İran’da ‘benzin’ protestoları: İnternet kesildi, Hamaney’den zamma destek

İran’da ‘benzin’ protestoları: İnternet kesildi, Hamaney’den zamma destek

HABER MERKEZİ – İran’da benzinin litre fiyatının üç katına çıkarılması sonrası başlayan protestolar devam ederken; internete erişim engellendi, protestolarla ilgili görüntü paylaşan sosyal medya kullanıcıları hakkında yasal işlem yapılacağı açıklandı. İran’ın dini lideri Hamaney ise zamma destek vererek “Ben uzmanı değilim ama üç ayrı kurumun başı zammı onaylamışsa, ben de desteklerim” dedi.

İran’da benzin fiyatlarına zam yapılması üzerine 15 Kasım gününden bu yana birçok kentte protestolar düzenleniyor.
Protestolar, başkent Tahran başta olmak üzere Fars, Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, İsfahan, Mazenderan, Kürdistan, Rezevi Horasanı eyaletleri başta olmak üzere Şiraz, Kerec, Yezd, Buşehr ve Sari kentlerinde yapılıyor.
Tahran Büyük Pazarı’nda esnaf bugün kepenk açmazken başkentte eylem ihtimaline karşı polis önlem aldı.
Bazı protestocular araçların kontaklarını kapatarak akaryakıt zammını protesto ederken, Tahran’ın en büyük otoyollardan biri olan İmam Ali yolu da trafiğe kapatıldı.
İran devlet televizyonundaki habere göre, Şiraz’da iki benzin istasyonu ile iki polis aracı ateşe verildi.
İran’ın yarı resmi ISNA ajansı, Yezd şehrindeki protestolarda 40 kişinin gözaltına alındığını duyurdu.
Protestolarda şu ana kadar biri polis iki kişi hayatını kaybetti.  Fars haber ajansı 15 Kasım’dan bu yana toplam bin kişinin gözaltına alındığını duyurdu.
ISNA’ya açıklama yapan savcı Muhammed Hadadzadeh, gözaltına alınanların “vandalizm” yaptığını ve çoğunun Yezd kentinden olmadığını savundu.

İnternete erişim engeli


ISNA, Devlet Güvenlik Konseyi’nin kararıyla internete erişimin kısıtlandığını ve yetkililerin, protestolarla ilgili görüntü paylaşan sosyal medya kullanıcıları hakkında yasal işlem yapılacağını bildirdiğini duyurdu.
İnternet kısıtlamalarını izleyen NetBlocks, 16 Kasım’da Twitter’dan yaptığı açıklamada an itibariyle İran’ın tamamına yakınında internete erişimin kısıtlanmış olduğunu duyurdu ve gerçek zamanlı verilerin, internete erişimin normal düzeyin yüzde 7’sinde olduğunu gösterdiğini açıkladı.
Erişim kısıtlamalarını inceleyen NetBlocks, son yayımladığı raporda İran’dan internete bağlananların sayısında çok büyük düşüş yaşandığını açıkladı.
Buna göre 16 Kasım akşam saatlerinde İran’dan internete girenlerin sayısı yüzde 93 oranında azaldı.

Hamaney: Devrim karşıtları ve İran’ın düşmanları var

İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, devlet televizyonunda yayınlanan konuşmasında benzine zam yapma kararının uzman görüşleri sonrası alındığını ve uygulanması gerektiğini belirtti ancak yetkililerden başka ürünlerde fiyat artışı yaşanmasını önlemelerini istedi.
Hamaney “Ben uzmanı değilim ama üç ayrı kurumun başı zammı onaylamışsa, ben de destekleri” dedi ve ekledi:

“Bu zam tabii ki bazı insanları endişelendiriyor, ama sabotaj ve kundaklamaları halkımız değil, holiganlar yapıyor. Sabotajların arkasında her zaman olduğu gibi devrim karşıtları ve İran’ın düşmanları var.”

Hamaney, protestolarda hayatını kaybedenlerin olduğunu da belirtti.

Ruhani: Halkın yüzde 75’i baskı altında

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise halkın yüzde 75’inin ekonomik nedenlerle “baskı altında” olduğunu söyledi.
Ruhani zamdan elde edilecek gelirden pay alma niyetinde olmadıklarını belirtti.
İran İçişleri Bakanı Abdülreza Rahmani-Fazli, polisin müdahalesini artırabileceği uyarısında bulundu.
Cumartesi günü (16 Kasım) devlet televizyonuna yaptığı açıklamada “yasa dışı eylemlerin” sürmesi halinde güvenlik güçlerinin “huzuru yeniden tesis etmek” adına müdahaleyi artırmaktan başka seçeneğinin kalmayacağını söyledi.
Rahmani-Fazli, “sınırlı sayıda kişinin korku ve terör yaratmak için kamuoyunun ruh halini suistimal ettiğini” de savundu.

Başsavcıdan açıklama

Öte yandan, İran Başsavcısı Muhammed Cafer Montazeri, polisin ve yargının, görevleri gereği “sabotajçıları bastıracağını” söyledi.
Montazeri halka, göstericilerle aralarına mesafe koymaları çağrısı yaparak, “Birkaç kişi İslami sisteme düşmanlıklarını göstermek istiyor” dedi.

İran’da ne oluyor?


İran’da daha önce litresi 10.000 İran Riyali olan benzinin fiyatı 15 Kasım’da ‘kartlı’ 15.000, ‘kartsız’ ise 30.000 İran Riyali’ne çıkarılmıştı.
Benzin fiyatlarına yapılan zammın oranı birçok yerde “yüzde 50” olarak gösterilirken, gerçekte ise benzine yüzde 200 zam yapıldığı ortaya çıkmıştı.
Kartlı sistemle bir özel araç sadece ayda 60 litre benzin alabiliyor.
Ayda 60 litre benzin alma hakkını kullanan araç, onun dışında alacağı benzinin litresini 30.000 riyalden almak zorunda.
Zam kararı, Cumhurbaşkanlığına bağlı Ekonomik Koordinasyon Yüksek Konseyi, Parlamento Sözcüsü ve Adalet Bakanlığı tarafından onaylanmıştı.
Zam kararıyla başkent Tahran başta olmak üzere birçok kentte protesto eylemleri düzenlenmeye başlandı.
Protestoculara göz yaşartıcı gazla müdahale edilirken, dünkü (16 Kasım) protestolarda bir kişi hayatını kaybetmişti.
Eylemlerin benzine yapılan zamlar geri alınana kadar devam edeceği belirtiliyor.
Yetkililer ise benzin zammı ile birlikte yıllık 2,55 milyar dolar ek gelir elde edilmesinin beklendiğini ve bu paranın yoksullara aktarılacağını belirtiyor.


Karınca, BBC Türkçe, Euronews, Şarkul Avsat, Sputnik