Günlerin ne getireceğinin belli olmadığı zamanın nefes alışlarının mekânın içinde nasıl yankılandığına hepimiz tanıklık ediyoruz. Korkunç bir umutsuzluk hali hâkim birçoğumuzun üstünde. Oysa en son umutlar ölürdü şairlerin mısralarında, pirlerin dualarında, bilgelerin sözlerinde ve halkların kadim kelamlarında. Geçmişten günümüze birçok dervişin, pirin, düşünürün, şairin ve devrimcimin umuda dair okkalı sözleri gelse de aklımıza, umutsuzluk haddadları durmadan indiriyorlar örslerini demirin kızgınlığına. Hakikat kadar aşkın olan sözlerden biri de insanın umut ettiği sürece var olduğu gerçeği olsa da yetmiyor zaman zaman ona tutunmaya insanın gücü. Bazılarımız nostaljinin iflah olmaz kuytusunda çocukluktan kalan anılarına tutunarak ilerlemeye çalışıyor, bazımız ise zamanın döngüsünde yeni mekânın nizamı içine hapsolmuş gibi tepinip duruyor.
Yeni kuşakların umuda açılan pencereleri ise tamamıyla çağın tasasızlık hızını yakalama kaygısıyla yükselip alçalıyor. Yeni bir zaman ve mekân algısı olarak karşımıza çıkan bu tasasızlık hali her geçen gün toplumsal hayata sirayet eden yeni bir “yaşam fıtratına” dönüşüyor. Ortak değerler yerine kendi bireysel yasalarının mutlak aktörü gibi davranıp başkalarının çizdiği çemberin içine kayarak etkin birey olma vasıflarını tamamıyla yitiriyorlar. Etkin birey yitimini yaşarken de yeni bir değerler koduyla kendilerini normatif olanın yerine ikame ediyorlarmış gibi bir algıyla hareket ediyorlar. Oysa olgusal bağlamda hem toplumsallaşmadan hem yeni sosyal alanları yaratmadan hem de geleceği umut etmekten uzaklaşıyorlar.
Zamanla toplumsal bir nevroz haline dönüşen bu etkin olamama durumu bireyin umut etme ve hayal kurma yetisini tamamıyla elinden alıyor. Böylece başkaları tarafından belirlenen yolların esaretine düşme hali, çağın belirgin özelliklerinden biri olarak karşımıza dikiliyor. Böylesi bir bölünmeyi yaşayan bireyler ister bilinçli ister bilinçsiz olsun kendi üzerine düşünmekten hak, hukuk, adaletten ve merhametten uzaklaşıp muktedirlerin çizdikleri çemberlerin içinde sıkışıp kalıyorlar. Giderek daralan çemberin içinde nefesleri kesildikçe umutsuzluğu da talihin bir parçası olarak algılamaya başlıyorlar. Zamanla da hakikatten iyice kopuyorlar. Çağın kara vebası gibi kol gezen bu ruh haline karşı tek çarenin güne umutla bakmak olduğunu ise hepimiz biliyoruz.
Toplumun tamamını sarmalayan bu umutsuzluk haline karşı en makul seçenek hiç şüphesiz insanın öznellik deneyimi ve onun toplumsallaşma çabası. Lakin insan etkin özne olarak verdiği mücadeleyle bizatihi kendi tarihinin öznesi olabilen tek varlıktır. Kendi değerlerini insanlığın değerler merkezi üzerine inşa etmeyen hiç kimse kendi tarihinin öznesi olamaz. Ancak bu bağlamı aşan bir cesaret, ölçülülük, bilgelik ve adalet kavramı, asıllarının bulunduğu idealar dünyasına temas eden ve bu idealar mücadelesi üzerinden erdeme erişme yolunu açabilir.
Nitekim aklın bedeni denetim altına alma hali ancak bu sayede ortaya çıkabilmiştir. Umut insanın etkin varlık olarak düşünmeye başlayıp geleceği tasarlama halinin en yaratıcı biçimi olması sebebiyle en yüce değerlerden biri olarak yeniden yüceltilmelidir. Varlığın ilk evresinden itibaren insan her zaman kesintisiz bir biçimde umut etme çabası içinde olmuş ve bütün zorluklara rağmen bu yörüngede dinamik bir mücadele vermiştir. Söz konusu girişim evresinin sekteye uğramaması için her birimizin güne umutla bakması büyük önem arz eder. Buna göre insanın her varlık anının kesintisiz bir biçimde umut etme ve varlık mücadelesiyle iç içe gelişen diyalektik bir döngü hakikati olduğunu yeniden içselleştirmeliyiz. Her gözlerimizi kapadığımızda ninelerimizin hüzünlü ve kederli ninnileriyle irkilmek yerine umutla uyanmalıyız. Bu karanlık döngünün umudu boğmaya yeltendiği bugünlerde ihtiyaç duyduğumuz tek şey umuda tutunmaktır. Toplu yıkımlara ve etnik kıyımlara yol açacak yeni bir dönemin başlangıcında olduğumuzu tekrar anımsayarak umutsuzluğun üzerine yürümeliyiz.
Bu yol cesarettir, geleceğe dair yeni bir umuttur ve barışa giden yoldur. Üzerinde yaşadığımız topraklarda yaşadığımız acıların ortak hatırı için barışın yoluna taşlar döşemek insanın en umutlu halidir. Yaşadığımız onca korkunç acının, üzüntünün ve sıkıntının tekrar yaşanmaması için nefeslerinin terbiyesiyle erdemlileşenlere omuz vermek etkili bir duruştur. Bu duruş yaşam hakkını savunmaktır, ölüme dur demektir.
Büyük emeklerle bugüne gelen kültürel mirasımızın ve birikimlerimizin yok olup gitmesine sebep olan savaşların karşısında olmak, erdemli bilgelere ses vermektir. O yüzden kendilerine “büyük halk” diyenlerin “küçük” gördükleri halklara büyük acılar yaşatmalarına izin vermemek, erdeme açılan bir ışık kapısıdır. Bir önceki kuşaklar bunu yapamadıkları için bu topraklar felaketler gördü ve umutlar öldü. Yarınlara açılan yeni ışık kapıları için yüce bilgelerin ve erdeme erenlerin gözlerindeki umuda bakarak hep birlikte umudu büyütmeliyiz. Yeter ki kendimize inanalım, ortak umut için ortak paydada buluşalım ve güne umutla bakalım…
Azad Barış kimdir?
Dr. Azad Barış, sosyolog, akademisyen, yazar, aktivist ve Spectrum House Araştırma ve Düşünce Kuruluşu Genel Direktörü. Lisans ve yüksek lisans derecelerini Hamburg Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden, doktora derecesini ise felsefe alanında Leuphana ve Ruhr Üniversitesi’nden almıştır. Leuphana Üniversitesi’nde Kültürlerarası İletişim ve Uygulamalı Kültürel Çalışmalar alanında öğretim görevlisi olarak görev yapmıştır. 1998’den beri Êzidîler başta olmak üzere azınlıklarla ilgili birçok projede yer almıştır. Avrupa içi entegrasyonu, neoliberalizm ve sosyalizasyon teorileri başta olmak üzere sosyal bilimler alanında çalışmalar yapmaktadır. Ayrıca azınlıklarla ilgili kültürel antropolojik ve inanç kökenleri üzerine birçok çalışması bulunmaktadır. Bugüne kadar uluslararası birçok gazete ve dergide makale ve yazıları yayınlanmıştır. Kuruluşlarından itibaren Yeni Yaşam Gazetesi’ne ve Gazete Karınca’ya yazılar yazmaktadır.
