Ercan Sezgin
Bilindiği gibi 10 Ekim’de Irak’ta seçimler yapıldı. Bu seçimler Irak tarihinin en düşük katılımlı seçimleri oldu. Secimin üzerinden 3 ay geçtiği halde hala yeni hükümet kurulamadı. Seçim olur, 6 ay hükümet kurma çalışmaları yürütülür. Yeni hükümet kurulur. Bir yıl ya çalışır ya çalışmaz. Derken kriz çıkar, yeniden seçim kararı alınır. Irak’ta bu durum hep böyle olur.
Irak’taki siyasi denklemler hesaba katılarak 2005’te yapılan seçim, anayasa gereǧi Meclis başkanlıǧı Sünnilere, cumhurbaşkanlığı Kürtlere, hükümet kurma görevi ise Şiilere verilmişti. Seçimlerin ardından 9 Ocak’ta Irak parlamentosu ilk toplantısını yaptı. Ardından Meclis başkanlığı seçimi yapıldı. Meclis başkanlığı için iki Arap Sünni grup kendi arasında anlaşarak Muhammed Helbusi’yi yeniden meclis başkanı seçti. Irak’ta cumhurbaşkanını meclis seçiyor. Cumhurbaşkanlığı seçimi tarihi meclis tarafından 7 Şubat olarak belirlendi.
Cumhurbaşkanlığı seçimi icin Kürtler kendi arasında bir siyasi paylaşım yapmıştı. Buna göre cumhurbaşkanlığı YNK’de, bölge başkanlığı da KDP’de olacaktı. Ancak kurulan bu siyasi denklem geçen seçimlerde bozuldu. KDP be YNK iki ayrı adayla yarıştı. Seçimi YNK’nin adayı Behrem Salih kazanmıştı.
10 Ekim’de yapılan seçimlerden sonra, cumhurbaşkanlığı adayı için KDP ile YNK arasında bir dizi görüşme ve pazarlık yapıldı. KDP, Kerkük valisinin KDP’ye bırakılması karşılığında ve YNK içinde KDP’ye yakın duran bir adayı çıkarması durumunda YNK adayını destekleyeceği pazarlığını yaptı. Hatta mele Bahtiyar gibi isimleri de önerdi. YNK de bölge başbakanlığının YNK’ye bırakılmasını istedi. Ancak bir anlaşma sağlanamadı. Anlaşmanın sağlanamamasının ardından KDP ile YNK medyasında karşılıklı atışma, sataşma ve karalamalar gelişti. En son YNK, adayının Behrem Salih olduğunu açıkladı. KDP de Hoşyar Zebari’yi aday olarak gösterdi.
Kimin seçilebileceği konusunda parlamentodaki Şii grupların tutumu belirleyici olacaktır. Daha doğrusu Sadr hareketinin tutumu belirleiyci olacaktır. Şimdilik KDP, Sadr hareketi ve Sünniler birlikte hareket ediyor gibi duruyor. Hoşyar Zebari hakkında ortaya atılan yolsuzluklar Sadr hareketinin Hoşyar Zebari’ye mesafeli duracağını gösteriyor. Hal böyle olunca bu sefer hükümet kurma pazarlıkları devreye giriyor. Yine ABD ve İran’ın, Irak üzerindeki çekişmesi devreye giriyor. Sadr hareketi ABD ve İran’a hem mesafeli hem ilişkili duruyor. 7 Şubat’a kadar hem KDP hem YNK Bağdat’a Şii gruplarla diplomasi trafiği başlattı. Siyasi dengeler Behrem Salih’in bir adım önde olduğunu gösteriyor. Ama burası ortadoğu. Denklemler bir gecede değişiyor.
Çok oluşumlu, çok mezhepli, çok dinli ve çok milliyetli olan ülkelerde, tekçi zihniyet ve sistemlerle sorunlar çözülmüyor. Milliyetçi, mezhepçi, dinci, cinsiyetçi sistemlerle sorunlar ve krizler daha fazla ağırlaşıyor. Dolasıyla Irak’ta cumhurbaşkanı seçilse, hükümet kurulsa bile kaos ve gerginlik devam edecektir. Hatta belki de ülke bir iç savaşa yeniden sürüklenecektir.