AYM ‘Hayata Dönüş’ operasyonunda hak ihlali kararı verdi

AYM ‘Hayata Dönüş’ operasyonunda hak ihlali kararı verdi

AYM, ”Hayata Dönüş” adlı operasyonda yaralanan mahkumla ilgili gerekçeli kararını açıkladı.

Anayasa Mahkemesi’nin (AYM), 19 Aralık 2000’de başlayan ”Hayata Dönüş” adlı operasyonunda Ümraniye Cezaevi’nde yaralanan mahkûmla ilgili gerekçeli kararını açıkladı.

AYM, cezaevinde yaralanan hükümlü Özgür Sağlam’ın yaşam hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine hükmetti.

Birgün’de yer alan habere göre, hapishanede dört gün süren operasyon sırasında, beş mahkûm, bir kolluk görevlisi ve bir gardiyan öldürüldü.

Olaya ilişkin Üsküdar Cumhuriyet Başsavcılığı’nda 2004’te 267 jandarma görevlisi hakkında soruşturma başlattı. 2019’da İstanbul Anadolu 6’ncı Ağır Ceza Mahkemesi’nde 6 sanık hakkında dava açıldı.

Dava sanıkların ölmesi nedeniyle düşerken diğer sanıklar yönünden ise zamanaşımına uğratıldı, faili belli olmayacak şekilde kasten öldürme suçlarından da beraatlarına karar verildi.

Operasyon sırasında şarapnelle yaralandıktan sonra sol gözünü kalıcı olarak kaybeden Özgür Sağlam, avukatı Several Ballıkaya aracılığıyla Yüksek Mahkeme’ye başvurdu.

AYM, Hayata Dönüş Operasyonu sırasında Ümraniye Cezaevi’nde yaralanan hükümlü Özgür Sağlam’ın yaşam hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verirken ihlalin ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasını kararlaştırdı.

AYM’nin dün Resmi Gazete’de yayınlanan gerekçeli kararında, Sağlam’ın hangi koşullarda yaralandığına ilişkin açıklama yapma zorunluluğunun devlete ait olduğuna dikkat çekti ve bunun ceza yargılamasıyla ortaya konamadığı değerlendirmesini yaptı.

AYM, beraatla biten ceza yargılamasında, Özgür Sağlam’ın güvenlik güçlerine eşya fırlatmasının, güvenlik güçlerinin silah kullanımını gerektirecek ölçüde olduğunu kanıtlayamadığını ifade etti.

Öte yandan Özgür Sağlam, 2011’de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) de başvurdu.

AİHM ateşli silah kullanımının ‘mutlaka gerekli olarak değerlendirilemeyeceğine’ hükmetti ve yaşam hakkının ihlal edildiğine, Sağlam’a 25 bin euro manevi tazminat ödenmesine karar verdi.

Yargıda hasassiyetsizlik

Resmi Gazete’de yayımlanan bir diğer kararı ise 1992’de gözaltına alındığı sırada kötü muamele sonucu hayatını kaybeden A.K. hakkında oldu.

Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde gözaltına alınan A.K.’nin yakınlarının başvurusunda yaşam hakkı ile kötü muamele yasağının ihlal edildiğine karar verdi. A.K’nin yakınlarına 500 bin lira tazminat ödenecek.

Bismil’de 17 kişi ile birlikte gözaltına alınan A.K.’nin ölümü kolluk tutanağına ‘apandist’ olarak yazıldı ancak Adli Tıp Kurumu, cop ile işkence yapıldığına dair rapor hazırladı. 15 askere açılan davada bir kişiye dört kez mahkûmiyet kararı verildi fakat zamanaşımı nedeniyle dava düşürüldü.

A.K.’nin yakınlarının 2018’deki başvurusunu inceleyen AYM, 25 yılın sonunda sanığın zamanaşımından yararlanmasının, yargı mercilerinin yargılamanın makul bir özen ve süratle yürütülmesi konusunda göstermeleri gereken hassasiyeti göstermediğini belirtti. AYM, yaşam hakkının usul boyutu ile kötü muamele yasağının usul boyutunun ihlal edildiğine karar verdi.

Ne olmuştu?

20 Ekim 2000’de Türkiye’nin geçmeyi amaçladığı F tipi cezaevi sistemini protesto etmek amacıyla yüzlerce tutuklu 19 temel taleple açlık grevine girmişti.

Siyasi tutukluların bir kısmı açlık grevinin 45. gününde taleplerin karşılanmaması nedeniyle ölüm orucuna başlamıştı.

Ölüm oruçları, 19 Aralık’ta başlayan ve “Hayata Dönüş Operasyonu” adı verilen bir katliamla sonlandırıldı.

Dönemin hükümeti, 19 Aralık günü sabaha karşı saat 04.30 sıralarında 20 cezaevinde aynı anda operasyon başlattı.

Bu operasyonlarda ağır silahlar, hala ne olduğu anlaşılamayan kimyasal yakıcı maddeler, iş makineleri, helikopterler ve gaz bombaları kullanıldı. Cezaevlerinin çatıları delinerek ve duvarları yıkılarak tutuklulara saldırıldı.

Yüzlerce asker, polis, gardiyan ve kontrgerilla birliği ile yapılan operasyonlarda 30 kişi öldürüldü, yüzlerce kişi de ağır şekilde yaralandı.

Baskın yapılan cezaevlerinden olan Ümraniye’de ise dört tutuklu bir de uzman çavuş öldürüldü.

HABER MERKEZİ