Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) Genel Merkezi Medya İzleme Komisyonu’nun çalışmalarıyla hazırlanan 2022 yılının Nisan ayını kapsayan ‘Medya Raporu’ yayımlandı.
Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD), Medya İzleme Raporunun 2022 Nisan ayına ait verilerini “Gazeteciye ‘çakal’ diyenler, yalanın düzenini inşa edenlerdir” başlığı altında açıkladı. Açıklanan verilere göre Nisan ayında birçok gazeteci çalışırken baskıya maruz kaldı, birçok televizyon kanalına ise yaptıkları haberler nedeniyle idari para cezası verildi.
Nisan ayında gazetecilerin karşılaştıkları baskılar
Türkiye’de düşünce, ifade ve basın özgürlüğü mücadelesi kapsamında gazetecilere yönelik sansür, tehdit-şiddet, gözaltı-yargılama, özlük haklarında yaşanan kayıplar ile haberlerde yapılan manipülasyonları kayıt altına aldığı ve her ay kamuoyuyla paylaşılan rapora göre Nisan ayında gazetecilerin karşılaştığı baskılar ise şöyle sıralandı:
“1/5/6/8 Nisan: 2022: Millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması gerekçesiyle; Özgür Gelecek, Etkin Haber, Kızıl Bayrak, JinNews, Siyasi Haber ve Umut Gazetesi erişime engellendi.
1 Nisan 2022: Youtube, 150 bini aşkın abonesi bulunan İlke Haber Ajansı’nın kanalını, yapılan tüm itirazlara rağmen kapatma kararı aldı.
6 Nisan 2022: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Erzurum’da Diyanet’e bağlı Kur’an Kursu’nda çocuklara yönelik istismarı haberleştirdiği gerekçesiyle Halk TV’ye, KRT’ye ve TELE 1’e yüzde 2 idari para cezası verdi.
13 Nisan 2022: AKP Ankara İl Başkan Yardımcısı Gültekin Gündüz‘ün sahibi olduğu Gündüzler A.Ş’nin Ankara Büyükşehir Belediyesinin 88 milyon TL’lik sürücüsüz araç ihalesini alması sonrasında, Gültekin Gündüz’ün parti yönetimindeki görevinden ayrılmak zorunda kaldığı iddiasıyla ilgili T24 ve Sözcü’deki haberler, “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle, Ankara 7. Sulh Ceza Hâkimliğinin kararı ile erişime engellendi.
13 Nisan 2022: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), geçtiğimiz aylarda internet yayın lisansı almayı zorunlu kıldığı yabancı haber siteleri Euronews, Deutsche Welle (DW) ve Voice of America (VoA) için yeni kararlar verdi. Euronews için lisans alma şartını kaldıran RTÜK; DW ve VoA için mahkemeden erişim engeli talep edilmesi aşamasında olduğunu bildirdi.
16 Nisan 2022: Basın İlan Kurumu (BİK), Evrensel’e beş günlük ilan kesme cezası daha verdi. Evrensel’in, 26 Aralık 2021’de TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi 47. Dönem Olağan Genel Kurul çağrısına sayfalarında yer vermesi cezaya gerekçe gösterildi. Eylül 2019’dan beri ilan alamayan Evrensel’e verilen cezalar toplamda 108 günü buldu.
18 Nisan 2022: Halk TV’de yayımlanan Görkemli Hatıralar programının 16 Nisan 2022’de Hasanoğlan Köy Enstitüsünde yapılması planlanan canlı yayını, Ankara Valiliği ve ilgili kaymakamlık tarafından yasaklandı.
18 Nisan 2022: Sözcü gazetesi yazarı Serpil Yılmaz’ın “Amerika ile ticaret ortağı derneğin içinden bir ‘kokain davası’ bir de ‘Banker Bako’ çıktı” başlıklı; Türk Amerikan İş Adamları Derneği / Amerikan Ticaret Odası’nın eski Başkanı Ali Osman Akat‘ın kokain davasından tutuklanmasının ardından derneğin faaliyetlerini incelediği ve Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Baki Cengiz Aygün hakkında bilgilere yer verdiği yazısı ve konu ile ilgili yapılan haberler, “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle, Beykoz Sulh Ceza Hâkimliğinin kararı ile erişime engellendi.
