Kazakistan’da protestoları OHAL de durduramadı: Tokayev Rusya’dan yardım istedi

Dünya Manşet
Ocak 6, 2022

Kazakistan’da artan hayat pahalılığına ve otoriter yönetime karış başlayan eylemler OHAL ilanına rağmen sürerken, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev Rusya ve diğer müttefiklerinden yardım istedi. Tokayev ‘ülkeye dışarıdan gelen teröristlerin liderlik ettiği’ protestoların bastırılması için Rusya ve müttefik ülkelerden yardım istediğini açıkladı.

Cumhurbaşkanı Tokayev, “Bugün (dün) Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü devlet başkanlarından Kazakistan’daki terör tehdidinin yenilmesi için yardım istedim” dedi. Televizyondan yayınlanan konuşmada Tokayev, “dışarıda eğitilen terör çetelerinin protestolara öncülük ettiğini” ileri sürdü.

Tokayev’in yardım istediği Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü Rusya öncüğünde kurulmuş ve bünyesinde Rusya ile birlikte Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan bulunuyor.

Ülkede yapılan protestolarda en az 8 güvenlik görevlisinin öldüğü ve 317 kişinin de yaralandığı belirtildi.

THY Kazakistan seferlerini iptal etti

Türk Hava Yolları (THY), Kazakistan’da yaşanan olaylar nedeniyle bugünkü İstanbul-Nur Sultan tarifeli seferlerini karşılıklı iptal etti.

Alınan bilgiye göre, ülkede meydana gelen olaylar nedeniyle bu akşam planlanan “TK 354” sefer sayılı İstanbul-Nur Sultan tarifeli seferi yapılamadı. THY’nin Nur Sultan’dan İstanbul’a yapacağı dönüş seferi de iptal edildi.

THY’nin dönüş seferi için Nur Sultan’da bulunan 4 kabin ve 2 kokpit görevlisinin bir otelde konakladığı öğrenildi.

THY yetkililerinin, ülkede meydana gelen olayları yakından takip ettiği, seferlerin geleceğiyle ilgili kararı ilerleyen günlerde vereceği bildirildi.

Kazakistan’da son durum

Kazakistan’da akaryakıt fiyatlarına yapılan zamma karşı başlatılan ardından ülke geneline yayılan gösteriler nedeniyle başkent Nur Sultan’da 2 hafta süreyle olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi.

Kazakistan’da LPG fiyatına yapılan zamlar ve sosyoekonomik durumun kötüleştiği gerekçesiyle başlatılan protestolar devam ediyor.

Kazakistan basınına göre, ülkenin tamamında olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi. Almatı’da aralarında valilik binasının da bulunduğu kamu kurum ve kuruluşlarını basan göstericiler, 120 civarında dükkan, 100 civarında ofis ve yaklaşık 200 restoran ve kafeyi yağmaladı.

Şehirde bulunan “Kazakistan” devlet kanalının ofisini ateşe veren protestocular 120 civarında polis arabası, itfaiye ve ambulansa da hasar verdi.

Havaalanları göstericilerin elinde

Almatı ve Aktau’da havaalanlarının protestocuların ele geçirmesi nedeniyle bu şehirlere uçak seferleri durduruldu. Başkent Nur Sultan’a da uçuşların durdurulduğu iddia edildi.

Protestocuların Almatı’da İçişleri Bakanlığına ait binayı ele geçirmeye çalıştığı kaydedildi.

Dün sabah erken saatlerde ülkenin en büyük şehri Almatı’nın yanı sıra Mangistav ve diğer bazı kentlerde de OHAL ilan edilmişti.

Hükümetin dün sabah istifa etmesi halkı teskin etmedi.

Öte yandan istifa eden bakanlar kurulu, yeni kabine, kuruluncaya kadar görevlerinde kalmaya devam edecek.

Protestoların dalga dalga yayıldığı ülkede, birçok şehirde eylemciler kamu binalarını ele geçirerek ateşe verdi.

Gösterilerde şu ana kadar en az 200 kişi gözaltına alınırken çok sayıda kişinin de yaralandığı bildirildi.

Yerel medya, bir göstericinin hayatını kaybettiğini, bir göstericinin de ağır yaralandığını aktardı ancak bu iddia resmi makamlarca henüz doğrulanmadı.

