Hasret Tutal, 7 Ekim 2021’de erkeklik, erkek şiddeti, erkeklerin silahlara erişiminin kolaylığı ve her koşulda bu silahların kadınlara yöneltilebiliyor olması sebepleriyle öldürüldü. Fail her zamanki gibi kadının en yakınındaki erkeklerden biriydi. Hasret’i öldüren kurşun sanığın silahından çıktı. Geri kalan her şey bir kadının yaşamının sona erdirilmesi karşısında teferruattı. Bu uzun soruşturma süreci neticesinde nihayet iddianame kabul edildi ve sanıkla karşı karşıya geleceğimiz gün belirlendi. Davanın ilk duruşması 21 Eylül 2021, saat 10:03’te, Urfa 3. Ağır Ceza Mahkemesinde görülecek.
Peki neden bu dava en çok kadınların davası olacak? Kadın katliamlarını soruşturan-kovuşturan yargı süreçlerinden edindiğimiz bir deneyim varsa o da ahlakçı normlar devreye konularak işin özünün her defasında bertaraf edilmeye çalışıldığı oldu. Cezasızlık politikalarıyla cesaretlendirilen ve diğer tüm iktidar politikalarıyla kışkırtılan erkekliğin düzenli bir faaliyeti olarak kadınların katledilmesi hep ölen kadınların yaptıkları yüzündendi. Yargı kıyafetlerini, konuşma şekillerini ve politik fikirlerini artık hayatta olmamalarının önünde değerlendirdi. Öldürülmeye yeterli sebepler olarak gördü. İktidar aklı yargı eliyle bunu yaptıkça erkeklik şahlandı. Kadın katliamları toplum nezdinde “normalleştirilmeye” çalışıldı.
Geldiğimiz aşamaya baktığımızda bu pratiğin azımsanamayacak denli karşılık bulduğu da açık. Kadın kırımı, kadınların fiziki ölümlerinin ve sivil ölümlerinin toplamı olarak kadın hareketleri tarafından boşuna kavramsallaştırılmamıştı. Hayattan çekip alınmaları kadar mevcut hayatlarının yaşanılamaz kılınmasının da kavrama dahil edilmesi kadın katliamı davalarının topluma sunuluş biçimden bağımsız değildi. Her davada kadınlara nasıl olmaları gerektiğinin mesajı verildi. Çoklu kriz hep devrede tutuldu.
Genç bir kadın günün gece dediğimiz bir saatinde bir erkekle zaman geçirmişse onun yapacağı her saldırıyı önceden kabul etmiş olmalıydı, o yüzden öldürülmesi sürpriz değildi, topluma bu söylendi, toplum buna inandırıldı. Böylelikle kadınlar günün gece denen kısmından yasaklandı. Bir kadın nikahı olmaksızın bir erkekle birlikteyse ahlaksızdı, ahlaksız kadınlardan toplumu temizlemek gerekirdi ve erkekler bunun için biçilmiş kaftandı, o erkekler topluma kahraman gibi sunuldu, toplum onların kahraman olduğuna inandırıldı. Böylelikle her birliktelik devlet kaydına girerek denetim altında tutulacaktı. Bu ülkede zengin-genç bir erkek, genç bir kadını parçalara ayırdı ve büyük bir kesim genç kıza kabahatler sıralamakta hiçbir beis görmedi. Zira iyi koşullarda yaşamak istiyorsa, bunun bedelleri olmalıydı. Kölelik baba evinden, eşin evine devredilir bir statüye dönüştürüldü.
Varillere atılıp yakılanlar, koruma kararlarına rağmen öldürülenler, evlenmek istediği için öldürülenler, evlenmek istemediği için öldürülenler, başörtülü diye öldürülenler, başını örtmediği için öldürülenler… Kadınları öldürmek için hep bir gerekçeleri oldu.
Bir kadın ailesiyle yaşıyorsa, evden okula, okuldan eve gidiyorsa, bir akşam mecburi sebep yüzünden bile olsa, geç kalmışsa, minibüste de başka kimse yoksa bir erkeğin radarına girebiliyordu, yine öldürülüyordu. 80 yaşında bir kadın önce bir erkeğin tecavüzüne uğruyor sonra da geride delil kalmasın diye o erkek tarafından öldürülmeye çalışılabiliyordu, yaşı, kutsal anneliği vs. onun katledilmesini engelleyemiyordu. Ne ailelerin “iyi” kız çocukları olmak ne yaşlı olmak ne anne olmak ölmemenin garantisiydi. Televizyonlarda atılan naralar, onlara atfedilen değerler, hepsi bir illüzyondu, erkek-devlet şiddeti günün sonunda kadınların tamamına eşit bir şekilde uygulanıyordu. Tüm bunlar kadınların bir kısmını toprağa kalan kısmını da mezara dönüşmüş hayatlara hapsetmenin politikalarıydı. İktidarlar kadınları ne canlıyken ne de ölüyken severdi.
