AKP, başörtüsü konusunda hazırladığı Anayasa değişikliği teklifini Meclis’e sunmaya hazırlanıyor. Konuya dair bilgilendirme yapan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, hazırlık çalışmalarının tamamlandığını söyledi. Bozdağ, CHP’nin hazırlık aşamasında yer almayı kabul etmediğini, İYİ Parti ve HDP’den ise olumsuz bir yanıt almadıklarını belirtti.
Anayasa değişikliği teklifinin ayrıntıları belli olmaya başladı. Anayasanın temel hak ve özgürlüklerle ilgili 24’üncü maddesine iki paragraf eklenmesi planlanıyor.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ bununla ilgili “Başını açan ya da örten kadınlarla ilgili önemli bir koruma getirmek istiyoruz” derken korumanın tek taraflı olmayacağını vurguladı. Ayrıca düzenleme aile ile ilgili 41’inci maddede de evlilik birliğinin kimler arasında kurulabileceğine açıklık getirecek.
Peki, tüm bu süreç nasıl başladı?
İlk olarak Kılıçdaroğlu önerdi
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu 3 Ekim’de TBMM grup toplantısının ardından başörtüsü üzerine kanun teklifi vereceklerini duyurdu.
Kılıçdaroğlu saat 21.00’de Twitter hesabı üzerinden videolu yayımladığı mesajda başörtüsü üzerine “Kadınlara giyim kuşamını siyasetin tekelinden çıkartıyoruz. Bu hakkı yasal güvenceye alacağız” ifadelerini kullandı.
CHP grup toplantısının hemen ardından başörtüsü üzerine kanun teklifi vereceklerini duyuran Kılıçdaroğlu, “Yarın itibariyle bu yarayı sonsuza kadar kapatacak adımı atıyoruz” dedi.
Davutoğlu ve Karamollaoğlu’ndan destek
CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun “Kadınların giyim kuşamını siyasetin tekelinden çıkartıyoruz. Kanun teklifini yarın TBMM’ye sunacağız” açıklamasının ardından sosyal medya hesabından bir paylaşımda bulunan Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, “Bütün siyasi partileri ve milletvekillerini bu yasa teklifine destek vermeye çağırıyorum” ifadelerini kullandı. Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu da “Kılıçdaroğlu’nun çağrısını kıymetli buluyor ve destekliyoruz” dedi.
132 CHP’li vekilin imzasıyla teklif sunuldu
Kılıçdaroğlu’nun duyurduğu kıyafetle ilgili kanun teklifi 4 Ekim’de CHP tarafından Meclis’e sunuldu. Kılıçdaroğlu’nun ilk imzacısı olduğu ‘Kadınların Yürüttükleri Mesleğin İcrası Kapsamındaki Kılık ve Kıyafeti Giymek Dışında Herhangi Bir Zorlamaya Tabi Tutulamaması Hakkında Kanun Teklifi‘ni, CHP Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç ile birlikte toplam 132 CHP milletvekili imzaladı.
MHP’den CHP eleştirisi: ‘Başörtüsü çözülmüş bir meseledir’
Bu hamlenin ardından MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, yeni bir karara ihtiyaç olmadığını belirterek, “Başörtüsü çözülmüş bir meseledir” dedi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık ise ‘seçim hamlesi’ nitelemesi yaparken, “CHP, başörtüsü ve inanç özgürlüğü ile alakalı sicilini temize çekmek istiyor. Kılıçdaroğlu seçim sürecinde oy tabanını genişletme hamlelerini elinden geldiğince yapmaya çalışıyor” diye konuştu.
24’üncü ve 41’inci maddelerde değişiklik öngörülüyor
CHP’nin “başörtüsü” yasa teklifine karşılık AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla başörtüsüne anayasal güvence getirecek Anayasa değişikliği teklifi için çalışmalara başlandı.