18 Nisan 2022: İzmir 1. Sulh Ceza Mahkemesi, İzmir Büyükşehir Belediyesinin iştiraki olan İZBETON A.Ş.’de ihale dosyalarının istendiği, soruşturma başlatıldığı gibi iddialara yönelik çıkan haberlere erişim engeli getirdi.
19 Nisan 2022: 7 Mart 2019 tarihinde gazeteci Alican Uludağ’ın, iş insanı Fettah Tamince hakkında Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan “Tamince’ye Saray Gölgesinde Beraat” başlıklı haberine, Ankara 3. Sulh Ceza Hâkimliği tarafından erişim engeli getirildi.
19 Nisan 2022: Organize suç örgütü lideri Sedat Peker’in; Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı Metin Kıratlı hakkında, “Suriye’de iş yapmak isteyenler Kıratlı’ya gidiyor” iddialarının ardından Kıratlı ile ilgili Diken, Cumhuriyet, BBC Türkçe, Gazete Duvar, KRT, Evrensel ve birçok haber sitesinde yer alan haberlere, “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle, Ankara 3. Sulh Ceza Hâkimliğince erişime engellendi.
20 Nisan 2022: Uşak Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Mücahit Avcil’in, AKP Uşak Milletvekili İsmail Güneş’i, “el pençe” karşıladığına dair görüntüler ve Avcil’in istifasını aktaran Sözcü ve Halk TV’deki haberler, “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle, Uşak 2. Sulh Ceza Hâkimliğinin kararı ile erişime engellendi.
20 Nisan 2022: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Diyarbakır’da karasal yayın yapan AMED Radyo Tv’ye ‘RTÜK beyannamesi göndermediği’ iddiasıyla 12 bin 804 lira para cezası kesti.
27 Nisan 2022: Cumhuriyet gazetesi yazarı Miyase İlknur’un, Man Adası davası hâkiminin özel olarak, dönemin İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı İrfan Fidan ile Man Adası’nda kurulu Bellway şirketinin sahibi Sıtkı Ayan‘ın kardeşi, dönemin İstanbul Adalet Komisyonu Başkanı Ayhan Ayan tarafından seçildiğini iddia ettiği “Man Adası davası ayan beyan” başlıklı yazısı, “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle, İstanbul Anadolu 1. Sulh Ceza Hâkimliğince erişime engellendi.
Gözaltı, tutuklama, dava ve yargı kararları
Nisan 2022: İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında İstanbul Ataşehir’deki evine 30 Mart 2022 sabahı düzenlenen polis baskınıyla gözaltına alınan Emre Orman, haftada bir imza şartı ve yurt dışına çıkış yasağıyla serbest bırakıldı.
2 Nisan 2022: Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar; Halk Tv’ye ve Şirin Payzın’a, Bakırköy Asliye Hukuk Mahkemesinde 150 bin TL’lik manevi tazminat talepli dava açtı.
5 Nisan 2022: Ayşegül Doğan’ın ‘örgüt üyeliği’ suçlamasıyla yargılandığı davada verilen altı yıl üç ay hapis cezası, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi tarafından bozuldu.
6 Nisan 2022: Arafat Dayan hakkında sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek “örgüt propagandası” suçlamasıyla iddianame düzenlendi.