Yevgeny Yevtushenko “Peru sokaklarında Indian bir kadın yatıyordu yerde / Gazeteler ile örtmüş üstünü / Dünyanın yalanlarının altında / Dünyanın gerçekliği yatıyor, çıplak” derken bunu kastediyordu galiba. Ölen kadınlar, şiddet gören kadınlar, hayatta kalmak için öldürmek zorunda kalan kadınlar hepsi dünyanın gerçekleriydi; ancak hikâyeleri iktidarların yalanlarıyla örtülüyordu, saklanıyordu.
Dünyanın her yerinde sürdürülen savaş ve bu savaşlarda işlenen özel politikalarla kadınları önce ince ince şekillendiriyorlardı. Sonra toplumsal ahlaktan koparan, eşit ilişkiler kurmak yerine hastalıklı, bağımlı, akıl dışı ilişkilere sürükleyen bu kıskaçta tutuyorlardı. Sistem bunun üzerine kuruluydu, arzu ettikleri kadını ancak böyle inşa edebilir ve denetim altında tutabilirlerdi. Hiçbir kadın katliamı bu yüzden münferit sayılamazdı. Hepsi önceden planlanmıştı. Hikâyenin aslı buydu.
Şule, İpek, Münevver ve diğerlerinin üzerlerine örtülmeye çalışılan gazeteler, kadınlar onların davalarına sahip çıktıkları için çekip atılabildi. Hikâyenin aslını o davalar, kadınların davasına dönüştüğü için öğrenebildik. Failler de yargı da o davaları kadınlar takip ettiği için diledikleri gibi davranamadılar, yollarına hiçbir şey olmamış gibi devam edemediler. Adil yargılamalar yapmasalar da hak edilen cezaları vermeseler de ne onlar ne failler hayatlarına hiçbir şey olmamış gibi devam edemediler. Tarihe not edildiler.
Tam da bu sebeple iktidar cephesinde açılan ve ahlaktan bahseden hiçbir ağza, akla yahut yargılamaya fırsat vermemek için Hasret’in davasını takip etmek, bu davayı kadınların davası olarak görmek zorundayız. Ölümler arasında hiyerarşi yaratan, kadınları yası tutulabilir olan ve olmayan diye ayıran, adalet duygusunu, kadınların özgürleşme hakkını ezip geçmeye çalışan iktidarlar, onların yargı mekanizmaları ve kemikleştirmeye çalıştıkları kadın düşmanı kültürü dün olduğu gibi bugün de yarın da kadınlar ortadan kaldıracaklar.
Kadınların davasının toplumun davası, kadınlara karşı işlenen suçların topluma karşı işlenmiş suçlar olduğunu fark edenler, görenler ve bu mücadeleye katılanlar ise şüphesiz özgürleşmenin paydaşı olacaklar.
Ruşen Seydaoğlu kimdir?
LL.M. Avukat, 1988’de Amed’de doğdu. 2011’de Dicle üniversitesi Hukuk Fakültesinde lisans eğitimini tamamladı. Yüksek lisans eğitimini, İstanbul Bilgi Üniversitesinde İnsan Hakları Hukuku alanında aldı ve “Sivil İtaatsizliğin İlkesel Özellikleri ve Meşru Dayanakları Bağlamında Hevsel Vakası İncelemesi” konulu teziyle 2019’da tamamladı. 2012’den bu yana Diyarbakır Barosuna bağlı olarak avukatlık yapıyor.
2006-2014 yılları arasında kadının insan hakları alanında faaliyet yürüten, kadına yönelik her türlü şiddetle mücadele eden aynı zamanda DÖKH (Demokratik Özgür Kadın Hareketi) bileşeni olan Selis Kadın Derneğinde; 2012-2015 yılları arasında DTK (Demokratik Toplum Kongresi)’nin hukuk çalışmalarında yer aldı. 2018’den bu yana Jineolojî dergisinin yayın kurulu üyesi. Kadınların ve Kürtlerin statü ve hukuk mücadelesine dair yazıları yayınlandı, bu alandaki çalışmaları devam ediyor.
