İnsan Hakları İzleme Örgütü, Suriye sınırında yaşanan hak ihlallerine ilişkin rapor açıkladı. Raporda, Türkiye’nin sınır görevlilerinin karıştığı belirtilen işkence ve öldürme olayları ilgili veriler verilirken, HRW Türkiye’ye “cezasızlığı” sonlandırma çağrısı yaptı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) bugün yaptığı açıklamada, Türkiye’nin sınır güvenliğinden sorumlu görevlilerin Suriye sınırında ayrım gözetmeksizin Suriyeli sivillere ateş açtıklarını, Türkiye’ye geçmeye çalışan sığınmacı ve göçmenlere işkence ettiklerini ve onlara yönelik aşırı güç kullandıklarını duyurdu.
HRW’nin açıkladığı raporda hak ihlallerine ilişkin şu bilgiler verildi:
11 Mart 2023’te Türkiye’nin sınır görevlileri düzensiz yollardan Türkiye’ye geçmeye çalışan sekiz kişilik bir Suriyeli grubu acımasızca döverek onlara işkence etti.
Yetkililerin gözaltına aldığı yetişkin bir erkek ve bir erkek çocuk ölürken, geri kalanlar da ciddi şekilde yaralandı. Altı sınır görevlisi bu saldırıyı düzenledikleri iddiasıyla Türkiye makamları tarafından soruşturuluyor.
13 Mart’ta Türkiye’nin bir sınır görevlisi, sınıra bitişik bir bölgede tarlasını süren 59 yaşındaki bir adamı vurarak öldürdü. Bu cinayetle ilgili olarak yürütülen soruşturma hakkında erişilebilir herhangi bir bilgi bulunmuyor.
HRW yetkili bakanlıklardan bilgi talep etti
Raporda, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 20 Nisan 2023 tarihinde Türkiye’nin Adalet, İçişleri ve Savunma Bakanlarına mektup yazarak her iki vakayla ilgili bilgi talep talep ettiği bilgisi de verildi. İnsan Hakları İzleme Örgütü Avrupa ve Orta Asya Direktörü Hugh Williamson’ın görüşlerine raporda şu şekilde yer verildi:
Sınır güvenliğinden sorumlu Türk silahlı kuvvetleri ve jandarma, Suriye-Türkiye sınırı boyunca Suriyelilere gelişigüzel ateş açıyor ve kötü muamelede bulunuyor. Son yıllarda düzenli şekilde gerçekleşen bu eylemler sebebiyle yüzlerce ölüm ve yaralanma olayı kayıt altına alındı. Suriyelilere yönelik keyfi öldürmeler, Türkiye’nin sınır görevlileri tarafından gerçekleştirilen ve hükümetin etkili bir şekilde engellemekte veya soruşturmakta başarısız olduğu bir vahşet örüntüsünün parçasıdır.
İhlaller doğrulandı
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), 2023’ün başından bu yana Suriye-Türkiye sınırında ilgili sınır görevlilerinin neden olduğu 11 ölüm ve 20 yaralanmayı kayıt altına aldı. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün vakalardan ikisini bağımsız şekilde belgeleyerek doğruladığı belirtilen açıklamada, 2023’ün Mart ayı başında, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Suriye’deki çatışmaları izleyen bir kuruluştan bir kısım veriler edindiği de kaydedildi.
HRW, Ekim 2015 ile Nisan 2023 arasında Suriye sınırı boyunca Türkiye’nin sınır görevlilerinin karıştığı ihlalleri içeren 277 ayrı olayı belgeledi. Gözlemciler, toplamda en az 234 ölüm ve 231 yaralanma vakası kaydetmiş olup, bunların büyük çoğunluğu mağdurlar sınırdan geçmeye çalışırken meydana geldiği belirtildi.
26 olayda çocukların da aralarında olduğu en az 20 ölü ve 15 yaralı olduğu ifade edilen raporda, sınırı geçmeye çalışmayan kişiler arasından da en az 6 kişinin öldüğü 6 kişinin de yaralandığı kaydedildi.
Çatışmaları izleyen kuruluş, yürüttüğü insani yardım çalışmalarının Türkiye makamları tarafından olumsuz etkilenebileceği endişesiyle isminin açıklanmamasını talep etti.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Avrupa ve Orta Asya Direktörü Hugh Williamson, “Türkiye’nin sınır görevlilerinin sınır boyunca Suriyelilere uyguladığı şiddet uzun süredir devam eden ve büyük ölçüde ilgilenilmeyen bir sorun. Türkiye hükümeti, sınırlarında sığınmacı ve göçmenlere yönelik hukuka aykırı öldürme ve işkencelere son vermek için acil ve etkili tedbirler almalı, geçmişte yaşanan ihlaller için adalet sağlamalıdır” dedi.
273 olayın 28’inde jandarma birimleri yer aldı
Türkiye’nin kara sınırlarının Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı sınır birlikleri tarafından korunduğu bilgisi verilen açıklamada, “Sınırlarda görev yapan jandarma birlikleri de Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Sınıra yakın bölgelerde asayiş faaliyetlerinde görevli jandarma karakolları da bulunuyor” denildi.
Raporda, 273 olayın 28’inde jandarma birimlerinin yer aldığı bilgisi verildi.
Türkiye’nin yaklaşık 3,5 milyon Suriyeliyi ülkeye kabul ederek diğer tüm ülkelerden daha fazla mülteciye ev sahipliği yaptığına dikkat çeken HRW, Türkiye’nin bu kişilerin birçoğuna geçici koruma statüsü vererek tıbbi bakım ve eğitim de dahil olmak üzere temel hizmetleri sağlamaya çalıştığı da belirtildi.
Raporda, “Ancak, Türkiye’nin çok sayıda Suriyeliye cömertçe ev sahipliği yapması, sınırlarında koruma arayan diğer kişilerin haklarına saygı gösterme yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Ekim 2022’de Türkiye makamlarının uzun süredir geçici korumadan yararlanan yüzlerce Suriyeliye gönüllü geri dönüş formlarını zorla imzalatarak onları sınır dışı ettiğini belgelemişti” denildi.