6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, son dönemde yine tartışmaya açılmak isteniyor. Kanunun şiddet uygulanan veya şiddet tehlikesi altındaki kişilere ne tür hak ve olanaklar tanıdığını biliyor musunuz?
Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, basında ve seçim gündeminde sıkça anılan haliyle 6284 sayılı yasa… Son olarak Cumhur İttifakı’na katılımı öncesinde Yeniden Refah Partisi’nin kaldırılmasını talep ettiği bu kanun, özellikle İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı sonrasında şiddete uğrama tehlikesine karşı kadınların en önemli yasal güvencesi.
Genel hatlarıyla 6284 sayılı kanun, şiddet uygulanan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınların, çocukların, aile bireylerinin ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenliyor. Kanun, Meclis tarafından kabul edildikten sonra 20 Mart 2012’de Resmi Gazete’de yayımlandığından bu yana yürürlükte.
Son dönemde tartışmaya açılmak istenen 6284 sayılı kanunun getirdiği düzenlemeleri, yasa kapsamında tanınan hakları ve şiddete maruz kalanların bu kanundan nasıl faydalanabileceğini Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı’nın ilgili yayınından yararlanarak derledik.
6284 sayılı kanun ne işe yarar?
Kanunda anılan “şiddet”, resmi ya da dini nikahlı olunan eş, eski eş, baba, abi, nişanlı, eski sevgili, sevgili, akraba kısaca şiddet gören kadının çevresindeki erkekler ya da tanımadığı bir erkek tarafından yöneltiliyor olabilir. Kanun, kişileri şiddetten korumak ve şiddet uygulayan kişileri engellemek için etkili olanaklar sağlıyor.
Bu kanundan nasıl faydalanabilirsiniz?
Kanunda şiddet; fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmek veya acı çekmekle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketler olarak tanımlanıyor. Buna göre, şiddet sadece fiziksel şiddet değil.
Hakaret etmek; aşağılamak; öldürmekle, yaralamakla tehdit etmek; istenmeyen zamanlarda ve biçimlerde cinsel ilişkiye zorlamak; komşularla, arkadaşlarla, akrabalarla görüşülmesine izin vermemek; ihtiyaçlar için yeterli para vermemek; kazanılan paraya el koymak; ısrarla telefonla aramak; kimlerle arkadaş olduğunuza karışmak; takip etmek gibi tüm davranışlar kanuna göre şiddet sayılıyor.
Ayrıca kanun, şiddet gören kişinin çocukları, annesi, kız kardeşi yani yakınındaki diğer kişileri de koruma altına alıyor. Ayrıca kanundan faydalanabilmek için mutlaka doğrudan şiddete maruz kalmış olmak gerekmiyor, şiddet tehlikesi ya da tehdidi altında olmak yeterli sayılıyor.
Kanun kapsamındaki haklarınız neler?
- Sığınak talep edebilirsiniz:
Şiddete uğradınız ve acil olarak eviniz veya yakınlarınızın evi dışında kalacak güvenli bir yere ihtiyacınız var. Bu durumda, kendiniz ve çocuklarınız için bulunduğunuz şehirde veya başka bir şehirde uygun bir barınma yeri isteyebilirsiniz. Ağır ve acil bir şiddet durumu söz konusuysa ve kalabileceğiniz güvenli bir yer yoksa, sığınak sizin için en güvenli barınma yeridir. Sığınakların adresleri gizlidir ve siz istemediğiniz sürece kimse size ulaşamaz.
- Geçici koruma (yakın koruma) altına alınmayı talep edebilirsiniz:
Şiddet uygulayan ya da uygulama ihtimali olan kişinin size zarar vermesinden endişe ediyorsanız, dışarı çıktığınızda, işe giderken vb. size eşlik edecek bir polisin görevlendirilmesini isteyebilirsiniz.
- Şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılmasını isteyebilir ve size yaklaşmasının engellenmesini talep edebilirsiniz:
Şiddet uygulayan kişiyi birlikte yaşadığınız ortak konuttan uzaklaştırabilir, karar süresi içerisinde bu konuta, işyerinize, çocuğunuzun okuluna ve size yaklaşmasını engelleyebilir ve siz bu konutta yaşamaya devam edebilirsiniz. Ancak ciddi bir hayati tehlike altında bulunduğunuzu düşünüyorsanız, sığınağa yerleşmek sizin için daha hızlı ve koruyucu bir seçenek olabilir.
