YSK’nin görme engelli seçmenler için hazırladığı oy şablonlarının, talepleri karşılamadığını ifade eden Engelsiz Erişim Derneği görme engellilere, “Hepinizi 14 Mayıs Pazar Günü deneyimlerinizi paylaşmaya, şablonların iyi ve kötü taraflarını anlatmaya davet ediyoruz” çağrısı yapıldı.
Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerine çok az zaman kalmışken, görme engellilerin tek başlarına oy kullanabilmesini sağlayan yasal düzenlemeye ilişkin bir video yayınlayan Yüksek Seçim Kurulu (YSK), konuyla ilgili uzman ve aktivistlerin sorularını yanıtsız bırakmıştı.
Engelsiz Erişim Derneği, düzenlemeye ilişkin eksikleri “YSK Görme Engelli Seçmenlerin Taleplerini Yanlış Anladı” isimli açıklamayla duyurmuştu.
YSK’nın videoyu yayınladığı günden itibaren YSK Başkanı Ahmet Yener ile görüşmek adına çok defa randevu talebinde bulundukları bilgisini paylaşan Engelsiz Erişim Derneği, 2 Mayıs tarihinde Seçim Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Gedik ile Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuarı (GETEM) işbirliğiyle bir görüşme yaptıklarını belirtti.
Bu görüşmede hazırlanan şablonların bir kısmını inceleme fırsatı bulan Engelsiz Erişim Derneği, konuya dair açıklama yayımladı.
‘Erişilebilir oy pusulasına Braille yazı konulmadı’
Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
Öncelikle şablonlar ve pusulaların birbiriyle örtüşeceğinin taahhüdünü aldığımız haberiyle başlayalım. İncelediğimiz kadarıyla hazırlanan şablonlar; biçimi, kullanılan kâğıt, kenarındaki kulak kısmı gibi özellikleriyle daha önce Engelsiz Erişim Derneği tarafından bastırılmış olanlarla çok benzeşiyor. Öte yandan bu seçimlerde kullanılacak şablonlarda körler olarak delik saymak zorunda kalacağımızı üzülerek belirtmek istiyoruz. Her ne kadar daha önce YSK için hazırladığımız raporda ve yaptığımız görüşmelerde Braille ve büyük puntolu Latin harflerin bulunmasının bir zorunluluk olduğunu belirtmişsek de, ne yazık ki okur-yazarlığımızın, ‘İlk seferin günahı olmaz!’ anlayışına kurban gittiğini gördük.
‘Şablonları ancak sandıkta inceleyebileceğiz‘
Şablonları önceden inceleme imkanının olmadığı belirtilen açıklamada, “Şablonları ancak sandıkta inceleyebileceğiz maalesef! Tabii her sandığa bir şablon gönderileceğinin teyidini de almış olduk yine üzülerek. Bununla ilgili olarak da bir sandıkta ikinci bir görme engelli seçmen bulunması durumunda diğer sandıktan şablon devşirileceği bilgisini de aldık ve bu konuda sandık görevlilerinin de bilgilendirilmesi gerekliliğini hatırlattık” denildi.
Talep ve öneriler sıralandı
Şablonların basıldığı ve üzerinde bir değişiklik yapılmasının mümkün olmadığı belirtilen açıklamada, GETEM ve Engelsiz Erişim Derneği olarak hem bu seçimler hem de sonrası için bazı öneriler paylaşıldı:
Öncelikle bu seçimler için şablonların nasıl kullanılacağı, şablonun ne şekilde tasarlandığı gibi konuların ayrıntılı bir biçimde ve bir görme engelli tarafından anlatıldığı bir video çekilmesini ve yaygınlaştırılmasını istedik. Sandıklarda görme engelliler olarak oyumuzun ifşa olmaması için sandık görevlilerine açık talimatlar verilmesini, şablonun ikinci bir seçmen tarafından kullanılmamasını özellikle talep ettik. Bu konularla ilgili notların alındığını bilmekle birlikte nasıl bir sonuç alacağımızı bilemiyoruz maalesef!
‘Geldiğimiz nokta: uygun yerde delikleri olan kartonları oldu’
Bundan sonraki seçimler için ise görme engellilerin bulunduğu bir çalıştay yapılmasının ve şablonların bu çalıştayda varılacak sonuçlar doğrultusunda tasarlanması ve dağıtılmasının bir zorunluluk olduğunu bir kere daha dile getirdik. ‘Bir kere daha’ diyoruz çünkü daha önce bu konuyu birkaç kere gündeme getirmiştik, geldiğimiz nokta: uygun yerde delikleri olan kartonlar oldu maalesef!
Bundan sonra üretilecek olan şablonların mutlaka ve mutlaka Braille ve büyük puntolu Latin harflerle yazılı, üzerinde adayların seslendirildiği sayfaya yönlendiren QR kodların bulunacağı şekilde hazırlanması, her seçmene bir şablon düşecek sayıda basılması ve sandıklar yerine seçmen kâğıtlarıyla birlikte kör seçmenlerin adreslerine ulaştırılmasını talep ettiğimizi de belirtelim.
‘Oy mahremiyetimize sahip çıkacağız’
Görme engellilerin okur-yazarlığının hiçe sayıldığı, şablonlara önceden dokunma fırsatı bulamadıkları ifade edilen açıklamada, “Umuyoruz, ilk defa oy mahremiyetimiz devlet eliyle sağlanır” denildi.
Oy mahremiyetinin peşini bırakmayacakları vurgulanan açıklamada, önerilen şablon tanıtım ve kullanım videosunun çekilmesi adına da sonuna kadar mücadele edecekleri kaydedildi.
Seçim günü deneyim aktarımı yapılması için canlı yayın yapacakları ve deneyim arşivi oluşturacakları belirtilen açıklamada, görme engelli seçmenlere şu çağrıda bulunuldu:
Bu noktada sizlerin desteklerine ihtiyacımız olduğunu, körler olarak mahrem oyumuzun arkasında olduğumuzu ancak birlikte olursak gösterebileceğimizi biliyoruz. Bu nedenle hepinizi 14 Mayıs Pazar Günü deneyimlerinizi paylaşmaya, şablonların iyi ve kötü taraflarını anlatmaya davet ediyoruz. Ayrıca her sandıkta bir tane şablon olacağı ve bu şablonları yanımızda götüremeyeceğimizi öğrendiğimize göre herhangi bir sorun yaşamanız halinde bu sorunu tutanak altına aldırmanızı öneriyoruz. Bunun cılız bir yöntem olduğunu bilsek de, mahrem oyumuzun peşinde elden gelen her çözüme ihtiyacımız olduğunu akılda tutuyoruz.