Erbil ABD-İran soğuk savaşının çatışma alanı olma yolunda

Ercan Sezgin

Son dönemlerde İran’a yakın Şii grupların Irak’taki Amerikan üslerine yönelik saldırıları arttı. Bu saldırılar, özellikle İran’a bağlı Kudüs Güçleri Komutanı Kasım Süleymani’nin 3 Ocak 2020’de Bağdat Havalimanı’ndan çıkar çıkmaz ABD hava kuvvetleri tarafından öldürülmesi üzerine Tahran’ın intikam hamlesi başlattıklarını duyurmasıyla hız kazandı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, misilleme saldırılarından dolayı Irak Hizbullahı’nın (Ketayip Hizbullah) tüm üyelerini öldürmekle tehdit etti. Ardından Irak’taki büyükelçiliğini kapatma kararı aldı.

Her ne kadar Irak yönetimi kapatma kararına itiraz etse de, ABD Dışişleri Bakanlıǧı Baǧdat’taki büyükelçiliğin geçici bir süreliğine kapattığını duyurdu. Bundan sonra da Erbil’deki (Hewler) ABD konsolosluğunun daha aktif olacağının mesajını verdi. Bu kararın ardından önceki gece Erbil Havalimanı yakınındaki ABD’nin başını çektiği uluslararası koalisyon güçlerinin bulunduğu yere füze saldırısı gerçekleştirildi. Saldırıda can kaybı yaşanmadı ama verilen mesaj bundan sonra can kaybı yaşanacağının habercisiydi.

Peki, İran neden son dönemlerde Irak’taki ABD güçlerine yönelik saldırılarını arttırdı? Erbil yönetimine verilen mesaj neydi?

Birincisi; ABD son dönemlerdeki Irak politikasını Başbakan Mustafa el-Kazımi yönetimi ve Erbil üzerinden yürütüyor. Söz konusu PKK’nin Irak Kürdistanı’ndaki etkinliğini sınırlandırma ve zayıflatma olunca birçok noktada bu ikiliye, bu politikaya Türkiye’yi de dahil ediyor. İran yanlısı Şii gruplar Irak Başbakanı el-Kazımi’nin ABD’ye yaptığı ziyaretten ve ABD şirketleri ile yaptığı gaz, enerji ve elektrik anlaşmalarından oldukça rahatsız oldu. Sadr hareketinin başını çektiği Arap Şiileri de hem el-Kazımi’nin ABD ziyaretinden hem de Türkiye’nin Irak Kürdistanı’na dönük operasyonlarından duydukları rahatsızlığı açıkça ifade ettiler.

Erbil yılbaşından bu yana ikinci defa İran füzelerinin hedefi oluyor. Irak’ta yaşanan hükümet krizinden sonra ABD yönetimi tüm diplomatik ilişkilerini Erbil’e kaydırmıştı. Yine Irak’ta kapattığı askeri üslerinin birkaçını Erbil’e taşımıştı. Öyle anlaşılıyor ki Erbil, Bağdat’tan sonra ABD-İran soğuk savaşının çatışma alanlarından biri olacak.

İran’ın son dönemlerdeki saldırılarının perde arkasındaki ikinci etken Amerika’da yapılacak başkanlık seçimlerine etki etme gayesi. ABD iç politika ile uğraşırken İran, Irak’taki saldırıları yoğunlaştırdı. Son günlerde İran’dan üst üste Trump karşıtı açıklamalar geliyor. Oysa İran’ın açıklamaları iç politikada Trump’ın işine geliyor. İran da bunun farkında ve aslında Trump’ın kazanmasını istiyor.

İran’ın füze bombardımanı sonrası Erbil idaresinden peş peşe “İntikamı alınacak”, “Cevap verilecek” türünden açıklamalar geldi. Ama kimden hesap sorulacak, kime cevap verilecek muhatap pek belli değil. Muhatap belli olmasına belli de Erbil’deki KDP yönetimi direkt olarak adresi gösterme cesaretine sahip değil. Bir yandan Türk devleti Irak Kürdistanı’ndaki alan hakimiyetini derinleştiriyor diğer yandan İran füzelerle Irak Kürdistanı’nın başkentini hedef tahtasına koymuş durumda. Ayrıca içte ciddi ekonomik sorunlar, siyasal ayrışmalar yaşanıyor. Bu çıkmazdan kurtulmanın bir tek yolu var o da Kürt ulusal birliğini geliştirmek.

Ancak Irak Kürdistan Bölgesi yönetimi ve bölgedeki siyasi partiler de ulusal birliğe yanaşmıyor. Böyle devam ederse Irak Kürdistanı Türk-Arap milliyetçiliği ile Fars mezhepçiliği için her zaman işgal ve müdahale alanı olmaktan kurtulamayacaktır. Ve görünen o ki bu güçler fırsatını buldukları anda Irak Kürdistanı’nı bir kaşık suda boğacaktır.