- Şiddet uygulayanın sizi rahatsız etmesinin engellenmesini isteyebilirsiniz:
Şiddet uygulayanın size telefon, mail, sosyal medya veya herhangi bir yöntem aracılığıyla ulaşmasının engellenmesini isteyebilirsiniz.
- Adresinizin gizlenmesini isteyebilirsiniz:
Can güvenliğiniz tehdit altındaysa ve/veya şiddet uygulayandan kaçıyorsanız, kimlik ve adres bilgilerinizin tüm resmi kayıtlarda gizlenmesini isteyebilirsiniz. Çünkü şiddet uygulayan kişi, nüfus kayıt sisteminden, sağlık sigorta kayıtlarından, çocuğunuz varsa çocuğunuzun okulundan veya başka bir resmi kayıt yoluyla adresinize ulaşabilir.
- Kimlik ve ilgili diğer bilgilerinizin değiştirilmesini isteyebilirsiniz:
Can güvenliğiniz tehdit altında ise, kimlik bilgilerinizin değişmesini yani size yeni bir isim ve soy isim verilmesini isteyebilirsiniz. Yine de bu karar hayatınızdaki pek çok şeyi değiştirebilir, bir önceki kimliğiniz ile elde etmiş olduğunuz haklarınızı kaybedebilirsiniz. Bu nedenle şiddet uygulayandan kaçmak için başka hiçbir yolunuz kalmadıysa ve yaşamınız tehlikedeyse başvurunuzu yapın ve mutlaka elde ettiğiniz tüm haklarınızın yeni kimliğinize aktarılmasını talep edin.
- Şiddet uygulayanın silahını polise teslim etmesini isteyebilirsiniz:
Şiddet uygulayan ya da uygulama ihtimali bulunan kişinin, silahını polise teslim etmesini talep edebilirsiniz. Bu kişi polis veya jandarma gibi mesleği nedeniyle silah taşıyan biri dahi olsa, yine de silahını teslim etmesini talep edebilirsiniz.
- Geçici velayet ve tedbir nafakası talep edebilirsiniz:
Çocuğunuz varsa ve henüz bir boşanma davası açmamışsanız, bu kanun kapsamında çocuklarınızın geçici velayetini isteyebilirsiniz. Evlilik devam ettiği sürece velayet anne ve baba tarafından ortak kullanılır. Ancak eşinizin size ve çocuklarınıza şiddet uygulaması durumunda, aile mahkemesi velayeti geçici olarak size verebilir.
- Geçici maddi yardım talep edebilirsiniz:
Geçici maddi yardım, şiddete uğramanız ve ardından doğacak ihtiyaçlarınızı karşılayabilmeniz için 6284 sayılı Kanun kapsamında size verilebilecek maddi yardımdır. Geçici maddi yardım, diğer sosyal yardımlardan bağımsız olarak, şiddete maruz kaldığınız için 6284 sayılı Kanun kapsamında tanınan ayrı bir haktır.
- Oturduğunuz eve aile konutu şerhi konulmasını isteyebilirsiniz:
Aile konutu, beraberliğiniz süresince eşinizle birlikte yaşadığınız evdir. Oturduğunuz evin tapusu eşinizin üzerine ise evlilik cüzdanınız, ikametgâh belgeniz ve kimlik fotokopinizle birlikte Tapu Müdürlüğüne giderek de aile konut şerhi koydurabilirsiniz. Aile konut şerhi konulduktan sonra, eşiniz aile konutunu size sormadan satamaz veya aile konutu üzerindeki haklarınızı sınırlayamaz.
- Herhangi bir sağlık sigortasından yararlanmıyorsanız genel sağlık sigortasından faydalanabilirsiniz:
Bu kanun kapsamında koruma kararı aldıysanız, sigortalı değilseniz ya da sigorta prim borcunuz olsa dahi sigortalı sayılırsınız. Koruma kararınızın geçerli olduğu süre boyunca, sağlık hizmetlerinden sigorta kapsamında yararlanabilir ve ilaçlarınızı sigorta kapsamında alabilirsiniz.
Kanunun tanıdığı tüm bu haklardan faydalanmak için başvurabileceğiniz yerler şunlar: En yakın karakol, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi – ŞÖNİM (KOZA), Cumhuriyet Başsavcılıkları, Kaymakamlık/Valilik, Aile Mahkemeleri.
Daha fazla bilgi için Mor Çatı Kadın Sığınma Vakfı’nın broşürünü inceleyebilirsiniz.