AKP’nin hazırladığı teklif metni mevcut anayasanın 24. ve 41. maddelerinde değişiklik öngörüyor. Teklifte, “din ve vicdan hürriyetini” düzenleyen 24. maddeye ek olarak “Hiç kimse başı açık ya da kapalı olduğu için kamuda çalışma, eğitim öğretim hakkından mahrum bırakılamaz” ifadesinin geldiği ileri sürülüyor.
Ancak “başı açık veya kapalı” ifadesinin doğrudan “başörtüsünü” işaret ettiği için bu ifadenin “anayasa yazım tekniğine aykırı olduğunun” altı çiziliyor. Ancak Erdoğan’ın “net ifade” ısrarı üzerine teklifin “doğrudan başörtüsünü” işaret eden ifadelerle yazıldığı dile getiriliyor.
Erdoğan’dan referandum çağrısı
22 Ekim’de Erdoğan, Malatya’da bir açılış töreninde yaptığı konuşmada başörtüsü için referandum çağrısında bulunarak “Parlamentoda bu iş çözülmüyorsa millete götürelim, kararı millet versin” dedi. Geçtiğimiz günlerde “CHP Genel Başkanı kabuk bağlamış başörtüsü tartışmasını yeniden açtı” diyen Erdoğan, sözlerine şu şekilde devam etti:
Bay Kemal, senin böyle bir derdin yok. Bunun için kızlarımızın ve hanım kardeşlerimizin gönüllerini tamamen rahatlatmak için başörtüsü özgürlüğünü gel dedim anayasa güvencesi altına alalım. Bakalım gelebilecek mi? Göreceğiz. Biz şimdi hazırlıkları yaptık. Bu anayasa değişikliğini Meclis’e göndereceğiz. Maksat tüm milletimiz bunu görsün, bunu tanısın, yandaşlarını da tanısın, altılı masayı da tanısın.
Hatta şunu da yapabiliriz, ilk defa bugün Malatya’da açıklıyorum. Haydi sıkıyorsa gel bu işi referanduma götürelim. Parlamentoda bu iş çözülmüyorsa millete götürelim, kararı millet versin. Türkiye yüzyılı artık bu tür tartışmaların aşıldığı yeni bir devrin adı olacaktır.
CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu ise, “Burası Türkiye, Macaristan değil. Kanun teklifini destekle, ne referandumu… Kaçmazsan bu iş çözülür; erkekler kadınların giyim kuşamını konuşamaz hale gelir” yanıtını verdi.
Erdoğan’dan başörtüsü teklifine ek ‘aile kurumu’ açıklaması
28 Ekim’de ‘Türkiye Yüzyılı vizyonu’ toplantısında konuşan Erdoğan, “Başı açık veya başı örtülü tüm kızlarımızın, hanım kardeşlerimizin eğitim ve çalışma haklarını güvence altına alacak, ayrıca aile kurumumuzu sapkın akımların tehdidinden koruyacak bir Anayasa değişikliği teklifi hazırladık. İnşallah önümüzdeki hafta teklifimizi Meclis’e sunarak, aslında tabii bir hak olan bu konunun ülkemizin gündeminden, inşallah tamamen çıkmasını sağlayacağız” bilgisini verdi.
AKP’den muhalefete başörtü ziyareti
2 Kasım’da AKP heyeti, başörtüsü konusunda hazırlanan Anayasa değişikliği teklifiyle ilgili olarak Meclis’teki muhalefet partilerine ziyaret gerçekleştirdi.
CHP Grup Başkanvekili Engin Altay görüşme sonrası, “AK Parti’nin hazırladığı anayasa değişikliği önerisinin içinde olmayacağımızı söyledik. Teklifi de gördükten sonra da değerlendireceğiz” açıklaması yaptı. Altay, temel hakların referandum konusu olmaması gerektiğini de belirtti.
İYİ Parti ve HDP heyetleri ise kararlarını parti kurullarında yapılacak görüşmeler sonrası bildireceklerini aktardı.