7 Nisan 2022: Kanun hükmünde kararname (KHK) ile 2018 yılında kapatılan Özgürlükçü Demokrasi gazetesinin eski çalışanları hakkında verilen hapis cezaları ve beraat kararlarının istinaf mahkemesince bozulmasının ardından başlayan yeniden yargılamanın üçüncü duruşması, İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
7 Nisan 2022: Haklarında verilen hükümler Yargıtay tarafından bozulan Zaman gazetesi eski köşe yazarları Şahin Alpay, Ali Bulaç, Ahmet Turan Alkan ve Mümtaz’er Türköne ile editör Mehmet Özdemir’in yeniden yargılamasının altıncı duruşması, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
8 Nisan 2022: Anayasa Mahkemesi, “Libya’daki MİT şehidi” haberleri nedeniyle Barış Pehlivan, Murat Ağırel, Hülya Kılınç, Aydın Şener ve Ferhat Çelik’in tutuklanmalarına ilişkin yaptığı ihlal başvurusunu görüştü. Yüksek Mahkeme, “başvuruları, açıkça dayanaktan yoksun olduğu” gerekçesiyle ‘kabul edilemez’ buldu. Yüksek Mahkeme, aynı konuda başvuru yapan Müyesser Yıldız’ın başvurusunu esastan görüşerek karara bağladı. Mahkeme, Müyesser Yıldız’ın tutuklanmasını hak ihlali saymadı. Karar oy çokluğu ile alındı.
12 Nisan 2022: Gazeteci Sibel Hürtaş’ın “görevi yaptırmamak için direnme” suçlamasıyla yargılandığı davanın ikinci duruşması, Ankara 37. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
12 Nisan 2022: T24 yazarı Hasan Cemal, 2016-2020 yıllarında yaptığı sosyal medya paylaşımları nedeniyle “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandığı davanın bugün görülen ilk duruşmasında beraat etti.
12 Nisan 2022: Gaziantep Valisi Davut Gül’ün şikâyeti üzerine Cumhuriyet gazetesi muhabiri Nagihan Yılkın’ın “Valilikte yolsuzluk ve rüşvet ağı ortaya çıktı” başlıklı haberine ilişkin soruşturma başlatıldı ve 400 bin TL’lik tazminat davası açıldı.
12 Nisan 2022: Alman Die Welt gazetesi muhabiri Deniz Yücel’in “Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılama” ve “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamalarıyla yargılandığı davanın üçüncü duruşması, E-İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
13 Nisan 2022: Evrensel gazetesi yazarı Ceren Sözeri hakkında, 7 Nisan 2019’da kaleme aldığı “AKP’ye Kim Oy Kaybettirdi” başlıklı yazısı nedeniyle açılan 200 bin TL’lik tazminat davasının 5. duruşması, İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesinde görüldü.
15 Nisan 2022: İsmail Saymaz, İstanbul Sultangazi’de Abdulkadir Geylani İlim ve Hizmet Derneği adı altında dergâhı bulunan Büreyde Öncel’in hakkındaki çocuk istismarı iddialarından bir televizyon programında bahsetmesinin ardından kendisine açılan davada beraat etti.
15, 28 Nisan 2022: Devlet içindeki kadrolaşmayı gösterdiği öne sürülen Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA) belgelerini paylaşan Metin Cihan hakkında, “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak” suçlamasıyla açılan davanın 2. duruşması, İstanbul 22. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
Mert Cihan’ın, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın şikâyeti üzerine “kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret” suçlamasıyla yargılandığı başka bir davanın ilk duruşması da İstanbul 36. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
18 – 19 Nisan 2022: İbrahim Haskoloğlu, e-Devlet sisteminde sızıntı olduğu iddialarını sosyal medya hesabında paylaştığı için gözaltına alındı. İbrahim Haskoloğlu, “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirme ve yayma” suçlamasıyla tutuklandı. Haskoloğlu, “Kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek ve yaymak” suçlamasıyla Maltepe Cezaevine gönderildi. Haskoloğlu, bir haftalık tutukluluğunun ardından serbest bırakıldı.
18 Nisan 2022: Yeni Yaşam gazetesi editörü Hatice Şahin’e “silahlı örgüt üyeliği” suçlamasıyla açılan davanın 8. duruşması görüldü.
