Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinde oy kullanacak Almanya’daki Türkiyeli seçmenler için hazırlıklar büyük ölçüde tamamlandı.

Önceki seçimlerde olduğu gibi konsoloslukların bahçelerinde seçim çadırları kuruldu. Çadırlara seçim sandıkları ve oy kabinleri yerleştirildi.

Seçmenler Almanya’da 27 Nisan’dan itibaren 26 temsilcilikte oy kullanabilecek.

Seçim için geri sayım devam ederken, Alman medyasında Türkiye’deki seçimlerle ilgili haberler de her geçen gün artıyor.

VOA Türkçe’nin aktardığına göre haber ve analizlerde seçimin olası sonuçları ele alınırken, Almanya’daki seçmenlerin bu kez hangi partiye destek verecekleri sorusuna da ağırlık veriliyor.

Frankfurter Raundschau: Erdoğan’ın seçimi kaybetmesi ciddi bir olasılık

Frankfurter Raundschau gazetesi, bugün “Sonuçları olacak değişim: Erdoğan Türkiye’deki seçimleri kaybederse ne olur?” başlıklı analizinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu arasında geçecek seçimde, yapılan kamuoyu araştırmalarına göre Erdoğan’ın kaybetmesinin ciddi bir olasılık olarak görüldüğü belirtiyor.

Yazıda, “Erdoğan’ın seçim yenilgisi Türkiye’nin dış politika rotasını önemli ölçüde değiştirebilir. Bunun Batı ile gerilen ilişkiler açısından da sonuçları olacaktır” denilirken, uluslararası siyaset analizcilerinin Kılıçdaroğlu’nın cumhurbaşkanı olması durumunda Türkiye’nin Batı ile olan ilişkilerinin iyileşeceğinden yola çıktıkları ifade ediliyor.

Yazıda, Batı ile yakınlaşmanın ve hukuki standartlara dönmenin Batılı yatırımcıların güvenini güçlendireceği vurgulanıyor ve “Türkiye’nin şu anda içinde bulunduğu mali açıdan zor durum göz önüne alındığında, bu doğru bir zamanda gerçekleşecektir” görüşü belirtiliyor.

Die Zeit: Kılıçdaroğlu seçimi birinci bitirebilir

Haftalık Die Zeit gazetesi, “Recep Tayyip Erdoğan neden iktidarı kaybedebilir?” başlıklı yazısında, yüksek enflasyon oranı, kadınların korunması ve depremden sonra yeniden yapılanma gibi konuların seçimin önde gelen meseleleri olduğu ve muhalefet adaylarından Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçimi ilk sırada bitirmesinin beklendiği kaydediliyor.

Die Zeit, CHP liderinin özelliklerini ise “inançlı bir demokrat, ifade özgürlüğünü destekliyor ve cumhurbaşkanına hakaret suçunun kaldırılmasını istiyor” şeklinde sıralıyor.

Yazıda, Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında ise “20 yılı aşkın süredir Türkiye’de iktidarda – önce başbakan, 2014’ten bu yana da devlet başkanı olarak. Başlangıçta bir reformcu gibi görünmesine rağmen, son yıllarda açıkça otokratik bir yol izledi: AB ile katılım müzakereleri askıya alındı, hükümete muhalif birçok kişi hapiste ve medyanın büyük bir kısmı Erdoğan’ın kontrolü altında” sözlerine yer veriliyor.

Redaktionsnetzwerk Deutschland: Seçim ikinci tura kalırsa Erdoğan az farkla kazanabilir

Redaktionsnetzwerk Deutschland (Almanya Yazı İşleri Ağı) adlı internet sitesinde yer alan haber-yorumda, “Erdoğan’ın yeniden seçilme şansı neden yeniden arttı?” başlığı altında, Muharrem İnce’nin adaylığının Kılıçdaroğlu’nun seçilme şansını azalttığı ve buna karşılık Erdoğan’ın yeniden seçilmesinin önünü açtığı değerlendirilmesi yapılıyor.

Türkiye’nin birkaç yıldır ekonomik bir krizde olduğunu, deprem sonrası sürecin bu krizin boyutunu gösterdiğini belirten yorum, bundan birkaç hafta öncesine kadar CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun seçimi kazanmasına kesin gözüyle bakıldığını, ancak İnce’nin adaylığını koymasıyla kartların yeniden karıldığını vurguluyor.

CHP’lilerin İnce’yi “hain” olarak gördüğü öne sürülürken, seçimin ikinci tura kalması durumunda, Erdoğan’ın seçimi az farkla kazanmasının beklendiği değerlendirilmesi yapılıyor.

DIŞ HABERLER

The post Seçim 2023 | Alman basını: Erdoğan kaybederse ne olur? first appeared on Gazete Karınca.

Yöneylem Araştırma, 14-16 Nisan tarihleri arasında ‘Seçmen Eğilimleri’ anketi yaptı.

2 bin 422 kişinin katılımıyla yapılan ankette, cumhurbaşkanlığı adaylarının oy oranları ölçüldü.

Ankete göre, kararsızlar dağıtılmadan Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 44,1, Recep Tayyip Erdoğan ise yüzde 39 oy alıyor.

Kararsızların oy oranı yüzde 6,5 olurken, ‘Oy kullanmam’ diyenler ise yüzde 2,7 oranında.

Kararsızlar dağıtıldığında ise Kılıçdaroğlu’nun oy oranı 48,6 olurken, Erdoğan yüzde 43 oy oranına ulaşıyor. Muharrem İnce’nin oy oranı ise yüzde 5,6.

Bu tabloya göre, cumhurbaşkanlığı seçimi kıl payı ikinci tura kalıyor.

Milletvekili seçimi

Ankete katılanlara “Bu Pazar Milletvekili Seçimi Olsa Hangi Partiye Oy Verirsiniz” sorusu da yöneltildi.

Kararsızlar dağıtılmadan önceki oy oranları şöyle:

Kararsızlar ve oy kullanmayacaklar dağıtıldıktan sonraki oy oranları ise şöyle:

HABER MERKEZİ

The post Yöneylem’in anketi: Cumhurbaşkanlığı seçimi kıl payı ikinci tura kalıyor first appeared on Gazete Karınca.

MAK Danışmanlık, 10-16 Nisan tarihleri arasında yaptığı araştırmanın sonuçlarını açıkladı.

Araştırmanın katılımcılarının yüzde 29’u 18-25 yaş, yüzde 20’si 25-35 yaş, yüzde 23’ü 35-45 yaş, yüzde 23’ü 45-65 yaş, yüzde 5’i ise 65 yaş üstü seçmenlerden oluştu.

Katılımcıların 24 Haziran 2018 Genel Seçimi’ndeki oy tercihleri şöyleydi:

• AKP: Yüzde 36
• CHP: Yüzde 20
• HDP: Yüzde 9
• MHP: Yüzde 9
• İYİ Parti: Yüzde 8
• Diğerleri: Yüzde 2
• Oy kullanmadım: Yüzde 16

Katılımcılar “Yarın seçim olsa oyunuzu hangi partiye verirsiniz?” sorusuna şöyle yanıt verdi:

• AKP: Yüzde 34,5
• CHP: Yüzde 28,1
• İYİ Parti: Yüzde 11,2
• HDP (Yeşil Sol Parti): Yüzde 9,1
• MHP: Yüzde 6,9

“14 Mayıs seçimlerinde oyunuzu hangi ittifaktan yana kullanacaksanız?” sorusuna verilen yanıtların dağılımı şöyle:

• Cumhur İttifakı: Yüzde 44
• Millet İttifakı: Yüzde 40
• Emek ve Özgürlük İttifakı: Yüzde 10,3
• Ata İttifakı: Yüzde 1
• Sosyalist Güç Birliği: Yüzde 0,4
• Kararsız/cevap yok: Yüzde 4

Cumhurbaşkanlığı seçimi

“14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nde hangi adaya oy vereceksiniz?” sorusuna verilen yanıtlar da şöyle oldu:

• Kemal Kılıçdaroğlu: Yüzde 47,8
• Recep Tayyip Erdoğan: Yüzde 43,7
• Muharrem İnce: Yüzde 3,4
• Sinan Oğan: Yüzde 1,1

Araştırma kapsamında “Sizce cumhurbaşkanı seçimini hangi aday kazanırsa ülkemizin ekonomik ve sosyal sorunlarını çözebilir?” sorusu da soruldu. Verilen yanıtların oransal dağılımı şu şekilde:

• Kemal Kılıçdaroğlu ve ekibi: Yüzde 45
• Recep Tayyip Erdoğan ve ekibi: Yüzde 37
• Muharrem İnce ve ekibi: Yüzde 2
• Sinan Oğan ve ekibi: Yüzde 1
• Hiçbiri çözemez: Yüzde 10
• Kararsız/cevap yok: Yüzde 5

HABER MERKEZİ

The post Son seçim anketi: Kılıçdaroğlu 4 puan önde first appeared on Gazete Karınca.

Emek ve Özgürlük İttifakı, 14 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin tutumunu açıkladı, kendi adayını çıkarmayacağını belirtti.

