Türkiye, Suriye, İran ve Suriye savunma bakanlarının Moskova’daki dörtlü görüşmesi Arapça yayın yapan gazetelerin ilk sayfalarında geniş yer buldu. Gazeteler Türkiye’nin Suriye’den çekilmesi, Suriyeli mültecilerin durumu ve M4 Karayolu’nun durumunun toplantıda ele alındığını yazdı.
Arapça yayın yapan basın, Türkiye, Suriye, Rusya ve İran Savunma bakanları ve istihbarat müsteşarlarının Moskova’da dün gerçekleştirdiği toplantıyı yazdı.
Ülkelerin dış işleri bakanlarının bir araya geleceği toplantının 2 Mayıs’ta yapılacağını yazan Şarkul Avsat’ın haberinde şunlar yer aldı:
Rusya, Suriye, Türkiye ve İran savunma bakanları dün (25 Nisan Salı) Moskova’da yeni istişarelerde bulundu. Görüşmede, güvenlik dosyaları ve Suriye’nin kuzeyinde sınır bölgelerine yakın askeri sorunlar ele alındı. Kapalı kapılar ardında gerçekleştirilen toplantının sonuçları, söz konusu devletlerin dışişleri bakanları düzeyinde toplantılar yapmasının başlangıcı oldu. Şarkul Avsat’a konuşan bir Rus diplomat, ilk görüşmelerin 2 Mayıs’ta yapılabileceğini belirtti.
Türkiye Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre görüşmede; Suriyeli mültecilerin topraklarına dönmelerine yönelik çabaların yoğunlaştırılması konuları ele alındı.
El Vatan: Türkiye Suriye’den çekilmeden normalleşme olmaz
Şam’da yayın yapan El Vatan gazetesi ise isim vermediği bir kaynağa dayandırdığı habere göre, Türkiye Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın Ankara-Şam ilişkilerinin uzlaşma konusundaki atılacak olan somut adımların ele alındığına dair yaptığı açıklamalarının gerçeği yansıtmadığı belirtildi. İsimsiz kaynağa dayandırılarak verilen haberde, şunlar ifade edildi:
Dörtlü görüşmede, Türk güçlerinin Suriye topraklarından çekilme mekanizması ele alındığını ve iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi için herhangi bir adımın ele alınmadığını söyledi. Türkiye-Suriye uzlaşmasının, Türk güçlerinin Suriye topraklarından çekilmesi anlamına geleceğini belirten aynı kaynak, geri çeklime olmadan normalleşmenin de olmayacağını aktardı.
El Beyan: Mültecilerin dönüşünü öncellikler arasında
Birleşik Arap Emirlikleri merkezli El Beyan gazetesi ise Ankara ve Moskova’nın dün gerçekleşen görüşmeyi “yapıcı” olarak tanımladığını ve görüşmede mültecilerin dönüşünün tartışıldığını yazdı:
Şam-Ankara normalleşmesi adımları hızlıca atılmayacak gibi gözüküyor. Çünkü mülteciler dosyası Türkiye’nin omuzlarında bir yük ve Suriye’nin bir kısmındaki egemenliğini bu bahane için kullanıyor. Toplantıdan sonra açıklama yapan Türkiye ve Rusya savunma bakanlıkları, bakanların ve istihbarat başkanların görüşmede Suriye’nin güvenliğinin güçlendirilmesi ve Şam-Ankara ilişkilerinin normalleştirilmesini tartıştığını belirtti.
Açıklamalarda 4 ülkenin de Suriye’nin toprak bütünlüğünü savunduğu ve mültecilerin dönüşünün hızlandırılmasına önem verdiğine işaret edildi. Mülteci krizinde kendisini siyasi ve ahlaki olarak sorumlu gören Şam, dönüşleri konusuna itiraz etmezken sadece uygun bir siyasi atmosferin olması gerektiğini kaydetti.
Türkiye için ise durum tamamen farklı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dışarıdan destek almak için Suriyeli mülteciler kartını kullanamadı. Suriyeli mülteci dalgasının önünün alınması için Avrupa’ya karşı şantaj aracı olarak kullanılan bu kart artık Erdoğan’ın işine yaramıyor. Gözlemciler, mültecilerin dönüşünün Erdoğan’ın seçimlerden önceki konusunun olduğunu belirtiyor. Aynı zamanda Erdoğan’ın kendisine oy veren milyonlarca kişiyi rahatlatmak ve mülteciler konusunun belli bir anlaşmaya göre çözüm yolunda olduğunu söylemek istediğine işaret etti.
Mülteciler krizi çözülmeden Şam-Ankara arasında normalleşme adımlarının da atılmayacağını kaydeden gözlemciler, bu konunun aynı zamanda Türkiye’nin Suriye topraklarından çekilmesinin kapısını da açtığına dikkat çekiyor. Fakat Erdoğan’ın mültecilerin dönüşü çözülmeden Suriye topraklarında çekilme konusunun tartışılmasını kabul etmeyeceği kaydedildi.
El Ahbar: M4 Karayolu’nun açılması 4’lü masada
Dörtlü toplantıdan öncekilerinden farklı olarak yeni bir sonuç çıkmadığını kaydeden Lübnan merkezli El-Ahbar gazetesi ise Suriye Savunma Bakanlığı’nın M4 Karayolu’na ilişkin açıklamasını işaret etti:
Bakanlığın açıklamasında Türk güçlerinin Suriye topraklarından çekilmesi ve özellikle M4 Karayolu’na ilişkin yapılan anlaşmanın sağlanması tartışıldı. Türk güçlerinin Suriye topraklarından çekilmesi sorunu Şam ve Ankara arasındaki çatışmalı nokta. Türkiye varlığını ‘terör tehdidi’ne bağlayıp, geri çekilmesini Kürtlerin hegemonyası ve yeni göç dalgasına karşı sahadaki adımlarla ilişkilendirmeye çalışıyor. Şam hükümeti ise bunu merkezi sorun olarak görüyor.
Dörtlü toplantı dün yapılmıştı
Savunma Bakanı Hulusi Akar ve MİT Başkanı Hakan Fidan, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Suriye Savunma Bakanı Korgeneral Ali Mahmud Abbas, İran Savunma Bakanı Tuğgeneral Muhammed Reza Aştiyani ve Rusya, İran ve Suriye istihbarat başkanları ile ‘dörtlü toplantı’da bir araya gelmişti.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, “İster Türkiye’de, ister Suriye’de beraber olduğumuz Suriyeli kardeşlerimiz var. Hiçbir şekilde onların aleyhine bir durum söz konusu değil. Onları zora sokacak bir karar almamız da mevzu bahis olamaz. Herkesin bunu bilmesi ve buna göre davranması lazım” açıklaması yapmıştı.
Suriye’nin kuzeyindeki silahlı İslamcı gruplardan Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) ve Türkiye ile iyi ilişkileri bulunan Ahrar el Şam, Ankara’nın Suriye ile normalleşme çabalarına tepki göstermişti.
Ahrar el Şam’dan yapılan açıklamada, “Beşar Esad ile hiçbir şekilde uzlaşmaya yanaşmayacağız” denilmişti. İdlib’i kontrol eden HTŞ’den yapılan açıklamada, Türkiye’nin Suriye ile normalleşme girişimleri ‘U dönüşü’ olarak nitelendirilmişti.