Türkiye ve Mısır’ın yakınlaşması Yunanistan’ı harekete geçirdi

HABER MERKEZİ – Ankara ile Kahire arasında ‘normalleşme’ adımları atılması üzerine Atina harekete geçti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iki yıl önce ‘zalim’ dediği, şimdiyse diyalog kapısını araladığı Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, Yunanistan Başbakanı Mitsotakis tarafından telefonla arandı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin Mısır’la Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanları konusunda müzakere yapılabileceğini, hatta anlaşma da imzalanabileceğini duyurdu.

Bu gelişme, gözlerin Ankara-Kahire hattındaki ‘kırılgan ilişkiye’ çevrilmesine neden oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaklaşık iki yıl önce ‘zalim’ dediği Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah el Sisi’nin, Muhammed Mursi’yi 2013’te darbeyle devirmesine Türkiye sert tepki koyduğu için son 8 yıldır Ankara-Kahire hattında diplomatik ilişkiler düşük profilli ilerliyordu.

İkili ilişkilerin yumuşayabileceğine ilişkin ilk sinyaller ise AKP lideri ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye ile Mısır istihbarat servisleri arasında görüşmeler olduğunu geçen yıl duyurmasıyla gelmiş, sonrasında taraflar dışişleri bakanları düzeyinde görüşmeler gerçekleştirmişti.

Mısır’ın Doğu Akdeniz’de Türkiye ile sorun yaşadığı Yunanistan’la Deniz Yetki Anlaşması imzalarken, Türkiye’nin kıta sahanlığına dokunmaması da Ankara’nın Kahire’ye karşı yeni ‘normalleşme’ adımları ortaya koymasının önünü açtı.

Ankara şimdi Mısır’ın Doğu Akdeniz’de Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile hareket etmesi nedeniyle Kahire’ye karşı ‘temkinli’ adımlar atsa da, Türkiye’nin ‘Mısır açılımı’ Atina’yı harekete geçirdi.

Çavuşoğlu’nun Mısır ile deniz yetki alanlarının belirlenmesi için müzakerelerin başlayabileceğini açıklaması sonrası Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el Sisi’yi telefonla aradı.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ın Pazartesi günü Kahire’ye giderek Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry ile “iki ülke arasındaki enerji işbirliği ve Doğu Akdeniz’deki gelişmeleri görüşeceği” açıklandı.

Mitsotakis hükümetinin son hamleleriyle, Ağustos ayında Mısır ile imzaladığı deniz yetki alanları anlaşmasına “zarar verecek olası hamlelerin önüne geçmeyi amaçladığı” belirtiliyor.

Atina’nın, Mısır’ın Güney Kıbrıs ve Yunanistan ile yürüttüğü üçlü enerji ittifakını anımsatarak, Türkiye ile yapacağı olası görüşmelerde iki ülke arasındaki enerji anlaşmalarını göz önünde bulundurmasını talep edeceği de gelen bilgiler arasında.

Ankara, Kahire ile Doğu Akdeniz’de deniz yetki anlaşması imzalar mı?

Uluslararası İlişkiler uzmanı Prof. Dr. Serhat Güvenç’e göre, diplomatik ilişkiler bütünüyle normale dönmeden Ankara ile Kahire arasında deniz yetki alanı konusunda ikili bir anlaşma olması mümkün görünmüyor.

Mısır, Yunanistan’la anlaşma yaparken Türkiye’nin yaşamsal çıkarlarına hassasiyet gösterdi, Türkiye’nin nasırına basmadı. Belki şaşırtıcı görünebilir, ama Mısır genel olarak bölgesinde devlet geleneğine sahip bir ülke. Türkiye’yle çıkarlarını, işbirliğini alıp da çöpe atmadı. Ama deniz yetki alanında anlaşma ancak diplomatik ilişkilerin normalleşmesiyle olur.

Erdoğan ile Sisi yan yana gelir mi?

Ortadoğu uzmanı Oytun Orhan, bundan sonraki süreç için “siyasi liderlerin gerginliği tırmandıracak adımlardan kaçınacağı açık” diyor ve ekliyor:

Taraflar, güven artırıcı önlemleri geliştirmeye odaklandılar. Erdoğan ile Sisi’yi aynı fotoğraf karesinde göremeyiz ama iki liderin de Türkiye-Mısır ilişkisini geliştirecek açıklamalar yapacağı ortada.

Erdoğan’ın ‘Zalim’ sözü

2019 yılının Haziran ayında İstanbul’da uluslararası basın mensuplarıyla bir araya gelen AKP lideri ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mısır’ın devrik lideri Muhammed Mursi’nin vefatıyla ilgili yaptığı açıklamada, Mısır Cumhurbaşkanı Sisi için şu ifadeleri kullanmıştı:

Ben kendisi için her zaman onu söylüyorum bir zalimdir ve bir demokrat değildir. Gerçek manada bir demokrasinin neticesi iş başına gelmiş birisi değildir. Bizim bu ifadelerimiz tabi gerek Sisi ve etrafındakileri, aynı zamanda dünyada da onları sevenleri rahatsız edebilir. Ama önemli olan bu dünyada haklıların yanında yer alanların buna nasıl baktığıdır.

Bu haberde DW Türkçe’de Hilal Köylü’nün ve BBC Türkçe’den Stelyo Berberakis’in haberlerinden yararlandık.