İttifakın açıklamasında cumhurbaşkanı adayı olarak kimin destekleneceği açıklanmazken, gözler geçtiğimiz hafta HDP’yi ziyaret eden Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na çevrildi.

Seçimlere sayılı günler kala ittifakın açıklamasını, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun HDP ziyaretini ve seçimden sonrasındaki sürece dair olasılıkları, siyaset bilimci Mete Kaan Kaynar, Gazete Karınca’ya değerlendirdi.

“Emek ve Özgürlük İttifakı’nın, Kılıçdaroğlu’nun adaylığını destekleyeceği, geçen hafta HDP’yi Meclis’te ziyaret ettiği görüşmede belliydi” diyen Kaynar, sözlerini şöyle sürdürdü:

Net bir şekilde Kılıçdaroğlu’nun isminin geçmemesini çok da önemsememek gerekiyor. Burada altını çizmemiz gereken en önemli husus şu: Emek ve Özgürlük İttifakı; Yeniden Refah Partisi’nin, HÜDA PAR’ın Cumhur İttifakı’na yaptığı, İYİ Parti’nin Millet İttifakı’na yaptığı gibi madde madde şartlar koşup, ‘bu adam olmazsa çekilirim’ falan demeden gerçekten de toplumsal barış ve dayanışmanın önünü açan bir fedakarlıkta bulunmuştur. Dilerim ki -öyle de zannediyorum- başta Kılıçdaroğlu olmak üzere Millet İttifakı da bunu bir zaaf, ‘nasıl olsa bizi destekleyecekler’ tavrıyla değil de toplumsal barışın önünü açan bir yol olarak görür. Bir taviz olarak değil. Emek ve Özgürlük İttifakı’nın bu desteği, cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turda sonuçlanmasının önünü açacaktır.

‘İki lider Meclis’in önünü açtı’

Görüşmenin ardından Kılıçdaroğlu ve HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan ile Mithat Sancar’ın yaptıkları açıklamada, Kürt sorununun çözümü için Meclis’i işaret etmesine değinen Kaynar, “Önemli olan Meclis’in ve siyasetin önünü açmak. Bu açıldıktan, sorunların burada ve siyaset yoluyla çözüşeceğinin altı çizildikten sonra hiçbir sorunun çözümsüz kalmayacağını bilmek gerekiyor. Her iki lider de Meclis’in önünü açtılar. Hatta HDP, daveti Meclis’te kabul ederek, Meclis’i adres gösterdiklerini belirtti. Ne kadar güzel bir yaklaşım. Her ikisi de umutlarımızı arttıran bir noktaya getirdi bizi” ifadelerini kullandı.

Kaynar, 14 Mayıs’taki seçimlerin tek bir sonucu olmadığına dikkat çekerek, “Seçimin sonuçlarına sadece Kılıçdaroğlu ya da Erdoğan kazanacak şeklinde bakmamak lazım” dedi.

Kaynar, ‘seçimin olabilecek en kötü sonucu’nu ise şöyle yorumladı:

En kötü sonuç; Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanlığını kazanması ama Cumhur İttifakı’nın TBMM’de anayasayı değiştirecek çoğunluğu sağlaması. Bunu kimse hesap etmiyor. Ve bugün AKP’nin en kötü haliyle ortalama yüzde 30 küsür civarında oyunun olduğunu da kimse unutmamalı.  AKP’nin ana muhalefet partisi olacağına kesin gözüyle bakabiliriz. O yüzden sadece cumhurbaşkanlığı seçimine odaklanmak yetmiyor. Millet İttifakı ve Kılıçdaroğlu, Emek ve Özgürlük İttifakı’nın da desteğiyle çok önemli bir avantaj elde etti. Ama bundan sonra yapılacak en büyük hata, ‘bu iş bizde, çantada keklik’ deyip özellikle TBMM seçimlerinde tabir-i caizse yan gelip yatmak olur. O yüzden de seçimlere asılınmalı ve seçimlerin iki ayağının ve 4 sonucunun olduğu da unutulmamalı.

The post ‘Emek ve Özgürlük İttifakı’nın son kararı taviz olarak görülmemeli’ first appeared on Gazete Karınca.

Neden bu görüşme bu kadar heyecanla beklendi? Çünkü HDP seçmeni Cumhurbaşkanlığı seçiminde kader belirleyen bir pozisyonda duruyor. Çünkü Kürt seçmeni yanına çeken, Kürt seçmenin oyunu alan adayın sandıktan birinci çıkması bekleniyor!

Peki Kürt seçmen, oyunu hangi ittifak adayına hangi koşullarda vermeyi planlıyor? Yek pare olmasalar da Kürtlerin ekseriyeti, oyunu verdiği HDP ile temas kuran, Kürt sorununun çözümüne yaklaşım gösteren, taleplerini gören, seçim sonrası için vaat edilen yeni Türkiye inşasına, eşit kurucu unsur olarak dahil olmalarına olanak sağlayan kimse oyunu ona vermeyi planlıyor.

Kürt sorununa dair seçmenin taleplerinin farkında olan Cumhur İttifakı; bu kilit seçmen grubunun desteğini alamasa da, Millet İttifakı adayına kaymaması için uzunca bir süredir ataklara sahip. Millet İttifakı’nın açık bıraktığı, bir türlü cesurca doldurmadığı, kaçak dövüştüğü bu talep sahasına ilişkin yer yer çıtayı yükselten açık söylemlerle Kürt seçmenin kafasını karıştırmayı da ihmal etmiyor. Tam da böyle bir ortamda Millet İttifakı adayı, uzun süredir kendilerinden adım bekleyen Kürt seçmene dönük ilk hamlesini bugün yaptı; HDP ile TBMM çatısı altında görüştü.

Mecliste yapılan görüşme sonrası yaptığı açıklamada Kılıçdaroğlu, Millet İttifakı olarak hazırladıkları tutum belgesini HDP heyetine sunduklarını söyledi. Kayyum uygulamalarına, Parti kapatmalara karşı olduklarını, Kürt sorunu dahil ülkenin pek çok sorununun çözüm yerinin TBMM olduğunu tekrarladı. Kürtçe anadilin kullanımına ilişkin ayrımcılığı eleştirdi. Kadına yönelik şiddeti, küresel ısınma ve çevre sorunlarını, düşünce özgürlüğünü, hukukun adil/eşit uygulanma sorunlarını… vb. konuları konuştuklarını dile getirdi.

HDP liderlerinin açıklaması daha kısa idi. Görüşmeye dair düşüncelerini kurullarında konuştuktan sonra kamuoyu ile paylaşacaklarını ilettiler. Görüşme yerinin HDP’nin evi olan Genel Merkezlerinde değil de TBMM’de yapılmasını, HDP’nin eşit görülmesinde bir problem olarak okuyanları Pervin Buldan’ın açıklaması belli ölçülerde rahatlattı. Zira Buldan, görüşmenin TBMM’de olmasını kendilerinin istediğini duyurdu. Açıklamadan anladığımız kadarıyla, ‘Kürt sorununda çözüm yeri meclistir’ diyen Kılıçdaroğlu ile görüşmeyi TBMM’de gerçekleştirerek, HDP bir nevi çözüm için gerekli olan diyalog sürecinin ilk adımının atıldığının da düşünülmesini istedi. Yükledikleri anlam biraz böyle.

Kılıçdaroğlu’nun basına yaptığı açıklamada öne çıkan birkaç husus için ise şunları belirtmek gerekecek: Görüşmede Kılıçdaroğlu HDP’ye Millet İttifakı belgelerini sunduklarını söyledi. Bu durum kuşkusuz Millet İttifakı olarak nerede durduklarını, sınırlarını HDP’ye hatırlatma, gösterme amacına hizmet eder. Buna mukabil HDP de daha önce hazırladıkları demokrasi deklarasyonlarını ve dahil oldukları ittifakın belgelerini sundu mu bilmiyoruz. Zira bu belgeler de HDP’nin durduğu yere işaret eder! İki tutumun karşılıklı sunulması başlanmış fiili bir müzakere olarak da yorumlanabilir.

İkincisi Kılıçdaroğlu’nun konuşmasında geçen temenni ve vaatlerin çok büyük kısmı, İçinde yaşadığımız otoriter iklim için ileri görülse de, ortalama bir demokraside olması gerekenlerdi. Bu temennileri ve vaatleri yasal güvencelere kavuşturma iradesine ne denli sahip olduklarına dair görüşmede bir şeyler söylendi mi bilmiyoruz. Malum, Millet İttifakı içindeki farklı siyasetler arası dengede, kimi hak ve özgürlükler ortak irade ile tariflenemiyor. Örneğin kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve toplumsal cinsiyetçilikle mücadele için imzalanmış uluslararası hükümlere (En başta da İstanbul Sözleşmesine) Millet İttifakı iktidarı döneminde hızla dönebilecek miyiz? Belirsiz. Zira Saadet partisi şerhi hala akıllarda. İttifak belgelerinde de açıkça yok.

