AFAD’ın Ekim 2019’da Maraş’ta Türkiye’nin en büyük deprem tatbikatını yaptığı ortaya çıktı. İçişleri Bakanı Soylu’nun yönettiği tatbikatta senaryoya göre depremin büyüklüğü 7.5, merkez üssü Pazarcık olarak tayin edilmişti. Bilim insanları da geçtiğimiz yıllarda deprem bölgesini adres göstererek defalarca riskin büyüklüğüne dikkat çekmişti.
Diken’in haberine göre İçişleri Bakanlığı’na bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) Maraş’ı 2020’de ‘İl Afet Risk Azaltma Planı’ kapsamında pilot il seçmesinden önce kentte 9-10-11 Ekim 2019’da olası bir depreme karşı tatbikat yapılmış.
Tatbikat, ulusal-yerel düzey hizmet grupları ve destek illerin katılımıyla masa başı ve saha tatbikatı olarak düzenlenmiş.
Saha tatbikatı Atatürk Parkı’nda bulunan Sabancı Kültür Merkezi, Devlet Su İşleri 20. Bölge Müdürlüğü, İtfaiye Daire Başkanlığı’na ait Karacasu Eğitim Merkezi, Türkoğlu Açık Cezaevi ve Elbistan’ta oluşturulan sahalarda yapılmış. Sahada enkaz arama ve kurtarma çalışmaları da yürütülmüş.
Türkoğlu-Gölbaşı segmentinde meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki depreme göre senaryolaştırılan tatbikatla, ‘afet zararlarının azalması, afetlere karşı hazırlıklı olunması, hızlı ve etkili bir kurtarma, ilk yardım, geçici barınma ve yeniden inşa faaliyetlerinin yürütülmesi için tüm güç ve kaynaklarının birleştirilerek tek elden yönetilmesi’ amaçlanmış.
Tatbikat senaryosunda yıkılacağı kurgulanan otel 6 Şubat’ta yıkıldı
Ankara Afet ve Acil Durum Merkezi’nde bulunan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun talimatıyla, ilgili personele gönderilen kısa mesajlarla başlayan tatbikata toplam bin 413 personel, bir helikopter, 271 araç, bir arama ve kurtarma köpeği katılmış. AFAD’ın YouTube hesabından yayımlanan videoda tatbikattan görüntüler yer alıyor.
Videoda görüldüğü üzere, yıkılan binalardaki yakınlarına ulaşmaya çalışan kişilere kadar yaşanması muhtemel senaryolar uygulanmış. Videoda, enkaz altında kalanların yakınlarını canlandıranlara, polislerin kalkanlarıyla engel olduğu da göze çarpıyor.
Tatbikatta, depremden etkilenmesi muhtemel Adıyaman, Antep, Malatya, Kilis, Osmaniye ve Urfa da yer almış. Tatbikat videosunda Maraş’taki Saffron Otel’in de yıkılan yapılar arasında kurgulandığı dikkat çekiyor. Bu otel 6 Şubat’ta meydana gelen depremlerde yıkıldı.
Tatbikatta, okullar, hastaneler, öğrenci yurtlarının tahliye edilmesi; Sağlık Bakanlığı’nın sahra hastaneleri kurması; Kızılay’ın seyyar mutfak oluşturup sıcak yemek ve kumanya dağıtması; mobil iletişim araçları kurularak haberleşmenin kesintisiz sürmesi ve ‘yerli ve milli baz istasyonu’ olarak tanıtılan Ulak Haberleşme aracığıyla ses ve veri iletilmesi kurgulanmış.
Bilim insanları deprem bölgesini adres göstererek uyardı
Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal ile Gazi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde görevli Doç. Dr. Bülent Özmen’in kaleme aldığı 2010 tarihli Hatay İlinin Depremselliği, Deprem Tehlikesi ve Riskleri isimli kitapta, büyük yıkımın yaşandığı Hatay’daki deprem riskine dikkat çektikleri görüldü.
DHA’nın haberine göre Pampal ve Özmen, o dönem Hatay’da konferanslara katılarak, yerel yöneticileri ve halkı uyardı. Kitapta, Hatay’ın jeolojik konumu gereği geçmişte çok sayıda hasarlı depreme maruz kaldığı gibi gelecekte de buna benzer depremlerle sıkça karşılaşacağına ve yeterli önlemler alınmadığı sürece de zararın boyutlarının katlanarak artacağına dikkat çekildi.
İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü ve Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Tüysüz de 1990’lı yıllardan itibaren bölgede yapılan çalışmalarla deprem gerçeğinin birçok bilim insanı tarafından tespit edildiğini hatırlatmıştı.
Bölgede depremin olabileceğine ilişkin kimi yetkilileri zamanında bilgilendirdiğini aktaran Tüysüz, “O dönem Gaziantep’te deprem tehlikesi ile alakalı bir toplantı yapılmıştı. Vali ve belediye başkanlarının katılımıyla orada 7.7’lik bir deprem olacağını anlattım. 2012’de gazetelerde televizyonlarda manşet olmuştu. O zaman Gaziantep’in depreme hazırlık yapılması gerektiğinin altını çizmeme rağmen hiç ciddiye alınmadı” demişti.
Deprem araştırmaları alanında önemli çalışmaları olan Pof. Dr. Naci Görür’ün deprem bölgesine ilişkin yaptığı uyarıların sonuncusu ise Maraş merkezli depremlerden üç gün önce idi. Görür 3 Şubat’ta bir tweet atarak “Yarbaşı-Düziçi/Osmaniye’de 4,2 deprem oldu. Deprem Doğu Anadolu Fay Zonunda. Bu zonun Çelikhan-Erkenek-Maraş kesiminden endişe ediyoruz. Bu kesimi NE ucundan 2020 Elazığ depremi yükledi. Bu deprem de küçük de olsa SW ucundan zorladı. Bu uçta son deprem 1998 Adana Depremi” ifadesini kullanmıştı.