini taşıyor. Çocuk yaşlarda katliamın mağduru olan, ailelerini kaybederek sürgüne gönderilen kadınlar, 82 yıllık acıyı anlattı.

Dersim’de bir köy… Kayalıklarında, gözelerinde 82 yıldır dinmeyen bir acının izlerini taşıyor.

Cumhuriyet tarihinin en büyük katliamlarından birinin izleri hala dipdiri duruyor kadınların yüreğinde.

Dersim’in Halvori köyü, binlerce insanın katledildiği, hamile kadınların karınlarının deşildiği, tecavüze uğramamak için kadınların kayalıklardan atlamak zorunda kaldığı, havadan bombalanan, işkencenin her türlüsünün yaşandığı 1938 katliamında en fazla acının yaşandığı yer.

Katliamda resmi rakamlara göre 13 bin 160 kişi öldürüldü ve 12 bine yakın kişi sürgüne gönderildi.

Gerçek rakamlar ise çok daha yüksek.

Katliamın ardından, toprağından sürgün edilen binlerce insan yıllarca köylerine dönemediği gibi yıllarca açlık ve yoksulluk içerisinde yaşamak zorunda kaldı.

Halvori’deki “38 Kayalıkları” köy halkına, Dersim’e yaşatılanları hatırlatıyor.

Kayalıkların içinde kadın ve çocukların da bulunduğu 478 insanın, askerler tarafından atılarak katledildiği biliniyor.

‘12 yıl toprağımızdan ayrı yaşadık’

38’de henüz küçük bir çocuk olan 87 yaşındaki Hatice Bilmez, yaşadıklarını şu sözlerle paylaşıyor:

Katliamın yaşandığı zamanlarda ben çok küçükmüşüm ve beni sırtlarına alarak götürmüşler. Benimle beraber bir kardeşim daha varmış. O çok küçükmüş henüz süt emiyormuş. Ben kurtuldum ancak o kurtulamamış ve yaşamını yitirmiş. 12 yıl boyunca toprağımızdan ayrı yaşadık. Bir yıl boyunca da Muş’ta kaldım. Ardından köye dönüş yasağının kalkmasıyla köye geri döndük. Köye döndükten sonra evlendim ve 10 çocuğum oldu. Baskılara dayanamayan kızım dağa gitti. İki oğlum ise Avrupa’ya gitmek zorunda kaldı. Çok şey yaşadık, çok şey gördük. Şimdi ise yanımda sadece bir oğlum kaldı.

‘Hepsi öldü, geriye bir tek çile kaldı’

“Artık yaşlandım” diyen Hatice Bilmez, büyüklerinin de o sürece dair kendileriyle pek konuşmadığını söylüyor.

Sadece katliamdan kaçıp gittiklerini biliyorum. Annemiz, babamız, kardeşlerimiz hepsi öldü biz de arkalarında kaldık. Geriye bir tek çile kaldı. Herkes mağaraya doğru kaçmış ve öyle kurtulabilmişler. Kayalıklardan korktuğum için 38 Kayalıklarına gidemiyorum. Biz herkes yaşasın, artık bir barış olsun istiyoruz.

‘Annemi ve babamı görmedim ablam bizi büyüttü’

Katliamın yaşandığı 1938 yılında doğan 82 yaşındaki Fatma Akkaya da katliamın izlerini yüreğinde taşıyor.

Kendilerine anlatıldığına göre, katliamın yaşandığı süreçte herkesin korku ve can havliyle bir yerlere koştuğunu aktaran Fatma Akkaya, şöyle devam etti:

Bir yandan çocuklar korkarken bir yandan da büyükler korkuyormuş. O günden bugüne kadar geldik. Katliamdan hemen sonra herkesi sürgüne göndermişler ve köye dönmelerine izin vermemişler. Annemi ve babamı görmedim ablam bizi büyüttü. Yoksulluk içindeydik. Çok şey çektik. O zaman imkanlar da çok kısıtlıydı.

‘İnsanları kayalıklardan aşağı attılar’

Fatma Akkaya, Halvori’deki katliamın nasıl başladığını ise şu sözlerle anlatıyor:

Köye dört asker gelmiş. Köylülere ‘Size maaş çıkacak’ demişler. Tüm köyü bu şekilde kandırmışlar. Tüm köylüler söylenen yere doğru gitmiş. Eskiden buralar hep ormandı. Askerler de ormanda saklanmışlar köylülerin gelmesini beklemişler. Dört asker köylüyü kandırıp götürürken diğerleri de ormanda beklemiş onları. Köylüler ormana doğru giderken askerleri görüyorlar ve öldürüleceklerini anlıyorlar. Tüm köyü tarlaya dizmişler. Kadınlar, askerlerin kendilerini götürmemesi için yüzlerini kapatmışlar. Askerler, köylüleri sıraya dizmiş ve ağır makineyle vurmuşlar hepsini. Ardından da 38 Kayalıklarından aşağı atmışlar. Kayalıklardan atmasalarmış birçok kişi kurtulurmuş. Köylülerin bir kısmını da işkence ile döverek öldürmüşler.

‘Kayalıklar kemik dolu’

O süreci büyüklerin anlatımlarından bilen 72 yaşındaki Perihan Dönmez ise katliamın etkisinin yıllardır sürdüğünü dile getirdi.

Dönmez, “İnsanlar çok korkmuşlar o süreçte. Yılda bir defa kayalıklar ziyaret edilir. Kayalıklar kemiklerle doluymuş. Allah o günleri bir daha göstermesin. Herkes çok büyük acılar yaşadı. Herkes başka köylere gitmek zorunda kaldı” diyor.

JinNews