Kürt meselesi ile ilişkili açıkça cümle kurulan 4 başlıktan bahsetmek mümkün; İlki kayyum atamalarını ve parti kapatmalarını reddedeceklerine dair söylem. Bu iki söylem de değerli. Ancak bu iki vaadin ortalama bir demokraside zaten olması gerektiğini hatırlatmak gerekecek. Özgürlüklere ve hukuka dair belirttikleri de aynı çerçevede. Kaldı ki 2016 öncesinde zaten Türkiye’de bu biçimde Kürtlerin yerel siyasi iradesine karşı kayyım atamalarına rastlanmıyordu. Millet ittifakı tutum belgesinde de geçen bu ve benzer pek çok vaat, AKP iktidarı döneminde tahrip olan kimi sahaların geçmiş uygulamalara yaklaştırılarak tamirini içeriyor. İlerleyen olası görüşmelerde özgürlükler ile yerel demokrasinin ve yerel iradenin güçlenmesine ilişkin, güvenceye kavuşturulmuş daha geniş çerçevelere ihtiyaç duyulacağını söylemeye gerek bile yok.

Yine Kılıçdaroğlu açıklamasında Kürtçeye dönük ayrımcılığı “diğer diller” ile kıyaslarken, Kürtçenin ülkenin resmi dillerinden biri olmasına kapıyı kapamış görünüyor. Oysa Kürtçenin resmi dil olmasına ve yasal güvencelerle korunmasına dair hatırı sayılır bir Kürt seçmen grubunun talebi bulunuyor. Dolayısı ile sonraki görüşme ve HDP’nin deyimi ile açık müzakere sürecinde ele alınacak bir konunun da bu olduğunu söylemek gerekecek.

Kılıçdaroğlu’nun açıklamasında Kürt sorununa dair  kullandığı en açık son vaat ise sorunu TBMM’de çözeceklerine dair söylemi oldu. Bu söylem devlet nezdinde muhataplık sorununa ciddi anlamda son verebilecek nitelikte iken, Meclis bileşeninin ağırlıklı ulusalcı, milliyetçi, sağcı üyelerden oluşması halinde nasıl ve hangi mekanizmalarla çözüm müzakerelerinin yürütüleceğinin de ileride belirlenmesi gerekecek gibi görünüyor.

Tüm bunlarla birlikte Kürt ağırlıklı HDP seçmeni elbette bu görüşmede somut vaatler, çözüme dair açık formüller beklemiyor. Hatta seçim sürecinin buna uygun bir süreç olamayabileceğini de öngörüyor. Ancak HDP’nin Kılıçdaroğlu ile gerçekleşen görüşmelerinin, iletilen talep ve beklentilerinin Millet ittifakını oluşturan 6’lı masada ne denli karşılık bulacağını bu süreç içerisinde görebilmeyi umuyor. Çünkü Kürt sorunu gibi tarihsel derinliği olan sorunların çözümünün kişisel değil kurumsal ve yapısal sahiplenişlerle ancak mümkün olabileceğinin farkındalar.

Tüm bu açık kapı ve sorgularla beraber; HDP ile görüşülmüş olması seçmen açısından önemli bir başlangıç. Yapılan görüşmenin HDP seçmeni üzerinde pozitif etkisi olacağı da muhakkak. Bu pozitif etkinin Kılıçdaroğlu lehine oya dönüşüp dönüşmeyeceğini HDP’nin alacağı karar belirleyecek. Bu pozitif etkinin ilerde daha güçlü bir desteğe dönüşmesi ise eksik bırakılmış, müzakereye açık konularda cesurca yol almayla bağlantılı gelişecek…

The post Kürtler Kılıçdaroğlu’na oy verecek mi? first appeared on Gazete Karınca.

The post Diyarbakırlılar Kılıçdaroğlu’nun adaylığına ne diyor? first appeared on Gazete Karınca.

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in 3 Mart’ta yaptığı çıkışın ardından Altılı Masa’da yaşanan tartışmalar 6 Mart’ta (dün) sonuca bağlandı ve Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayının Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu olduğu duyuruldu.

Kılıçdaroğlu’nun adaylığının duyurulmasına ilk tebrik Habertürk’te Fatih Altaylı’nın Teke Tek programında konuk olan Halkların Demokratik Partisi Eş Genel Başkanı Mithat Sancar’dan geldi.

Mithat Sancar, “Kılıçdaoğlu’nun adaylığı hayırlı olsun, kendisini ziyarete bekliyoruz. Hedefimiz seçimin ilk turda bitmesi” dedi.

Öte yandan HDP’nin Millet İttifakı adayı olan Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleyip desteklemeyeceğine dair tartışmalar da devam ediyor.

HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, yaşanan son siyasi gelişmelerle birlikte HDP’nin tutumunu Gazete Karınca’ya değerlendirdi.

‘Biz, Türkiye’de 3’üncü yolu temsil ediyoruz’

“Biz her şeyden önce Emek ve Özgürlük İttifakı ile yolumuza devam ediyoruz ve ittifakımızı da aylar önce tüm kamuoyuna duyurduk” diyerek sözlerine başlayan Danış Beştaş şöyle devam etti:

Bizim durulduğumuz yer çok açık. Türkiye’de üçüncü yolu temsil ediyoruz. Türkiye’nin demokratikleşmesi, adaletin tesisi, Kürt meselesinin demokratik yollarla çözümü, kadın özgürlüğü gibi temel başlıklarda durduğumuz yer değişmedi. Emek ve Özgürlük İttifakı’yla da zaman zaman ilkeler üzerinde paylaşımımızı yaptık. Hala aynı yerdeyiz ve ittifakımızla birlikte çalışmalarımızı yoğun bir şekilde devam ettiriyoruz.

Danış Beştaş, “HDP olarak en hızlı, en şeffaf şekilde görüşlerini kamuoyuyla paylaşan partiyiz. Biz Cumhurbaşkanlığı adaylığına hangi koşullarda açık olduğumuzu 2021 Eylül ayında açıkladık. Oradan geri adım atmamız için bir gelişme yok” dedi.

‘Kapsayıcı dil kendi kararımızı ortadan kaldıracağımız anlamına gelmiyor’

Danış Beştaş, Kılıçdaroğlu’nun adaylık duyurusunda ve CHP grup toplantısındaki kapsayıcı dilini ‘değerli’ bulduklarını söyleyerek şunları kaydetti:

Olumlu ve pozitif konuşulmasını değerli buluruz. Bu çok ayrı ama bu durum tek başına bizim bir yere destek vermemizi ya da kendi kararımızı tamamen ortadan kaldıracağımız anlamına gelmiyor. Biz HDP olarak, Türkiye’nin 3’üncü büyük partisiyiz. Bir ittifakımız var. Ve şu anda Türkiye’de milyonlara hitap eden bir siyasi anlayışın temsilcisiyiz. Daha önce söylemiştik adayımızı çıkaracağız demiştik fakat deprem sebebiyle bunu beklettik. Tüm parti örgütümüzle, hepimiz deprem alanındaydık. Son gelişmeler düşünüldüğünde kararlarımızı tekrar değerlendirmek durumundayız. Çünkü deprem afetinin yaratığı sonuçlar ve takvim kaynaklı bir süreç söz konusu.

‘Destek için bazı ilkelerde tartışmamız gerekir’

Emek ve Özgürlük İttifakı ile birlikte bu süreci değerlendireceklerini ifade eden Danış Beştaş, sözlerine şöyle devam etti:

Bu aşamada yetkili kurumlarımızla durumu yeniden değerlendireceğiz. Ama ‘cumhurbaşkanı adayı olarak bizden ne talep edilecek, ne zaman gelinecek, hangi ilkelerde uzlaşacağız…’ Bunları bilmeden ‘şu aday yeterlidir’ noktasında değiliz. Bir adaya ya da Millet İttifakı’nın adayına destek vermek için mutlak suretle bazı ilkelerde, temel bazlı konularda da konuşmamız, tartışmamız, anlaşmamız gerekir. Sonuçta bizim de kendi seçmenimize, kendi tabanımıza bu durumu anlatmamız gerekir.

Danış Beştaş, sözlerini şu şekilde sonlandırdı:

Temel hak ve ilkelerimizde bir değişiklik olmayacaktır. Ama cumhurbaşkanı adayı konusunda, hem HDP hem diğer ittifak partileri kendi kurullarında tartışarak ve Emek ve Özgürlük İttifakı olarak bir araya gelecek, ortaklaşa bir kararla ortaya çıkacağızdır.

The post Meral Danış Beştaş: Türkiye’de üçüncü yolu temsil ediyoruz, ittifak olarak ortaklaşa bir karar vereceğiz first appeared on Gazete Karınca.

Demokrat Parti (DP) Genel Başkanı Gültekin Uysal, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun 14 Mayıs’ta yapılacağı öngörülen cumhurbaşkanlığı seçimini kazanacak aday olduğunu düşündüğünü söyledi.

Cumhuriyet’ten İklim Öngel’e konuşan Uysal, “Altılı Masa’da Sayın Kılıçdaroğlu’nun adaylığına itirazı olmayan en net isim olarak görülüyorsunuz. Kılıçdaroğlu’nun ‘kazanacak aday’ olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna, “Elbette düşünüyorum” yanıtını verdi.

