Yaşayan Diller ve Lehçeler seçmeli dersleri için son tarih 10 Şubat. Fakat derslikler açılmıyor, kadrolar yetersiz. Eğitim Sen Diyarbakır 2 Nolu Şube Eş Başkanı Emine Akşahin, “Her yıl sene başında ve sene ortasında öğrencilerin anadillerinde eğitim haklarının konuşuluyor olması büyük bir eksik. Çünkü anadilde eğitim başlı başına ele alınması gereken bir konu” dedi.
Yaşayan Diller ve Lehçeler dersi kapsamında, Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı ortaokullarda (5, 6, 7 ve 8. sınıflar) Kurmancî, Zazakî, Adığece (Kiril Alfabesine göre), Adığece (Latin Alfabesine göre), Abazaca, Lazca, Gürcüce, Boşnakça ve Arnavutça dillerinin dersleri okutuluyor.
Bu dersler MEB 12668 sayı ve 2012/37 no’lu Seçmeli Dersler Genelgesi’yle 2012-2013 eğitim döneminde seçmeli ders olarak MEB müfredatlarında yerini aldı.
Seçmeli derslerin açılabilmesi için en az 10 öğrencinin başvurması gerekiyor.
MEB 2013-2014 eğitim döneminde seçmeli anadili dersi alan öğrenci sayısını 53 bin olarak açıklamıştı. 2021-2022 eğitim-öğretim yılında ise 20 bin 265 öğrencinin seçmeli dil olarak Kürtçe’yi tercih ettiği açıklandı.
2014’te Yaşayan Diller ve Lehçeler dersi için 17 öğretmenin ataması yapıldı, 2022 Temmuz atamalarında ise 2 öğretmen ataması yapıldı.
Kürtçenin Kurmancî ve Zazakî lehçeleri eğitimleri için Mardin Artuklu Üniversitesi, Diyarbakır Dicle üniversitesi, Bingöl Üniversitesi, Munzur Üniversitesi, Muş Alparsan Üniversitesi, Van Yüzüncüyıl Üniversitesi’de bölümler var. Bölümler lisans, yüksek lisans ve doktora programları olarak üniversitelerde farklılık gösteriyor.
Üniversitelerde lisans programları ilk açıldıklarında 30-40 kişi olan kontenjanları doluyorken son yıllarda sınıflarda öğrenci bulunamıyor. Var olan öğrencilerde üniversiteden mezun olmak için uygulamaya yapacakları okul bulamıyorlar.
‘Bu dersleri seçmelerine fırsat verilmiyor’
Konuyla ilgili Eğitim Sen Diyarbakır 2 Nolu Şube Eş Başkanı Emine Akşahin Gazete Karınca’ya konuştu. Akşahin, “Her yıl sene başında ve sene ortasında öğrencilerin anadillerinde eğitim haklarının konuşuluyor olması büyük bir eksik. Çünkü anadilde eğitim başlı başına ele alınması gereken bir konu” dedi ve ekledi:
Her çocuğun kendi anadilinde eğitim görmesi temel bir haktır. Ama Türkiye’de çocuklara anadilleri seçmeli ders olarak sunuluyor ve bu dersleri seçmelerine dahi fırsat verilmiyor. Seçmeli ders, öğrencilerin özgür iradeleri ile kendilerini geliştirmek istedikleri dersi seçmeleri uygulaması. Ama seçmeli ders döneminde cami imamının, valinin, kaymakamların, il milli eğitim müdürlerinin, okul müdürlerinin öğrencileri belirli derslere yönlendirme dayatmalarına şahit oluyoruz. Gerekçe olarak da derslik sayısının olmaması ya da dersi verecek öğretmenin olmaması gösteriliyor. Yani çocuklar seçse bile öğrenciler o derslere ulaşamıyorlar.
Kadro sayısına eleştiri
Yaşayan diller ve lehçeler adı altında koyulan bölümlerden mezun olan öğretmenlerin yaklaşık ‘ İstanbul, İzmir, Ankara, Adana gibi metropol şehirlerde yaşayan ve bu dersleri almak isteyen Kürt çocukları yok mu? Taleplere karşılık gelecek bir kadro ataması var mı? Seçen öğrencilere derslikler açılıyor mu? Kürtçe ve Zazaca’ya ulaşılmasın diye uğraşılıyor.
‘Gerekçe öğretmen olmaması..’
Öğrencilerin seçmeli derslerde Zazaca diline dair tercihleri için “Elimizde çok sağlıklı veriler yok. Çünkü okul idareleri bu verileri paylaşmıyor” diyor Bingöl Eğitim Sen Başkanı Faruk Aris ise şunları ifade etti:
Seçmeli derslerin belirlenmesi sürecini okul yönetimleri sürdürüyor ve genellikle de Kürtçe ve Zazaca derslerini listelere yazmıyorlar. Gerekçeleri öğretmen olmaması. Oysa her sene bir iki öğretmen ataması yapılıyor. Ve ataması yapılmayan birçok öğretmen var şu anda.
‘Öğretmenler branş değiştirmek zorunda kalıyor’
Bingöl’de de birkaç okulda Zazaca öğretmeni var ama atanıp da branş değiştirenler de var. Öğretmenler atanmasına rağmen sınıf açılmadığı için branş değiştirmek zorunda kalıyor. Bazı okul yönetimleri Zazaca dersleriyle dini dersleri yarıştırarak velileri ikilemde bırakıyor. Velileri ve öğrencileri din derslerine, akademik başarı derslerine yönlendirip Zazaca’yı seçtirmiyorlar. Böyle olunca da sınıf açılmıyor ve öğretmenler branş değiştirmek zorunda kalıyor.
Kürtçe ders veren öğretmenler ise siyasilerin anadil çalışmaları yaptığı zamanlarda bu derslere talebin arttığını belirterek, derslerin açılma durumunun da şehir merkezlerinde ve daha çok velilerin organize talepleriyle gerçekleştiğine dikkat çekti.
Kürtçe dersi için de dil kurumları, sivil toplum örgütleri ve siyasetçiler de sık sık dile getiriyor ve bu konuda düzenli olarak kampanyalar da yürütülüyor.
2023-2024 eğitim ve öğretim yılında seçmeli derslerin tercih süreci 10 Şubat’a kadar devam edecek.
