Milyonlarca yurttaşı ilgilendiren EYT sorunu, seçimler yaklaşırken gündemdeki yerini koruyor. EYT sorunu nasıl ortaya çıktı? Kaç kişiyi ilgilendiriyor? EYT’lileri ne bekliyor? Soruların yanıtları haberimizde.
Yıllardır gündemde olan Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) sorunu 2023 seçimleri yaklaşırken bir kez daha gündemde yer edinmiş durumda.
EYT sorunu, 1999’da kabul edilen 4447 Sayılı Kanun ile yaratıldı. 8 Eylül 1999 tarihine kadar SSK kapsamındaki kadın işçiler için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi ve 5 bin günlük prim ödeme gün sayısı emeklilik için yeterliydi.
8 Eylül 1999’dan sonra kadınlarda 40-56 arası, erkeklerde ise 44-58 arası değişen yaş koşulu ve 5000 ile 5975 gün arası değişen prim gün sayısı koşulu getirildi.
Böylece kadın sigortalı çalışanlar 2 ile 18 yıl, erkek çalışanlar ise 1 ile 15 yıl arasında emeklilikte yaşa takıldılar.
Söz konusu yasa 25 Ağustos 1999’da, Türkiye 17 Ağustos Depremi’nin şokundayken alelacele çıkarılmıştı.
Milyonlarca kişinin yaşadığı soruna dair merak edilen soruların başında “EYT ilgili düzenleme sonrası çalışan/emekli dengesi nasıl değişecek?” geliyor. Peki, şu an emeklilik yaşı ve şartları neler?
AKP iktidarında 1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren yeni kanun ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000’e çıkartıldı.
Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte. 2048 yılında ise kadın ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.
Emeklilik koşullarında 1999’da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini isteyen EYT’lilerin sayısına dair ise net bir rakam bulunmuyor.
Ancak tahminlere göre, toplam 19 milyon 744 bin sigortalı çalışandan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.
EYT’de çözüm masasına nasıl gelindi?
Kendilerini ‘mağdur’ olarak adlandırılan bu grubun sesini iyice yükseltmesi ve muhalefet partilerinin sorunun çözümüne yönelik vaatleri 2023 seçimleri öncesinde AKP hükümetini harekete geçirdi.
Yıllarca erken emekliliğe karşı çıkan hükümet, EYT’yi sorun olarak kabul ederek çözüm için çalışmalara başladığını duyurdu.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT’lilerin durumuyla ilgili bakanlık bünyesinde bu konuda çalışma grubu oluşturulduğunu açıkladı.
Bakan Bilgin ve hükümet yetkilileri, EYT’nin nasıl çözüleceği konusunda henüz net bilgiler paylaşmıyor. Şartların yıl sonunda netleşmesi ve düzenlemenin 2023 yılının ilk ayları itibarıyla yasalaşarak hayata geçmesi bekleniyor.
Peki, EYT ilgili düzenleme sonrası çalışan/emekli dengesi nasıl değişecek?
EYT düzenlemesinin Türkiye’nin sosyal güvenlik sistemini zora sokması bekleniyor.
5 Ekim’de bu konuda değerlendirmeler yapan Bakan Vedat Bilgin, emeklilik sisteminin finanse edilmesinin çok önemli olduğunu vurgulayarak, “Bunun ölçüsü dünyada şu: En az üç çalışanın bir emekliyi finanse edecek bir sistemin olması lazım. Bizim emeklilik sistemimizde aktüerya dengesi denilen bu denge bozulmuş, şu anda da çok iyi durumda değil” ifadelerini kullandı.
Erdoğan ‘Seçim kaybetsek de yokum’ demişti
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, EYT düzenlemesine yönelik taleplere yakın zamana kadar şiddetle karşı çıkıyordu.
16 Kasım 2019’da bu konuda çok net açıklamalarda bulunan Erdoğan, “Seçim kaybetsek de yokum” demişti. Erdoğan yaptığı açıklamada şunları söylemişti:
Geçmişte SSK’yi iflas ettirenlerin bugün erken emeklilik başta olmak üzere, teklif ettikleri her uygulamayla aynı amacı güttükleri bir gerçektir. Tutturmuş ‘erken emeklilik.’ İskandinav ülkelerinin hepsi bu sistemle battı ve bizim ülkenin başına da bu erken emekliliği dolayanlar maalesef bunun bedelini ödeyecekler ve ödediler.
Milyonlarca yurttaşı ilgilendiren EYT sorununa dair bir yazı kaleme alan BirGün gazetesi yazarı Prof. Dr. Aziz Çelik, düzenlemenin neden halen Meclis’e sunulmadığına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Çelik yazısında, “Yıllar süren mağduriyet neden uzatılıyor? Mesele kaynaksa, kaynak var. Anlaşılan mesele seçime endeksli. Oysa adil bir çözüm gerekli” ifadelerine yer verdi.