Kılıçdaroğlu için, “Adaylık için ana muhalefet lideri olması hüviyetiyle bundan daha tabii, doğal ne olabilir ki. Geçmişte olduğu gibi ikinci Ekmeleddin vakasının yaşanmasını kimse beklemesin. Sayın Kılıçdaroğlu doğru olan, bu süreci bir siyasi akılla, birikimle yönetecek icracı iddiası olan bir isim” diye konuşan Uysal, sözlerine şunları ekledi:

Muhalefetin çok alternatifi olduğunu da düşünüyorum ama bu adaylar içinde Kılıçdaroğlu en kuvvetli olanlardandır… Türkiye seçim psikolojisine Sayın Erdoğan’ın yaptığı açıklama ile öngörülenden erken girdi. Bence artık adaylık da dahil olmak üzere bu karar alma süreçleri daha erkene alınmalı diye düşünüyorum.

Karamollaoğlu: 30 Ocak’ta aday açıklanmayacak

Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, gazetecilerin gündeme ilişkin sorularını yanıtladı.

Karamollaoğlu, cumhurbaşkanı adayının belirlenmesiyle ilgili bir soruya, “Şu ana kadar yaptığımız geçen toplantıdaki görüşmelerimizde 30 Ocak’ta sadece iktidara gelindiğinde politikalar görüşülecek. Onlar deklare edilecek. Yani adayla ilgili açıklama 30 Ocak’ta olmayacak ama önümüzde yapacağımız toplantıda böyle bir karar alınırsa o farklı. O zaman olabilir” cevabını verdi.

Karamollaoğlu, ‘Saadet Partisinin aday kriteri nelerdir?’ sorusunu ise, “Bizim için söylediğimiz bugüne kadar yapılan çalışmalarda ortaya konulan politikalara uyum sağlaması gerekecek. Tabii herkes aynı şeyi söylüyor. Seçilebilir olma ihtimali yüksek olacak” diye yanıtladı.

‘HDP ile ilgili bir görüşme oldu mu?’ sorusuna ise Karamollaoğlu, “Bizim gündemimizde hiçbir zaman HDP ile ilgili bir görüşme olmadı” yanıtını verdi.

Temel Karamollaoğlu, ‘İlk turda sonucun çıkmasını bekliyor musunuz?’ sorusu üzerine de “Aslında bekliyoruz. Anketlerde öyle bir ihtimal güçlü olarak gözüküyor. Ama yüzde 100 bir şey söylemek mümkün değil” ifadelerini kullandı.

‘Erdoğan’ın aday olup olmamasına kilitlenmek gibi bir düşüncemiz yok’

Bu arada CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise seçimde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın aday olup olmayacağına kilitlenmediklerini söyledi.

Kılıçdaroğlu, “Erdoğan, aday olur veya olmaz ama biz sandık güvenliğini sağlayarak seçimi almak ve Türkiye’yi demokrasi eksenine getirmek istiyoruz. Altı liderin hedefi o” dedi.

CHP lideri dün İzmit Belediye Başkanı Fatma Kaplan Hürriyet’in, ilin ilk belediye başkanı Leyla Atakan adına açtığı kütüphanenin açılışına katılmıştı.

Sözcü’nün Ankara Temsilcisi Saygı Öztürk’ün haberine göre Kılıçdaroğlu burada, Erdoğan’ın adaylığıyla ilgili niçin sessiz kaldığı yönündeki bir soruya şu yanıtı verdi:

Diyelim ki ses çıkardık, nereye gidecek? Yüksek Seçim Kurulu’na. O üyeleri atayan kim, Erdoğan. Verdiği karara kim itiraz edecek? İtiraz edeceğin hiçbir yer yok. Anayasa Mahkemesi bile bakmıyor bu karara. Hatırlarsanız İstanbul seçimlerinde aynı zarfın içerisine dört tane oy pusulası koyuyorsunuz. Efendim üçü doğru, biri yanlış… Talimat geldi de onun için yaptılar. Dolayısıyla bizim Erdoğan’ın aday olup olmamasına kilitlenmek gibi bir düşüncemiz yok.

Akşener, Babacan’ı ziyaret etti

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, DEVA Partisi Genel Merkezi’nde Genel Başkan Ali Babacan’ı ziyaret etti.

Saat 12.00’de başlayan görüşme 2 saat 10 dakika sürdü.

Akşener, geçtiğimiz haftadan bu yana, Altılı Masa’da yer alan partilerin genel başkanlarını ziyaret ediyor.

HABER MERKEZİ

The post Seçim 2023 | Altılı Masa’dan ‘aday tartışmalarına’ dair açıklamalar first appeared on Gazete Karınca.

Seçim tarihi henüz belirsizliğini koruyor. Fakat AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz haftalarda erken seçim sinyali verdi.

HDP kendi adayını belirlemek için çalışmalara başladığını ve seçime kendi adayı ile gireceğini duyurdu. Öte yandan HDP Kapatma Davası ülke gündeminde.

Altılı Masa’nın kimi aday olarak göstereceği ise hala belirsizliğini koruyor.

Genel seçim sürecinde Altılı Masa’nın durumunu, HDP’ye karşı tutumunu ve HDP’nin kapatılması ihtimalinin seçimlere nasıl yansıyabileceğini Yöneylem Sosyal Araştırmalar Merkezi Genel Koordinatörü Doç. Dr. Derya Kömürcü ile konuştuk.

Altılı Masa, cumhurbaşkanı adayını hala netleştirememiş olmaktan dolayı eleştiriliyor. Bir yandan da adaylık konusunda en baskın ismin Kemal Kılıçdaroğlu olduğu anlaşılıyor. Altılı Masa, adaylığı durumunda Kılıçdaroğlu’na tam destek verir mi?

Altılı Masa’nın cumhurbaşkanı adayı hala belirsiz. Belki de toplumun şu anda Altılı Masa’dan beklediği yegane şey bir ortak aday belirlemesi. Diğer vaatler, politika önerileri, geçiş sürecinin nasıl olacağı, yeni Türkiye’nin kurumsal yapısı gibi konuların hiçbiri aslında seçmenlerin gündelik hayatında çok da merak ettiği konular değil. Ama cumhurbaşkanı adayının kim olacağı ve seçimi kazanıp kazanamayacağı seçmenler arasında en önemli konu olarak görülüyor. Altılı Masa, uzunca bir süre cumhurbaşkanı adayımız yıpranmasın, seçime daha çok var, bu süreçte yıpranır gibi argümanlarla ismi açıklamayı ertelediğini dile getirdi. Son iki üç ayda ise adayın yıpranmasından çok, aslında bir isim üzerinde uzlaşılamıyor hissi yarattı seçmende. Ve bu durum, yıpranmasın diye ismi açıklanmayan cumhurbaşkanı adayını daha ismi belli olmadan yıpranır hale getirdi.

Kemal Kılıçdaroğlu şu anda herhalde ortak cumhurbaşkanı adayı olmaya en yakın isim. Altılı Masa’daki partilerin tamamı Kemal Bey’in cumhurbaşkanı adayı olarak gösterilmesi durumunda tam destek verir mi? Vermek zorundalar. Yani Altılı Masa’nın, hatta bunu Altılı Masa dışında kalan muhalefeti, Emek ve Özgürlük İttifakı’nı ekleyerek söylemek gerekir: Bütün muhalefetin bir arada destek vermediği bir aday cumhurbaşkanı seçilemez. Dolayısıyla burada bir kere isim belli olduktan sonra muhalif partilerin tamamının o ismin arkasında güçlü bir şekilde durması hatta kamuoyunda cumhurbaşkanı adayı olarak ismi geçen Ekrem İmamoğlu, Mansur Yavaş gibi siyasi figürlerin de aktif bir şekilde, açıklanan isme destek vermesi gerekir ki sonunda esas amaca ulaşılabilsin. İktidar değişikliği seçim yoluyla gerçekleştirilebilsin, Türkiye’deki tek adam rejimi son bulsun.

İçinde pek çok farklılığı barındıran Altılı Masa’nın Türkiye için umut vaat ettiğini düşünüyor musunuz? Seçim süreci ve seçim sonrasında Altılı Masa’nın sürdürülebilirliğini nasıl yorumluyorsunuz?

Altılı Masa’nın son birkaç ayda sergilediği dağınık görüntünün, ortak adayın açıklanması ve kampanyanın başlaması ile birlikte ortadan kalkabileceğini düşünüyorum. Yeni bir rüzgar yakalanabilir. Bu rüzgar Türkiye’nin sorunlarını çözecek bir özne vaadini içinde barındırır mı, insanlar Altılı Masa’ya ya da ortak cumhurbaşkanı adayına baktığında, Türkiye’nin sorunlarını ortadan kaldıracak siyasi yapı buradadır diyebilir mi diye soracak olursak; bu çok mümkün değil.

