6-7 Eylül Pogromu’nun üzerinden 65 yıl geçti

HABER MERKEZİ – 6-7 Eylül 1955’te başta Rumlar olmak üzere Müslüman olmayan halklara yönelik başlatılan saldırıların üzerinden 65 yıl geçti.

6-7 Eylül 1955 yılında İstanbul ve İzmir’in de aralarında bulunduğu Türkiye’nin birçok kentinde yaşayan Rum ve Ermeniler başta olmak üzere Hıristiyan ve Musevilere yönelik sistematik bir şekilde hayata geçirilen pogromun üzerinden 65 yıl geçti.

Pogromda resmi verilere göre, yalnızca İstanbul’da 73 kilise, sekiz ayazma, iki manastır, 3 bin 584’ü Rumlara ait olmak üzere 5 bin 538 ev ve işyeri yakılıp yıkıldı.

Onlarca kadın cinsel saldırıya maruz bırakıldı, birçok kişi öldürüldü, mezarlıklar tahrip edildi, on binlerce yurttaş Türkiye’yi terk etmek zorunda kaldı.

6-7 Eylül’ün yıldönümü dolayısıyla yazılı bir açıklama yapan İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon, “6-7 Eylül Türkiye Cumhuriyeti’nin azınlık karşıtı politikalarının bir sonucu olduğu kadar toplumun geniş kesimlerindeki Müslüman olmayan halklara karşı düşmanlığın ve nefretin de bir ürünüdür” ifadesini kullandı.

İnsan Hakları Derneği Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon olarak 6-7 Eylül 1955 Pogromunu mümkün kılan ve soykırımcı geleneğin bugün de varlığını sürdürmesine olanak tanıyan içimizdeki ırkçılıkla mücadele etmenin, en az Özel Harp operasyonlarının hesabını sormak kadar önemli olduğuna inanıyoruz. Bu düşmanlık ve nefrete karşı mücadele etmezsek benzeri geniş çaplı saldırılar her zaman tekrarlanabilir. Tek çare ırkçılığa karşı geniş bir cephe yaratmaktır.

6-7 Eylül Unutma, Unutturma! Konuyla ilgili Basın Açıklaması…

İHD Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyonhttps://t.co/KEkG55W3kQ pic.twitter.com/ns0brx2Kzl

— İHD İSTANBUL ŞUBESİ (@ihdistanbul) September 6, 2020

HDP: 6-7 Eylül yas günü ilan edilsin

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu ise 6-7 Eylül Pogromu’nun yıl dönümünde, saldırılarda hayatını kaybedenleri anma ve yas günü ilan edilmesi için kanun teklifi verdi.

Aradan geçen 65 yıla rağmen hala yüzleşme sağlanmadığına dikkat çekilen kanun teklifinin gerekçesinde, etkin soruşturmanın yürütülmemesi sonucunda hayatta kalanların adaletin yerini bulmadığı hissiyatının toplumsal barış için risk oluşturduğu belirtildi.

HDP milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu 6-7 Eylül 1955'te hayatını kaybedenlerin "Yas Günü" ile anılması için TBMM'ye kanun teklifi ve araştırma önergesi verdi. | Agos https://t.co/7VwUA9zRlT @AGOSgazetesi aracılığıyla

— Ömer Faruk Gergerlioğlu (@gergerliogluof) September 6, 2020

Pogrom nasıl başladı?

6 Eylül 1955 tarihinde, Mithat Perin’in sahibi, Gökşin Sipahioğlu’nun yazı işleri müdürü olduğu, Demokrat Parti yanlısı İstanbul Ekspres gazetesi “Atamızın evi bombalandı” manşetiyle ikinci baskısını yaptı.

Gazete, tirajı 20 bin civarında olduğu halde, 6 Eylül’de 290 bin basılmıştı. O dönemde kurulmuş olan Kıbrıs Türktür Derneği’nin üyeleri, o günkü sayıyı bütün İstanbul’da satmaya ve halkı galeyana getirmek üzere kullanmaya başladı.

Görgü tanıklarının ifadesiyle saat 19.00’da, Pangaltı’da, şu anda Ramada Oteli’nin yerinde bulunan ve Rum bir vatandaşın sahip olduğu, dönemin popüler mekânlarından Haylayf Pastanesi’ne yapılan saldırıyla başlayan pogrom, tüm İstanbul’a, oradan da yurda yayıldı.

Yıllar sonra, emekli orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu, gazeteci Fatih Güllapoğlu’na verdiği bir röportajda, 6-7 Eylül’de yaşananları, “Mükemmel bir özel harp harekâtıydı, amacına da ulaştı” diye anlatacaktı.

Selanik’teki bombalama olayının da Türkiye devleti tarafından tertiplenen bir kışkırtma olduğu, Yunanistan makamlarınca o günlerde ortaya çıkarıldı.

Olayla ilgili olarak, Selanik Hukuk Fakültesi’nde burslu öğrenci olarak okuyan ve MİT ajanı olduğu belirtilen Oktay Engin ve Selanik Başkonsolosluğu Kavası Hasan Uçar yakalandı. Konsolosluk yetkilileri dokunulmazlıkları olduğu için yargılanamazken, Uçar ve Engin bir süre tutuklu kaldıktan sonra tahliye edildiler.

Engin, daha sonraki dönemde MİT’te önemli görevlere getirildi, devlet kademelerinde hızla ilerledi, ve 1992’de Nevşehir Valiliği’ne kadar yükseldi.

Mini pogromlar ve münferit linçler arasında 6-7 Eylül – Foti Benlisoy