Restorasyon kelimesi, Fransızcadan dilimize geçmiştir. Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre restorasyon kelimesi “yenileme” anlamına geliyor. Teknik anlamda ise restorasyon eski, tarihi ve özgün bir değeri olan, önemli bir olaya ev sahipliği yapmış eserlerin, aslına uygun olarak, asli malzemeden, yapım tekniğinden ve özgünlüğünden faydalanarak mümkün olduğu kadar az müdahale ile koruyarak onarılmasıdır.
Yapının özgün değerlerini ve niteliklerini bozmayacak ve onların algılanmasını güçleştirmeyecek ölçeklerde tasarlanmasını gerektirir.
TDK, “değişim” kelimesini ise bir zaman dilimi içerisindeki değişikliklerin bütünü olarak tanımlıyor.
Değişim küçük adımlarla da keskin kırılmalarla da olur. Değişim ve yenileşme çalışmaları genellikle geçmişin enkazı üzerine inşa edilir. Ve olumlu yöndeki değişmelerdir. Marksist düşünce, yenileşme ve değişimi radikal bir devrim olarak görür.
Sosyal demokratlar ve liberaller ise değişimin devrimle değil, yapılacak reform ve sınıflar arasındaki farklılıkların asgariye indirilmesi ile de mümkün olabileceğini öne sürerler.
Tutum belgesi
Önümüzdeki seçimlerde 20 yıldır Türkiye’yi yöneten bir iktidardan “kurtulmak” için bir araya gelen Millet İttifakı iktidara geldiğinde, restorasyona gideceğini açıkladı. Millet İttifakı, restorasyonu nasıl yapacağını açıkladığı tutum belgesinde:
Kuvvetler ayrılığı ile çoğulcu demokrasiyi yeniden hayata geçireceğini, Cumhurbaşkanlığı yetkilerini TBMM denetimi altına alacağını,
Hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığını yeniden düzenleyeceğini,
OHAL’in derhal kaldırılacağını, terör ile mücadele edip, kontrolden çıkmış enflasyon ile mücadele edeceğini,
İfade ve basın özgürlüğü, tüm hak ve özgürlüklerin kullandırılacağını belirtti.
Tutum belgesine baktığımızda Millet İttifakı aslında bize çok açık bir şekilde, ülkenin AKP öncesi yönetim sistemini, cumhuriyetin özgünlüğünden faydalanarak mümkün olduğu kadar az müdahale ile koruyarak onaracağız, dedi. Sanıldığı veya kendilerinden beklendiği gibi, yaşanan sorunlara neden olan örgütsel ve yönetimsel yapıyı değiştireceğiz, demedi. Belgede, 2002 öncesi statükocu güçlerin argümanlarını da aynı şekilde görmek mümkün.
Yeniden kurulması gereken Cumhuriyet
Geçmişte verilen birçok hak 1982 Anayasası ile engellenmişti. 20 yıllık AKP iktidarı da, AKP öncesinden kalan demokrasi kırıntılarını da adeta süpürdü. Haklar ve özgürlükler ve bunların yeniden inşası konusunda nasıl bir yol izleneceği açıklanan tutum belgesinde yer almadı.
Ancak seçimlere doğru giderken, demokrasi güçlerinin şunu unutmaması gerekiyordu: “Artık savunulacak bir cumhuriyet yok, yeniden kurulması gereken bir cumhuriyet var.”
Geldiğimiz aşamada, artık demokrasi güçlerinin tek amacı olmalı. O da evrensel demokrasinin tüm kurum ve kuruşları ile birlikte hareket edip, cumhuriyetin demokratikleştirilmesi olmalı. Halk iktidardan desteğini çekerken, nereye destek vereceğini ve kendisini yeniden nerede var edeceğinin kararını hâlâ belirlemiş değil. Çünkü özellikle Millet İttifakı, seçmenleri yönetebilme konusunda onlara güven verememiş gibi görünüyor.
Yanıtlarının verilmesi gereken sorular
Cumhuriyetin 2. yüzyılına girerken iktidarı düşleyen her parti veya ittifakın Türkiye halklarına şu soruların yanıtı vermekle yükümlüdür:
Cumhuriyetin 2. yüzyılında Türkiye Cumhuriyeti’nin, evrensel demokrasiyi yaşam alanı seçmiş olan ülkeler gibi, demokrasinin uzun süreli olarak yaşamasını sağlayacak yapısal değişimleri nasıl gerçekleştirilir?
Yetki, sorumluluk ilişkilerinde koordinasyon nasıl sağlanabilir?
Yerel-merkez ilişkileri nasıl yürütülebilir?
İmzacısı olduğumuz Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’ndaki çekinceler kaldırılabilir mi?
Kürt sorununda nasıl bir çözüm üreteceğiz?
Alevilerin inançlarını özgürce yaşamalarına yönelik nasıl bir yol izleyeceğiz?
TSK’nin Suriye’deki varlığını nasıl değerlendireceğiz?
Yolsuzlukları nasıl önleyeceğiz?
Kamusal hizmetleri insanlarımıza nasıl eşit, parasız ve kaliteli bir şekilde ulaştıracağız?
Ve elbette, bu soruların yanıtları ile ilgili olarak yapacakları değişimlerde de istekli olduklarına halkı inandırmalılar.
Değişimi yürütecek olan uygulayıcılar, değişime inananlar arasından seçilmelidir. Değişime dahil olacak tarafların neden ve nasıl sorularının cevaplarını hazırlamış olmaları gerekir. Uygulamalara geçilmeden önce karşılaşılabilecek sorunlar ve çözüm yolları ise şimdiden belirlenmelidir.
Özetle, AKP iktidarından rahatsız olan her siyasi yapı restorasyon değil, değişim ve yenileşmeden yana olmalıdır. Değişim ve yenileşmenin restorasyona göre daha bütüncül, daha köklü ve daha planlı olduğu unutulmamalıdır.
Değişimden, yenileşmeden yana olmayan yeni bir iktidarda Türkiye aynı sorunları, aynı ekonomik buhranları, aynı iç çatışmaları yaşayacaktır. Çünkü açıklanan tutum belgesindeki maddeler, geçmişte ve bugün kullanılan devletin bekası anlayışının devamı niteliğindedir.