‘Siyasi partilerin kanaatlerine göre metni revize ettik’
8 Kasım’da başörtüsüne ilişkin Anayasa değişikliğiyle ilgili açıklama yapan AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan, partisinin siyasi partilerle ilgili yaptıkları görüşmelerle ilgili, “Elimizde metin var. Buna ‘evet’ deyin demek yakışmaz. Kanaatlerini sorduk. Onların kanaatlerine göre metni revize ettik” dedi.
Turan anayasa değişikliğinin referanduma sunulmasına ilişkin olarak, “İnsan hakkının oylanması değil usulün sorulması. ‘Hayır’ çıksa başörtüsü takılamaz olması lazım. Biz nasıl düzenleme yapılır diye soruyoruz. Bir hakkın sunulması veya sunulmaması değildir. Meclis milletin kalbidir. Makul düzenlemeye tüm siyasi partilerin ‘evet’ diyeceğini düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.
‘Kanunun bu işi çözmediği çok açık’
9 Kasım’da ‘başörtüsüne anayasal güvence’ konusunda yapılan anayasa değişikliği teklifi ve gelinen sürece ilişkin konuşan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, şunları söyledi:
Geçmişe baktığımızda kanunun bu işi çözmediği çok açık. Rahmetli Turgut Özal’ın başbakanlığı döneminde YÖK Kanunu’na ek 16’ncı madde konuldu, serbestlik getirildi. Anayasa Mahkemesi iptal etti. Daha sonra 1989 yılında ek 17’nci madde yapıldı ve yüksek öğretim kurumlarında ‘kılık kıyafet serbesttir’ deniliyor. Anayasa Mahkemesi’ne konu taşındı. Anayasa Mahkemesi ek 16’ıncı maddenin değişiklik kararındaki gerekçesini tekrar ve teyit etti. Bu gerekçe geçerli olmak kaydıyla ek 17’nci madde iptal edilmedi. Kanun hala yürürlükte.
Sene 1989 o günden 2013 yılının sonuna kadar başörtüsü yasağı, hem üniversitelerde hem kamuda uygulandı mı? Uygulandı. Yani kanunun yetmediğini, kanunun yeterli güvenceyi sağlamadığını maalesef Türkiye tecrübesiyle öğrendi. Onun için biz Türkiye’de siyasi dengeler değiştiğinde veya iklim farklılaştığında birileri yeniden başörtü zulmünü bir hak gibi sunmasın, kadınlarımız arasında başı açık, başı örtülü ayırımı yapılmasın diye Sayın Cumhurbaşkanımızın ağzından, ‘gelin bunu anayasal güvenceye kavuşturalım’ teklifi geldi. Çünkü anayasayı değiştirmek öyle mümkün değil.
Anayasayı kolay kolay değiştirmenin mümkün olmadığını dile getiren Bozdağ, “400 oyu bulmak, 400’ün altı 360’ın üzerinde oy bulsa bile halkın yüzde 50+1’ini onayını almak kolay kolay mümkün gözükmüyor. Anayasa büyük bir güvence. Yasama organın da, yürütmenin de, yargının da dokunamayacağı bir güvence. 30 yıldır uğraştığı bir sorunun, bir daha Türkiye’nin önüne gelmemesi için kıymetli bir çağrı” diye konuştu.
‘Temel hak ve hürriyetler referandum konusu olmamalı’
Bakan Bozdağ, anayasa değişikliği teklifinin referanduma götürüleceği yorumlarına ilişkin, “Sayın Cumhurbaşkanımız, temel hak ve hürriyetlerin referanduma götürülmesinin doğru olmadığını söyledi. AK Parti kurulduğu günden beri temel hak ve hürriyetlerin referandum konusu olamaması gerektiğini ifade eden bir parti. Anayasa değişikliği gündeme gelince Sayın Cumhurbaşkanımızın yaptığı çağrı çok net; ‘amacımız bunun büyük bir uzlaşmayla parlamentodan geçmesidir. Eğer bu uzlaşma sağlanamaz, halk oyuna gidecek bir çoğunluk ortaya çıkarsa biz o zaman halk oyuna gitmekten çekinmeyiz’ diye bir değerlendirmesi oldu” dedi.