İstiklal Caddesi’ndeki bombalı saldırının ardından bant daraltmasıyla birlikte sosyal medyaya erişim kısıtlandı. Alternatif Bilişim Derneği Başkanı Faruk Çayır “Bant daraltma sansüre neden oluyor. İnternet yoluyla habere erişim, doğru haber alma hakkı engelleniyor” dedi. DİSK Basın-İş Genel Başkanı Faruk Eren de “Seçime doğru giden bir süreçte insanların bilgi almasının tamamen önüne geçmek istiyorlar” yorumu yaptı.
İstanbul Beyoğlu’ndaki İstiklal Caddesi’nde, dün (13 Kasım) gerçekleşen bombalı saldırıda 6 kişi hayatını kaybetti, 81 kişi de yaralandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başvurusu üzerine Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), patlamadan hemen sonra konuya dair geçici yayın yasağı getirdi. Ardından Instagram, Twitter, WhatsApp, YouTube, TikTok ve Facebook’a erişim sorunu yaşandı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) da bunun üzerine sosyal medya platformlarında bant daraltma uygulaması yapıldığını duyurdu.
BTK bant daraltma uygulamasına gerekçe olarak ise patlama sonrası ortaya çıkan ‘aykırı görüntüler’i gösterdi.
‘Teknik anlamda internet kapanmıyor ancak fiili olarak engellenmiş oluyor’
Konuya dair Gazete Karınca’ya değerlendirme bulunan Alternatif Bilişim Derneği Başkanı Avukat Faruk Çayır, “Bu uygulama, 5 şeritli bir otobanın bir anda tek şeride düşmesi gibi. Yani internetin boğazı sıkılıyor, burada internet yolu 5 şeritten tek şeride düşünce herkes tek yolu kullanmaya başlıyor ve bu yüzden erişim imkansız hale geliyor. Teknik anlamda internet kapanmıyor ancak fiili olarak engellenmiş oluyor” diye konuştu.
Çayır, “Bant daraltması dezenformasyona engel olacak bir uygulama değil. Asıl önemli olan doğru bilgileri yaymak, doğru bilgileri insanlarla paylaşmak. Dolayısıyla bir gizlilik yerine tam tersi şeffaflık sağlanmalı. Ancak ne yazık ki bu Türkiye’de klasik bir uygulama haline dönüştü” diye ekledi.
‘Seçim günü internetin tamamına bant daraltma uygulaması yapılabilir’
“Seçime giderken de neler olacağını kestirmemiz mümkün görünmüyor” diyen avukat Çayır, devamla şunları söyledi:
Seçim olacağı gün AKP’nin talebiyle dahi bir bant daraltma yapılabilir. Hatta sadece sosyal medyaya değil tüm internete bu yapılabilir. Bu yüzden seçime giderken de haber alma hakkı, iletişim hakkı engellenebilir. Bu uygulamaların tamamı sıklıkla artarak devam edebilir. Bu da kanunların verdiği yetkiyi açıkça kötüye kullanmak anlamına gelir. Kısacası seçim günü başımıza neler gelecek bilemiyoruz.
‘En tehlikelisi toplumun bu uygulamaya alışması’
DİSK Basın-İş Genel Başkanı Faruk Eren ise bant daraltmanın en tehlikeli yanının toplumun buna alışması olduğunu söyledi.
Gazeteci Eren, “Türkiye’de gazeteciler artık Türkiye’de mesleğini yapamaz hale getirildi. Aldıkları bilgiler, verileri paylaşamaz hale geldiler. İnsanlar dünkü bant daraltma sırasında bilgiye ulaşmak için, habere ulaşmak için VPN kullandı” dedi.
‘Seçim günü bu tekrarlanırsa hiçbir bilgi alamayacağız’
“Seçime doğru giden bir süreçte insanların bilgi almasının tamamen önüne geçmek istiyorlar” yorumunda bulunan Eren, “Vahim bir durum. Seçim günü de böyle şeyler yaşayacağımıza dair pek çok endişe var. Sansür Yasası da geçti. Dün sosyal medya kapatıldı sonuç olarak. Seçim günü bu tekrarlanırsa hiçbir bilgi alamayacağız” ifadelerini kullandı.
Bant daraltmasına tepkiler
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun sosyal medya platformlarında bant daraltma uygulaması yapmasına gazeteci ve konunun uzmanları tepki gösterdi.
- Hukukçu Kerem Altıparmak: “Bütün dünya şu anda Türkiye’de patlayan bombayı konuşuyor, Türkiye hariç. Çünkü bizde yayın yasağı, erişim engeli var. Bu yetmezse yazana çizene açılan ceza soruşturmaları var. Türkiye hakkında tüm dünya yazabilir ama Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları yazamaz, yazılanı duyamaz.”
- Gazeteci Hakan Demir: “Patlama oluyor, insanlar endişeyle bir şeyler öğrenmeye çalışırken sağlıklı bilgi sağlayacağına, haber akışını kolaylaştıracağına yayın yasağıyla paniği büyütüyorsun. Üstüne sosyal medyayı kısıtlayıp halkın iletişim olanaklarını daraltıyorsun.”
- Bilişim Hukuku Uzmanı ve İfade Özgürlüğü Derneği kurucularından Prof. Dr. Yaman Akdeniz: “Sosyal medya platformlarına yönelik uygulanan keyfi bant daraltma uygulamaları halkın ifade özgürlüğü ve bilgi edinme haklarına ağır bir müdahaledir. Bu tip uygulamalara derhal son verilmelidir.”
CHP, BTK hakkında suç duyurusunda bulunacak
CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin, İstiklal Caddesi’ndeki bombalı saldırı sonrası internetin yavaşlatılmasıyla ilgili açıklama yaptı.
Sosyal medyanın ‘Anayasa ve yasalara aykırı olarak’ erişime kapatıldığı söyleyen Tekin, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı Ömer Abdullah Karagözoğlu ile sorumlu diğer kamu görevlileri hakkında suç duyurusunda bulunacaklarını söyledi.
Bant daraltması nedir?
Bant genişliği ifadesi, internetle bağlantı halinde olan herhangi bir cihazın belirli zaman dilimi kapsamında alabileceği veri miktarını anlatmak için kullanılıyor. Yani bant daraltma; bir internet sitesine erişimin yavaşlatılması. Kullanıcılar aktif olarak siteye giriş yapabilir ancak bu oldukça zor ve yavaş bir şekilde olur. Ekim ayı sonunda yasalaşan ‘Sansür yasası’ ile internet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi halinde, süreç şu şekilde işliyor:
- Karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK’ye gönderiliyor.
- Bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde kararın erişim sağlayıcıları tarafından uygulanması gerekiyor.