Önümüzdeki seçimin niteliğini iyi kavramamız gerekiyor. Önümüzdeki seçim aslında bir ara seçim niteliğinde yani rejimin oylanacağı bir seçim. Türkiye ‘tek adam’ rejimi ile mi yoluna devam edecek yoksa bunu sonlandırıp, yeni bir başlangıç yapabilecek mi? Bugün, umut veren şey değişiklik vaadi, iktidarın seçim yoluyla değiştirilmesi ve yeniden güçlendirilmiş bir parlamenter sistemin ortaya konması… Sonrasında sorunlarımızı nasıl çözebileceğimizi tartışır hale geleceğiz. Altılı Masa da zaten bu değişim, iktidar değişikliği gerçekleştirildikten sonra büyük ölçüde misyonunu tamamlamış olacaktır. Evet belli bir vadede geçişi tamamlamak açısından yerine getirilmesi gereken politikalar, alınması gereken kararlar olacaktır. Bunların da hızlıca alınabileceğini düşünüyorum. Ama sonrasında, AKP’nin iktidardan düştüğü bir tabloda, Türkiye’de siyaset yeniden olgunlaşırken, açıkçası bu partiler de kendi programlarını, çözüm önerilerini, toplum öngörülerini geliştirip, seçmenlerle paylaşacak ve birbirleri ile yarışacaklardır diye düşünüyorum. Yani burada, Altılı Masa, Türkiye’yi bir yerden bir yere getirecek yeni siyasi oluşum olarak ortaya çıkmadı. Cumhurbaşkanlığı seçiminin kazanılması, buna ilaveten de belli yerlerde milletvekilliği sayılarının arttırılması için bir işbirliği yapıyor aslında. Bir ittifak bile olduğu söylenemez Altılı Masa’nın.

Son araştırmanızın ardından “AKP 1,5 yıl boyunca devam eden istikrarlı oy kaybını durdurmayı başardı, üç aydır oyları artıyor” değerlendirmesini yapmıştınız. Bu değişimdeki etkenler neler? Muhalefetin ne yapması gerekiyor? Bu tablonun değişip değişmeyeceğinize dair öngörünüz ne?

AKP ve MHP’deki oy gerilemesi birdenbire olmadı. Son bir buçuk, iki yıl boyunca, ölçümlerimizde bizim gördüğümüz her ay küçük küçük ama istikrarlı bir oy kaybı olduğu… Bir aydan diğer aya geçerken baktığınızda çok büyük bir fark yokmuş gibi görünüyordu ama toplamda o küçük istikrarlı kayıpların anlamlı bir oy kaybına varmış olduğunu gördük. Hatta AKP’nin yüzde 30’ların altına indiğini, yüzde 28 civarında ölçüldüğünü bu yaz aylarında görmüştük. Tabii burada AKP’ye, MHP’ye oy vermekten vazgeçen yaklaşık 13 – 14 puanlık bir seçmen kitlesinden bahsediyoruz. Yani milyonlardan bahsediyoruz.

24 Haziran 2018’de AKP ve MHP’nin oy toplamı yüzde 52’nin üzerindeyken bugün bu rakamın toplamda yüzde 40’ın altına inmiş olması çok çarpıcı bir durum tabii. Dolayısıyla bu kaybın, vazgeçen seçmenlerin, nereye gittiği de önemli. Muhalefete gitmediler denemez ama ağırlıklı olarak bunlar gidecek bir yer bulmakta zorlanarak kararsızlar ve oy kullanmayacaklar içinde kendilerini konumlandırmaya başladılar. Son üç ayda gördüğümüz AKP oylarındaki bir miktar toparlanmanın da aslında bir seçim kampanyasının başlamasıyla beraber, kararsızlar ve oy kullanmayacaklar için, eski AKP ve MHP seçmenlerinin partilerine geri dönmesinden kaynaklandığını görüyoruz. Bu oran çok yüksek bir oran değil, seçim kazandırabilecek bir oran değil. Ama birtakım seçim ekonomisi uygulamalarının, birtakım popülist uygulamaların ve seçim şekerlerinin seçmenleri, özellikle de geçmişte bu partiye yakın, şu anda da kendini yakın hissettiği halde tepki duyan bazı seçmenleri ikna edebildiği görülüyor.

Ancak bunu muhalefet açısından değerlendirecek olursak, muhalefet kanadından iktidar kanadına bir geçişten söz edemeyiz. Muhalefetin oylarında bir kayıp görünmüyor. Dolayısıyla seçimi kazanabilmek için oylarını arttırmak ve bu kadar kutuplaşmış bir ortamda karşı tarafı ikna edip kendi tarafınıza geçirmek de çok mümkün görünmüyor. Burada muhalefet neler yapabilir; muhalefetin ortak cumhurbaşkanı adayı belli olup, partiler de kendi kampanyalarını başlattığında gözlemlemek, ölçmek, o zaman karşılaştırmak gerekir.

Şu anda muhalefet sadece iktidarın yaptıklarını eleştirmekle sınırlı tutuyor kendini. Çok ciddi bir kampanyaya başladığı görülmüyor. Bunun belki pozitif etkisi olacaktır. Bundan daha önemlisi, muhalif seçmenler çok kırılgan çok kaygılı, seçimin bir daha kaybedilmesi durumunda bunun geri dönüşü olmayacak sonuçları olabileceğinden endişeli. Tam da bu yüzden psikolojik üstünlüğü kaybetmemek gerekiyor. Yani muhalefet liderlerinin de Altılı Masa’nın da genel olarak tüm kamuoyunun buna çok özen göstermesi gerekiyor. Siz ne kadar dağınık bir görüntü sergilerseniz seçmenlerde kazanamama kaygısını o kadar tetiklersiniz. Bu da beraberinde yılgınlığı hatta sandığa gitmeme durumunu getirebilir. Bu sebeple bence muhalefet açısından en önemli şey, kazanma inancını ve özgüvenini taze tutmak ve buradan ödün vermemek.

Araştırmanıza göre “Erdoğan’a asla oy vermem” ve “muhalefet adayına oy veririm” diyenlerin oranı %50 ve bu oran kemikleşiyor gibi görünüyor. Bu tablo seçime kadar bozulur mu, yoksa bu şekilde devam eder mi?

Önümüzdeki seçim öncelikli olarak bir cumhurbaşkanlığı seçimi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adı verilen ‘tek adam’ rejimi kurulduğu andan bu yana tek bir kişiye, cumhurbaşkanına, bu kadar yetki verildiği andan itibaren parlamento, partiler hatta bakanlıklar bile önemini yitirdi. Tek kişi her şeyi belirler hale geldi. Bu sebeple cumhurbaşkanlığı seçimi konusunda seçmenlerin çok daha net kararları olduğunu görüyoruz.

Yaklaşık iki yıla baktığımızda, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yeniden aday olması durumunda oy verir misiniz” diye sorduğumuzda yüzde 52’nin neredeyse hiç altına düşmeyen oranda seçmen kümesinin şu an “asla oy vermem” dediğini gördük. Bunlar karşısında Erdoğan’a kesinlikle oy veririm diyenler yüzde 40 civarına gelemedi. Hep yüzde 10-15 aralığında bir kararsızın var olduğunu gördük. Bu anlamda seçmenlerin yarısından fazlasının Erdoğan’ı desteklememek konusunda çok net olduğu söylenebilir. Bunu da belki şu şekilde değerlendirebiliriz; aslında Türkiye’nin en büyük siyasal gücü, ‘Erdoğan gitsin cephesi’ diyebileceğimiz bir cephe. Bu yüzde 52’nin üzerinde, bazen yüzde 60’a yaklaşan bu tepkisel kitlenin genel karakteri ise tamamen bir şeye karşı olmak aslında. Erdoğan’ın 20 yıldır süren iktidarına net bir şekilde karşılar. Dolayısıyla bu yüzde 50’nin üzerindeki muhalif kitlenin bir arada hareket etmesini sağlayacak bir muhalefetin seçimi kaybetme ihtimali yok.

Benim öngörüm seçim sürecinin bahsettiğim oranlarla devam edecek olması. Önümüzdeki dönemde de kampanyaların bir miktar etkisi olacaktır. Ama muhalefet dağılmadığı, bölünmediği, birbirleriyle rekabete düşmediği sürece ve HDP seçmenini küstürüp dışlayacak bir senaryo ortaya konmadığı sürece cumhurbaşkanlığı seçiminin kaybedilme ihtimalinin çok fazla olduğunu düşünmüyorum. Zaten araştırmalarımızın da gösterdiği şey şu; Cumhurbaşkanı Erdoğan oylarını arttıramıyor. Bir miktar kararsızı, oy kullanmayacağı ikna etse bile; karşı cepheyi zayıflatamadığı için hiçbir zaman yüzde 50+1’i bulabilecek gibi görünmüyor. Karşı tarafı ikna edemediğinizde yapabileceğiniz şey ki bence Erdoğan’ın en başarılı olduğu konu, siyasi mühendislik hamleleri. Bunun içinde seçim kanunu değiştirmek de var, çok çeşitli mekanizmaları devreye sokmak da var, muhalefeti bölecek çeşitli tartışmaları tetiklemek de var.

Burada en açığı; HDP ve Altılı Masa arasında bir anlaşmazlık ortaya çıkarmak ve HDP’nin kendi adayını çıkarmasını hatta cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda seçimi boykot etmesini sağlamak. İşte o zaman muhalefet ve Erdoğan’ın oy oranları belli bir dengeye gelir. HDP de dahil, tüm muhalefetin bundan kaçınmak için her şeyi yapması gerekiyor önümüzdeki dönemde. En büyük riskin burada olacağını düşünüyorum.

Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçim tarihinin erkene çekilebileceği sinyalini verdi. Seçim tarihi Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şansını artırmak veya azaltmak açısından belirleyici bir faktör mü?

Erken seçim tartışmasının, seçmen tercihlerini belirlemek ya da partilerin cumhurbaşkanı adaylarının oy oranlarını etkilemek gibi bir etkisi olduğunu düşünmüyorum. Yani hangi tarihte yapıldığından bağımsız bir şekilde, oy oranları belli bir dengeye oturdu. Seçim kampanyaları sürecinde de belli değişiklikler olabilir. Ama bundan sonra seçimin tarihi esas belirleyici olmayacaktır.

Neden bir erken seçim tartışması yapıyoruz? Bunun birkaç boyutu var. Birincisi, Cumhurbaşkanı Erdoğan yeniden aday olabilir mi olamaz mı? Yeniden aday olması için hangi formüller gerekir? Böyle bir tartışma var. Bu tartışma da siyasetçilerin tartışması… Çok da ciddiye alınıp üzerine yorum yapılacak bir şey değil. Hukuken görünen bir tablo var, hukukun uygulanıp uygulanmadığından emin olamadığımız bir ülkede yaşadığımız için de sadece birtakım varsayımlar üzerine yorum yapmamız gerekiyor. Ben de bunu çok tercih etmiyorum. İkincisi seçimin erken bir tarihe alınması yeni Seçim Kanunu’nun uygulanıp uygulanmayacağının belirlenmesi açısından önemli olacaktır. Çünkü yeni Seçim Kanunu’nun devreye girmesi için bir yıllık bir süre geçmiş olması gerekiyor. Eğer bir yıllık süre geçmeden seçim süreçleri başlatılırsa, seçimi eski yasa ile yapabiliriz, denebilir. Ama yine hukuken yazan şey ile pratikte uygulanan şeyin nasıl işleyeceğini bilmediğimiz için yine sadece yorum yapabiliyoruz. Ama şunu biliyoruz ki eski seçim yasası uygulanırsa bu muhalefetin işine gelecektir. Çünkü ittifakları anlamsızlaştıran yeni yasa yerine eski yasanın uygulanması, özellikle de Emek ve Özgürlük İttifakı için pozitif katkı sağlayacaktır. Çünkü eski yasayla oyların da devreye girmesiyle beraber ittifakın bir anlamı olabiliyordu. Şu durumda sadece barajı geçmeyi sağlamanın ötesinde milletvekilliği sayısına bir katkısı olmuyor küçük partilerin getirdiği oyların.

Hemen tüm anketlerde anahtar ya da belirleyici parti olduğu görülen HDP kendi adayını çıkaracağını duyurdu. Bir yandan da HDP’nin kapatılması gündemde. HDP’nin kapatılması seçimleri nasıl etkiler?

Evet gerçekten de özellikle cumhurbaşkanlığı seçimi söz konusu olduğunda HDP en önemli, en kritik düğümü çözecek parti konumunda şu anda. Seçim yaklaştıkça, bu durumun ciddiyeti de herhalde herkes tarafından daha fazla idrak edilecek diye düşünüyorum. HDP’nin kapatılması, özellikle cumhurbaşkanlığı seçimi söz konusuysa, çok büyük bir fark yaratmayacaktır. Buradaki önemli nokta Altılı Masa’nın böyle bir kapatmaya nasıl tepki verdiği ve ne kadar HDP ile dayanışabildiği… Çünkü bu tür bir mağduriyet karşısında HDP’li seçmenlerin kırılmasına, alınmasına, küskünleşmesine yol açabilecek tavırların sonuçta seçim tercihleri üzerinde de etkili olabileceğini öngörüyorum. Dolayısıyla burada, bütün muhalefetin özenli, dayanışmacı olması gerekiyor. Aksi takdirde kırgınlıklar kopuşu da beraberinde getirebilir.

Milletvekilliği seçimi söz konusu olduğunda, HDP’nin kapatılması bir handikap HDP açısından. Ama B planı, C planı, ittifak içinde çeşitli çözümler mutlaka üretilecektir. Sonuçta HDP seçmeni belki de Türkiye’deki en parti aidiyeti yüksek seçmen olarak değerlendirilebilir. Bu sebeple partisinin işaret edebileceği başka bir parti üzerinden de çok rahatlıkla, normalde HDP olarak girdiğinde alacağı oy oranına yakın bir oy alabileceğini öngörebiliriz.

Son seçime baktığımızda HDP, Türkiye’nin 3’üncü büyük partisi. Ve bu kadar kitlesel büyük bir partinin kendi siyasetini izlemesi de bütün siyasi imkanları kullanarak kendi siyasi çizgisini hakim kılmaya çalışması da çok doğal. Cumhurbaşkanlığı seçimi de bunlardan birisi. Tam da bu yüzden cumhurbaşkanı adayı çıkarmayı düşünmeleri kadar doğal bir şey olamaz. Ama bunun ötesinde, burada tabii ki Altılı Masa’ya bir uyarı olduğunu, mesaj olduğunu da görmek gerekiyor. HDP oyları çantada keklik değil. HDP’nin Altılı Masa’dan beklentileri de üzerinde çok konuşulamayacak, aşırı talepler olmadığı için belli düzeyde bir ilişki ve saygı bekliyorlar haklı olarak. Bu uyarıyı Altılı Masa’nın alabileceğini düşünüyorum.

Altılı Masa’da da aday ile ilgili birtakım müzakereler var, bakanlıklarla ilgili bazı görüşmeler yapılıyor. Eğer Altılı Masa gerekli mesajı alır ve buna uygun şekilde davranabilirse HDP’nin önümüzdeki süreçte son düzlükte, Altılı Masa’nın ortak adayı lehine adayını geri çekmesi de söz konusu olabilir. Hele de Kemal Kılıçdaroğlu gibi üzerinde daha kolay uzlaşılabilecek bir isim aday gösterilirse bunun olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu düşünüyorum. Nasıl olsa ikinci turda seçim kazanılır, o yüzden bu kadarla da girilse bir şey olmaz düşüncesini çok sağlıklı bulmuyorum iki nedenden dolayı… Birincisi; ilk ve ikinci tur arasında geçecek iki haftalık süreçte Türkiye seçim güvenliğini tehlikeye atabilecek, istikrarsızlığı arttırabilecek çok çeşitli şeyler yaşayabilir. Benzer örneklerini daha önce yaşadık. Bundan daha ciddi risk ise ilk turda cumhurbaşkanlığı seçimi yapılırken eş zamanlı olarak parlamento seçimleri de yapılacak. Eğer mecliste muhalefet, Anayasa değişikliğini gerçekleştirebilecek ya da bunu referanduma götürebilecek bir çoğunluğu elde edemezse, bu durumun bir dengesizlik, istikrarsızlık yaratacağı vurgusuyla Erdoğan, ikinci turda kendisine oy isteyerek cumhurbaşkanı olabilir. Sonuçta Altılı Masa’nın vaadi güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçmek iken eğer AKP ve MHP’nin oyları bunu engelleyebilecek sayıda milletvekilini meclise yerleştirecek orana ulaşırsa, o zaman ikinci turda seçmen halihazırda yüzde 80 olan enflasyonun yüzde 180’e çıkabileceğini düşünerek oy tercihlerini değiştirebilir. Buna da dikkat etmek gerekir.

The post Derya Kömürcü’yle söyleşi | HDP seçmeni çantada keklik değil first appeared on Gazete Karınca.

Twitter ➤ https://twitter.com/GazeteKarinca
Facebook ➤ http://facebook.com/gazetekarinca
Instagram ➤ http://instagram.com/gazete_karinca
YouTube ➤ http://youtube.com/c/gazetekarinca
Telegram ➤ https://t.me/karincagazete

The post Cumhurbaşkanlığı için aday tercihiniz kadın mı, erkek mi? first appeared on Gazete Karınca.

Seçimleri kaybetmesi durumunda “tutuklanmak, öldürülmek ya da zafer kazanmak” gibi üç alternatifi olduğunu söyleyen Brezilya’nın mevcut Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro, yeni hükümetin göreve başlamasına iki gün kala ülkeyi terk etti.

Jair Bolsonaro’nun, avukatlarının tavsiyesi üzerine ABD’ye doğru yola çıktığı belirtiliyor.

Aşırı sağcı Jair Bolsonaro, bu yılki cumhurbaşkanlığı seçimlerini Luiz Inácio Lula da Silva’ya karşı kaybetmişti. Bolsonaro daha öncesinde seçimleri kaybetmesi durumunda yargılanacağını ifade ederken, “Geleceğim için üç alternatifim var: Tutuklanmak, öldürülmek ya da zafer kazanmak” demişti.

Bolsonaro’nun, Donald Trump’ın Palm Beach’teki Mar-a-Lago tatil beldesinde konaklayacağı iddia ediliyor.

Yola çıkmadan önce medyadan destekçilerine veda eden Bolsonaro, resmi törenle cumhurbaşkanlık kuşağını Luiz Inácio Lula da Silva’ya devretmeyecek.