Tokayev’den halka tehdit

Gün içerisinde Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ulusa sesleniş konuşması yaptı. Göstericilerin bazılarının ‘örgütlü’ olduğunu öne süren Tokayev, güvenlik güçlerine yönelik saldırılar yapıldığını dile getirdi.

“Kolluk kuvvetlerimizin bazıları öldürüldü ve yaralandı. Haydutlar askerleri dövdü, onları soyarak çıplak şekilde sokağa çıkardı, kadınları taciz etti, dükkanları soydu.” diyen Tokayev, bazı bölgelerde OHAL ilan ettiği bilgisini paylaştı.

Tokayev, “Protestolara öncülük ettiği iddia edilen yıkıcı kişilerin yüksek düzeyde örgütlenmesine dikkat çekiyor. Bu, finansal olarak motive olmuş komplocular tarafından hazırlanan bir eylem planının kanıtıdır. Bu nedenle, devlet başkanı ve bugünden itibaren Güvenlik Konseyi Başkanı olarak mümkün olduğunca sert davranma niyetindeyim. Bu, devletin güvenliğiyle ilgili bir sorundur. Halkın beni destekleyeceğinden eminim. Ne olursa olsun başkentte kalacağım. Halkın yanında olmak benim anayasal görevimdir.” ifadelerini kullandı.

Tokayev, yakın zamanda siyasi değişim ile ilgili yeni tekliflerin yer aldığı açıklamalarda bulunacağını ve ülkede reform ile ilgili pozisyonunu değiştirmediğini sözlerine ekledi.

Protestolar LPG fiyatına yapılan zam nedeniyle başlamıştı

Hazar Denizi kıyısındaki Mangistav eyaletine bağlı Janaözen kentinde 2 Ocak’ta araç sürücüleri LPG fiyatına yapılan zammı protesto etmeye başlamıştı.

Kısa sürede Kazakistan’ın tüm petrol ve doğal gaz rezervlerinin bulunduğu batı kesimindeki Aktav başta olmak üzere Atırav, Aktöbe ve Oral şehirlerinde düzenlenen destek amaçlı gösteriler öğleden sonra ülkenin diğer kesimlerine yayılmıştı.

Kazakistan Başbakan Yardımcısı Yerali Tugjanov başkanlığında kurulan özel hükümet komisyonu ise LPG fiyatını litre başına 50 tengeye (0,11 dolar) düşürdüklerini açıkladı.

Buna rağmen devam eden gösterilerde mevcut hükümetin istifasına ilişkin sloganlar atılmış, halkın sosyoekonomik durumunun iyileştirilmesine ilişkin öneriler dile getirilmişti.

Cumhurbaşkanı Tokayev, ülkede LPG fiyatlarına yapılan zamma karşı başlatılan protestolardan hükümeti sorumlu tutarak, Başbakan Askar Mamin başkanlığındaki hükümetin istifasını kabul etmişti.

Yurt dışında yaşayan Kazakistanlı gazeteciler, halkın hükümetten ziyade yönetimden hoşnut olmadığını ve LPG zamlarının bardağı taşıran son damla olduğunu kaydediyor.

Kurulduğundan bu yana otoriter bir yönetim tarafından idare edilen ülkede, otoriter yönetime de büyük öfke birikmesi var.

Otoriter yönetime öfke

2019’a kadar Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in iktidarda olduğu ülkede bir kişi kültü oluşmuş, ülke genelinde heykelleri dikilmiş, başkent Astana’nın adı da Nur-Sultan olarak değiştirilmişti.

Fakat hükümet karşıtı protestoların düzenlendiği bir dönemde bunları dindirmek için görevi bırakmış ve yerine de kendisine yakın bir ismi yerleştirmişti.

Etkili bir muhalefetin olmadığı Kazakistan’daki çoğu seçim iktidar partisi tarafından yüzde 100’e yakın oyla kazanılıyor.

BBC Rusça’dan Olga Ivshina’ya konuşan analistler, Kazak hükümetinin toplumda birikmiş öfkeyi hafife aldığını, sandıktan çıkan bir demokrasinin olmadığı ülkede insanların seslerini duyurabilmek için sokağa çıkmak zorunda hissettiğini söylüyor.