19 Nisan 2022: Ahmet Altan’ın 2008’de Taraf gazetesinde yayımlanan bir yazısı nedeniyle dönemin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya’ya “görevinden dolayı hakaret ettiği” suçlamasıyla yargılandığı davanın 7. duruşması görüldü.
19 Nisan 2022: Artı Tv muhabiri Hayri Demir’in “terör örgütü üyeliği” ve “basın ve yayın yoluyla terör örgütü propagandası yapmak” suçlamalarıyla yargılandığı davanın 11. duruşması, Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
20 Nisan 2022: Rüstem Batum hakkında “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla açılan davanın 17. duruşması, 41. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Duruşmada esas hakkındaki mütalaasını açıklayan savcı, Rüstem Batum’un ifadelerinin ‘siyasi eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları içerisinde kaldığını’ belirterek, beraatını talep etti. Mahkeme heyeti, Batum’un beraatına karar verdi.
21 Nisan 2022: Derya Okutan’ın “terör örgütü propagandası yapma” suçlamasıyla yargılandığı davanın 3. duruşması, Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
21 Nisan 2022: Rojda Oğuz’un “örgüt üyeliği” ve “örgüt propagandası” suçlamalarıyla yargılandığı davanın 6. duruşması, Van 4. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
27, 29 Nisan 2022: Bloomberg finans muhabirleri Kerim Karakaya ve Fercan Yalınkılıç ile gazeteciler Mustafa Sönmez, Sedef Kabaş, Merdan Yanardağ ile Orhan Kalkan’ın da aralarında bulunduğu 38 kişinin “ekonomiye zarar vermek” suçlamasıyla yargılandığı davanın 9. duruşması, İstanbul’da görüldü. Mahkeme, sanıklara yöneltilen “piyasa dolandırıcılığı” suçlaması yönünden suçun yasal unsurlarının oluşmadığına kanaat getirerek tüm sanıkların beraatına hükmetti.
Tehdit, hakaret etme ve şiddet
12 Nisan / 15 Nisan 2022: Aydın Kuşadası’nda yaşayan yazar Ergün Poyraz, evinin önünde darp edildi. Saldırı sonucu ağır yaralanan Ergün Poyraz, yoğun bakımda tedavi gördü. Yakalanan şüphelilerin emniyetteki ifade işlemleri tamamlandı. Şüphelilerden biri, sulh ceza hâkimliğince adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı, dördü tutuklandı. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesinde tedavisi tamamlanan Ergün Poyraz da taburcu edildi.
18 Nisan 2022: İstanbul’da 1 Mayıs deklarasyonunun açıklamasını takip eden Artı tv muhabiri Meral Danyıldız ve Dokuz8haber muhabiri Fatoş Erdoğan, polis tarafından darp edilerek alandan uzaklaştırıldı.
27 Nisan 2022: İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Murat Kurum’un Elazığ’ı programını takip eden Gazete Duvar muhabiri Ardıl Batmaz darp edildi.
İşten çıkarmalar ve gazetecinin çalışma yaşamı
8 Nisan 2022: Yeniçağ gazetesi, internet sitesinden yaptığı açıklama ile ulusal yayıncılıktan bölgesel yayıncılığa geçtiğini duyurdu.
12 Nisan 2022: Zeynep Irmak Öcal’ın, yaklaşık iki yıldır çalıştığı DHA Samsun muhabirliği görevine, hamile olduğu gerekçesiyle son verildi.
12 Nisan 2022: AKP’li Bursa Büyükşehir Belediyesi, BursaMuhalif çalışanlarının ulaşım kartlarını, yaptıkları haberleri gerekçe göstererek iptal etti. İptal kararı ve gerekçesi önceden kendilerine bildirilmeyen gazeteciler, kartlarını kullanmak istediklerinde “kartınız kara listeye alınmıştır” yazısı ile karşı karşıya kaldı.