Maduro’nun ülkeye giriş yasağı kaldırıldı

Brezilya hükümeti, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ve bazı üst düzey diplomatların ülkeye girişini yasaklayan kararını iptal etti. Hükümetin bu kararı üzerine Maduro, Brezilya’da seçimi kazanan ve 1 Ocak’ta görevi devralacak Luiz Inacio Lula da Silva’nın yemin törenine katılabilecek.

HABER MERKEZİ

The post Bolsonaro, görev süresinin bitmesine 2 gün kala Brezilya’yı terk etti first appeared on Gazete Karınca.

Siyasi partiler ve ittifaklar açısından 2022 yılı nasıl geçti? Yılsonu yapılan son anket çalışmaları neyi gösteriyor? Yeni yılla birlikte muhalefet parçalı duruşu ve ‘kriz’ görüntüsünü aşabilecek mi? Adaylık tartışmalarına ne zaman nokta konulacak? Kendisinden kopup kararsızlaşan seçmenin bir kısmını ikna etmeyi başaran iktidar nasıl bir seçim stratejisi izleyecek? Seçimlerin kilit partisi konumundaki HDP için açılan kapatma davasında olası sonuçlar ne olabilir? İktidar ve muhalefet Kürt seçmeni nerede konumlandırıyor? HDP bu denklemi bozabilecek mi?

Hepsini ve daha fazlasını Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç ile konuştuk.

The post Muhalefet ve iktidar yanlış hesap içinde, Kürtler bu denklemi bozar first appeared on Gazete Karınca.

PİAR Araştırma, 15-18 Aralık tarihleri arasında 26 ilde 2 bin 618 katılımcı ile yüz yüze yapılan anketin sonuçlarını paylaştı.

Katılımcılara, “Bu pazar genel seçim olsa hangi siyasi partiye oy verirsiniz?” diye soruldu.

Kararsızlar dağıtıldığında partilerin oy oranları şöyle:

• AKP: Yüzde 29,8
• CHP: Yüzde 26,7
• İYİ Parti: Yüzde 10,3
• HDP: Yüzde 9,8
• MHP: Yüzde 9,1
• Gelecek Partisi: Yüzde 3,8
• Zafer Partisi: Yüzde 3
• Bağımsız Türkiye Partisi: Yüzde 2

Ankete katılanlara ‘Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turuna Cumhur ve Millet İttifakı adayları kalırsa kime oy verirsiniz?’ diye de soruldu.

Olası bir ikinci turda seçmenin tercihleri şöyle oldu:

• Millet İttifakı: Yüzde 47,5
• Cumhur İttifakı: Yüzde 41,3
• Kararsızlar: Yüzde 11,2

HABER MERKEZİ

The post PİAR’dan yılın son anketi: İttifaklar arası puan farkı 6 first appeared on Gazete Karınca.

AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, seçim takvimine ilişkin konuştu. CNN Türk’te Dicle Canova’nın sorularını yanıtlayan Zengin, 2023 cumhurbaşkanlığı seçiminin mayıs ayında yapılması halinde bunun bir ‘erken seçim’ olmayacağını söyledi.

Zengin, “Seçim nisandan sonra olacak. Mayısta olursa buna erken seçim denmez. Seçim öne gelirse 1-2 hafta öne gelebilir. Seçim öne gelirse de birkaç hafta öne gelebilir” dedi.

‘Başörtüsünde referanduma ihtiyaç olmayacak’ 

Başörtüsü Anayasa teklifiyle ilgili düzenlemenin ise Meclis’te kabul edileceğini düşündüğünü ve Meclis’ten geçerse de referanduma ihtiyaç olmadığını söyleyen Zengin, muhalefet partilerine bir ziyaret turu daha yapacaklarını duyurdu.

Zengin, “Metin ellerinde. Bir ziyaret turu daha yapmak, yılbaşında ocak ayı itibarıyla bir ziyaret gerçekleştireceğiz” dedi.

‘İmamoğlu, herhalde imreniyor’ 

Zengin, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’na verilen hapis ve siyasi yasak cezasına ilişkin ise “Cumhurbaşkanımıza imreniyor” yorumunu yaptı:

İBB Başkanı seçildiği günden itibaren kendi siyasi duruşuyla, Cumhurbaşkanımız arasında bir korelasyon kurmaya çalışıyor. Herhalde imreniyor, öyle bir hikayesi olsun istiyor. Ama herkesin hikayesi biricik. Tayyip Erdoğan’ın hikayesi ona özgü, onun için biricik. Eğer bir hikaye isteniyorsa, herkes kendi hikayesini kendi yazmalı.

HABER MERKEZİ

The post AKP’li Zengin: Seçim mayısta olursa ‘erken seçim’ olmaz first appeared on Gazete Karınca.

MAK Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Kulat, Sözcü’den Saygı Öztürk’e 1-8 Kasım 2022 tarihli son anket sonuçlarını paylaştı.

Katılımcılara “Bugün itibarıyla Erdoğan’a ve rakibine oy verme davranışınız nasıl olur?” sorusu yöneltilen ankette, seçmenlerin yüzde 44’ü “Erdoğan’ın rakibi kim olursa kesinlikle ona veririm” derken, “Oyumu Erdoğan’ın rakibine bağlı olarak Erdoğan’a da verebilirim, rakibine de, farklı birine de verebilirim” diyenler ise yüzde 14 oldu.

“Rakibi kim olursa oyumu Erdoğan’a veririm” diyenlerin oranı ise yüzde 36 olarak belirtildi. “Kararsız ya da cevap vermek istemeyenlerin” oranı ise yüzde 6’da kaldı.

Hangi ittifakın adayına oy verirsiniz?

Ankette katılımcılara yöneltilen bir diğer soru ise “cumhurbaşkanlığı seçiminde hangi ittifakın adayına oy verecekleri” oldu.

Millet İttifakı’nın adayına oy vereceklerini belirtenlerin oranı yüzde 41’i bulurken, Cumhur İttifakı’nın adayına oy vereceğini söyleyenlerin oranı yüzde 40’da kaldı.

Bu ittifakların dışında farklı bir adaya oy verebileceğini belirtenler yüzde 11, adaya bağlı kanaatini değiştireceğini belirtenler yüzde 4, kararsız ve cevap vermeyenlerin oranı da yüzde 4’te kaldı.

Ankette “Yarın seçim olsa oyunuzu hangi siyasi partiye verirsiniz?” sorusuna katılımcıların yanıtı ise şöyle oldu:

• AKP: Yüzde 32,3
• CHP: Yüzde 24,4
• İYİ Parti: 15,5
• HDP: 7,5
• MHP: 6,5
• DEVA: 2,4
• Gelecek Partisi: 1,2
• Yeniden Refah: 1,2
• Zafer Partisi: 1,1
• BTP: 1,1

Diğer partilerin oy oranları ise yüzde 1’in altında kaldı. Yüzde 3 ise kararsız ya da cevap vermeyenlerden oluşuyor.

HABER MERKEZİ

The post Cumhurbaşkanlığı seçim anketi: Erdoğan’ın rakibi önde first appeared on Gazete Karınca.

Özer Sencar, yöneticisi olduğu araştırma kuruluşu MetroPOLL’ün “Türkiye’nin Nabzı Eylül 2022” başlıklı araştırmasından bazı bulgular paylaştı.

Sencar’ın Twitter hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, araştırmanın ‘Cumhurbaşkanlığı Seçim Senaryoları: 1. Tur, Çoklu Aday’ sonuçları yer aldı.

17-20 Eylül arasında gerçekleştirilen çalışmada, 28 ilden 2 bin 119 seçmene “Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turunda adaylar; Erdoğan, Kılıçdaroğlu, Yavaş ve HDP adayı olursa hangisine oy verirsiniz?” sorusu yöneltildi.

Recep Tayyip Erdoğan, Kemal Kılıçdaroğlu, Mansur Yavaş ve HDP adayı olursa;

• Halkın yüzde 42’si Erdoğan’a
• Yüzde 23’ü Kılıçdaroğlu’na
• Yüzde 17’si Yavaş’a
• Yüzde 12’si HDP adayına oy vereceğini söyledi.

Bu sonuçlar, HDP’nin oyları eklenmediğinde ‘Millet İttifakı’nın iki adayının oylarının, ‘Cumhur İttifakı’nın adayı Erdoğan’ı geçemeyeceği anlamına geliyor.

Türkiye'nin Nabzı Eylül ayı araştırması; NUTS 2 sistemine göre 26 bölgeyi esas alan 28 ilde tabakalı örnekleme ve ağırlıklandırma yöntemi ile 17-20 Eylül 2022 tarihlerinde 2119 kişi ile 0,95 güven sınırları içinde +/- 2,09 hata payı ile CATI yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. pic.twitter.com/yvidHPPqm5

— Ozer Sencar (@ozersencar1) October 22, 2022

HABER MERKEZİ

The post Anket: HDP’siz ‘Millet İttifakı’ adayı Erdoğan’ı geçemiyor first appeared on Gazete Karınca.

HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, parlamento seçimlerinde Millet İttifakı’yla bir birlikteliğin söz konusu olmadığını belirterek, Cumhurbaşkanlığı için de muhalefete “ortak aday” çağrısında bulundu.

Cumhuriyet gazetesinden Gamze Kolcu’ya konuşan Mithat Sancar, gündemdeki konulara ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Emek ve Özgürlük İttifakı’nın henüz hedefledikleri genişliğe ulaşamadıklarını söyleyen ve ittifakta yer almayan sol-sosyalist, devrimci güçlerle görüşmelerini sürdüreceklerini belirten Sancar, ilanın Eylül ayında gerçekleşeceğini dile getirdi.

‘İttifaklar arası ittifak gündemimizde yok’

Millet İttifakı’ndaki CHP, SP, DEVA ve Gelecek Partisi ile diyalogları olduğunu söyleyen Sancar, şunları dile getirdi:

Şunu çok açıklıkla ifade etmeliyim ki ittifaklar arası ittifak meselesi, iki tur olarak gerçekleştirdiğimiz ziyaretlerde de, heyetlerimizin görüşmelerinde de hiç konu olmadı, zaten gündemimizde de bu mesele yoktu. Parlamento seçimlerine yönelik Millet İttifakı’yla bir birliktelik söz konusu değildir. Parlamento seçimlerine biz kendi ittifakımızla gireceğiz; ama Cumhurbaşkanlığı seçimi için ortak aday konusunda müzakere, diyalog ve mutabakat yöntemini öneriyoruz.

‘Ortak aday konusunda bir görüşmemiz olmadı’

“Ortak aday konusunda bir görüşmeniz oldu mu?” sorusuna yanıt veren Sancar, “Bu konuda şimdiye kadar herhangi bir partiyle bir görüşmemiz olmadı. Diyaloğumuzu sürdürdüğümüz partiler, 6’lı masadaki çalışmaların gidişatı konusunda kimi zaman bizi bilgilendiriyorlar. Bizim onlara yaptığımız öneriler oluyor; ama bunun bir ittifak müzakeresi olarak algılanması kesinlikle yanlıştır. Diyalog her zaman olabilir, olmalıdır da” şeklinde konuştu.

‘isim tartışması tuzaklarla dolu’

isim tartışmasının tuzaklarla dolu olduğunu söyleyen Sancar, şunları dile getirdi:

İsimleri hiçbir şekilde konuşmayacağımızı sürecin en başından bu yana söyledik. Kamuoyu ile paylaştığımız 27 Eylül 2021 tarihli 11 maddelik deklarasyon metnimiz de ortadadır. Diğer muhalefet partilerine bu çerçevede açık diyalog ve doğrudan müzakere yöntemiyle ortak aday konusunda mutabakat arayışı çağrısı yapıyoruz. Aynı şekilde, seçimler sonrasında yeniden yapılanmayı veya yeni başlangıcın temel unsurlarını müzakere edelim diyoruz. İsim tartışması tuzaklarla doludur. Ama şunu söylemekte beis görmüyorum: Deklarasyonumuzda ilan ettiğimiz ilkelerle bağı olmayan ve olamayacak bir isme destek vermemiz söz konusu olmaz.

‘Birinci turda açık farkla kazanalım’

HDP olarak şunu söylüyoruz: Gelin, bu ülkeyi demokrasiye, adalete ve barışa götürecek yolu açacak bir programın temel ilkelerinde uzlaşalım ve bu seçimi birinci turda açık farkla kazanalım.

HDP olarak biz, Cumhurbaşkanlığı seçimini, parlamento seçiminden ayrı tutuyoruz. Eğer Emek ve Özgürlük İttifakı, seçim ittifakına evrilecekse, bu, parlamento seçimlerine dönük olacaktır. Cumhurbaşkanlığı seçiminde diğer muhalefet partilerine çağrımızı yaptık. Açık diyalog ve müzakere sonucunda bir mutabakata varılırsa ortak aday fikrine açığız dedik. Fakat çağrımız, diğer muhalefet partileri tarafından karşılık bulmazsa, Demokrasi İttifakı olarak elbette başka seçenekler üzerinde duracağız. İlk seçeneğin de ayrı bir aday çıkarmak olduğunu söylememe gerek yok sanırım.

HABER MERKEZİ

The post Sancar’dan muhalefete ‘ortak aday’ çağrısı: Gelin seçimi birinci turda açık farkla kazanalım first appeared on Gazete Karınca.

Yaklaşan seçimler öncesi ittifaklar ne durumda? Anket sonuçları ortaya nasıl bir tablo çıkarıyor? Hepsini ve daha fazlasını Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç ile konuştuk.

The post Yüksel Genç: Altılı masa beklentileri aşağı çekti first appeared on Gazete Karınca.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İngiliz Financial Times gazetesine verdiği röportajda cumhurbaşkanlığı seçimleri ve ekonomik krize yönelik açıklamalarda bulundu.

Eski Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven ve kurul üyelerine hakaret ettiği iddiasıyla yargılandığı davanın arkasında “siyasi gerekçeler” olduğunu vurgulayan İmamoğlu, 2023 seçimlerini Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın kazanması durumunda görevden alınabileceğini ifade etti. İmamoğlu, “Aklımıza gelmeyecek, inanmayacağımız, asla olmaz diyeceğimiz pek çok şeyi yaptılar. Seçimi iptal edebilecek zihniyete sahip bir sistem her şeyi yapabilir” dedi.

İBB Başkanı, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun “kazanıp kazanmayacağını konuşmanın doğru olmadığını” söyledi. İmamoğlu sözlerine, “Doğru adayı seçmek çok ama çok önemli” diye devam etti.

‘İş dünyası cesaret göstermiyor’

İş dünyasının, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ekonomi politikalarına karşı sesini yükseltmediğini söyleyerek patronlara “cesur davranma” çağrısı yapan İmamoğlu, “İş dünyasının hala cesaret gösteremediğini üzüntüyle izliyorum. Maalesef iş dünyasının da ekonomik durumda kabahati var. Hesaplarının soruşturulmasından, hukuka aykırı yargılanmaktan veya başka bir müdahaleyle karşı karşıya kalmaktan korkuyorlar” diye konuştu.

HABER MERKEZİ

The post Ekrem İmamoğlu: Erdoğan kazanırsa görevden alınabilirim first appeared on Gazete Karınca.

Cumhurbaşkanlığı seçimi yaklaşırken AKP’de de hareketlilik yaşanmaya başladı. İktidarın, seçim sürecini daha güçlü karşılayabilmek için kabinede ve MKYK’da değişikliğe gideceği tartışılıyor. Öte yandan yapılacak bazı aflar ile toplumda rahatlama yaratılması öngörülüyor.

‘Her şeye af geliyor’

Gazete Duvar’da yer alan “Her şeye af geliyor” başlıklı habere göre AKP bazı konularda çalışma yapıyor:

Asgari ücrette yıl bitmeden artış hazırlığı, temmuzda memur ve emeklilere enflasyon üzeri fark ödemesi, 3600 ek gösterge, öğrenci affı, kaçak ve bakaya olanlara bedelli askerlik olanağı erken seçim tartışmalarını alevlendirdi. Meclis’e sunulan ek bütçe de yine ‘seçimin ayak sesleri’ olarak yorumlandı. Ancak iktidar cephesi “seçimler zamanında yapılacak” tutumunda bir değişiklik olmayacağını söylüyor. Kulislerde “ekonomik rahatlama sağlanmadan seçime gidilemez” denilirken erken seçim işareti olarak görülen adımların daha da fazlasının atılabileceği, “Daha bunlar ne ki” sözleriyle ifade ediliyor. Kulislerde seçime giderken Emeklilikte Yaşa Takılanların taleplerinin karşılanması, kamu bankalarına olan borçların faizlerinin silinmesi, öğrencilerin ödemekte zorlandığı Kredi Yurtlar Kurumu kredi faizlerinin kaldırılması, akaryakıtta verginin indirilmesi gibi ekonomik adımlardan bahsedilirken çok tartışılabilecek bir başka iddiayı dile getirenler de var, o da genel af! Kulislerde “Cumhuriyetin 100. yılında bir genel af neden olmasın?” deniliyor.

Kabine değişikliği tartışılıyor

Bir diğer iddia ise iktidara yakınlığı ile bilinen Türkiye gazetesinden geldi. Yücel Kayaoğlu imzalı haberde, “2023 seçimleri için hazırlıkların sürdüğü AKP’de sonbahar aylarında kapsamlı bir kabine ve parti yönetimi değişikliğine gidilebileceği konuşuluyor. Seçim kampanyası sürecinde Cumhurbaşkanı’nın yeni bir vitrinle vatandaşın karşısına çıkmak istediği yönünde değerlendirmeler yapılıyor” kulisi paylaşıldı.

Yeni vitrinde yapılacak değişikler için ihtiyaç olması halinde olağanüstü kongre seçeneğinin de tartışıldığı belirtiliyor. 75 kişiden oluşan MKYK’da da değişikliğe gidileceği konuşuluyor.

HABER MERKEZİ

The post AKP’de seçim hazırlıkları başladı: Her şeye af ve kabine değişikliği gündemde first appeared on Gazete Karınca.