Medya ve Basın Özgürlüğü İhlalleri İzleme Raporu’na göre Türkiye, dünyada gazetecileri ve medya çalışanlarını en çok hapseden ülkelerden biri olarak kayda geçti. MFRR Koordinatörü Gürkan Özturan, “Türkiye’de sistemli bir biçimde çoğulcu medya hedef alınıyor” dedi.
Esra Tokat – ANKARA
Avrupa Birliği ve aday ülkelerdeki medyada hak ihlallerini araştıran Medya Özgürlüğü Acil Müdahale’nin (MFRR) yılda iki defa yayınladığı Medya ve Basın Özgürlüğü İhlalleri İzleme Raporu’nun ilk altı aylık bölümü 16 Eylül’de açıklandı. Rapora göre Türkiye’de basın ve medya özgürlüğüne yönelik müdahalelerde 2022 yılının ilk 6 ayında büyük bir artış yaşandı. Basın ve Medya Özgürlüğü İhlallerini İzleme ve Raporlama Veribankası, Mapping Media Freedom (MapMF), Ocak – Haziran 2022 tarihleri arasında Türkiye’de 171 kişi veya medya kuruluşunun saldırıya uğradığını ve 71 basın özgürlüğü ihlali kaydettiğini, 45 gazetecinin de hapiste olduğunu bildirdi. Raporda artan suçlamaların ve keyfi tutuklamaların AKP hakkında eleştirel haber yapmayı zorlaştırdığı vurgulanırken polis ve özel şahıslar tarafından gazetecilere yönelik fiziksel saldırıların ise düşmanca ve tehlikeli bir çalışma ortamı oluşmasına yol açtığı belirtildi.
En yaygın görülen tehdit hukuk yoluyla gerçekleşen ihlaller
Rapora göre yılın ilk yarısında Türkiye’de haberciliğe yönelik en yaygın görülen tehdit, MapMF’de kaydedilen vakaların yarısından fazlasıyla (%59,2) ilgili olan hukuk yoluyla gerçekleşen ihlaller oldu. Haber kuruluşlarının ofislerine ve gazetecilerin evlerine yapılan polis baskınları ve keyfî olarak uygulanan gözaltılar ise vakaların yaklaşık üçte birini (%31,0) oluşturdu. Raporda gazetecilerin özellikle de protestoları takip ederken polis tarafından fiziksel şiddete maruz bırakıldığı kaydedilirken MapMF’de kaydedilen her üç vakadan birinin (%33,8) basın özgürlüğü ihlalinin kaynağı olarak polis veya devlet güvenliğini gösterdiği bilgisi de verildi.
RTÜK yaptırımları ayrımcı
Öte yandan raporda gazetecilerin internet üzerinden fiziksel şiddet, ölüm tehditleri ve cinsiyetçi tacizler aldığı ifade edilirken Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK), ayrımcı bir şekilde medya kuruluşlarına yaptırım uyguladığı ve internet sitelerine erişimi engellediği kaydedildi.
‘Türkiye’de medya özgürlüğü korkunç bir boyutta’
Rapora ilişkin Gazete Karınca’ya konuşan Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF) Medya Özgürlüğü Acil Müdahale (MFRR) Koordinatörü Gürkan Özturan, “Türkiye’de medya özgürlüğü maalesef korkunç bir boyutta. Avrupa’nın tümünde gördüğümüz yüzlerce ihlalin bir parçası olarak, Türkiye’deki ihlaller yoğun bir biçimde hukuk temelli olarak göze çarpıyor. Ev baskınları, gözaltılar, soruşturmalar, terör suçlamaları en dikkat çeken örnekler bu alanda” dedi.
‘Polis şiddeti azımsanamayacak seviyede’
Toplanma özgürlüğü kapsamında gerçekleştirilen eylemlerde yine gazeteci ve medya çalışanlarına yönelik polis şiddetinin de azımsanmayacak bir seviyede öne çıktığının altını çizen Özturan, “Tüm bunların ışığında özetle Türkiye’de medya özgürlüğünün ciddi bir sorun olduğunu söyleyebiliriz ve ihlallerin tümüne bakıldığında adeta sistemli bir biçimde çoğulcu medyayı hedef alan bir ortamdan bahsetmek mümkün” ifadelerini kullandı.
‘Hukukun üstünlüğüne bağlılığı olan bir idare olmalı’
Türkiye’de medya özgürlüğü konusundaki sorunların çözümleri için tümden bir yaklaşım dönüşümünün gerekli olduğunu vurgulayan Özturan, “Şu an ‘haklar ve hürriyetler’ dendiğinde adeta bunları düşmanca bir şekilde algılayan milyonlarca kişi ve onların güvendiği siyasi idarenin yerine, farklı fikirler karşısında kendi özsaygısı ve özgüvenini tehdit altında hissetmeyen, hukukun üstünlüğüne bağlılığı olan, denetlenmekten çekinmeyen bir idarenin getireceği demokratikleşme adımları olmadan bir değişim olmasını beklemek gerçekçi görünmüyor bana. Bunun sağlanabilmesi için de öncelikle toplumun, bir haberciye yönelik ihlalin aslında kendisinin haber alma hakkına bir saldırı olduğunu idrak etmesi gerekiyor. Ancak bu sağlandıktan sonra bağımsız medyanın varlığını sürdürebileceği ve büyüyebileceği temel koşullar sağlanmaya başlayabilecektir” dedi.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
