“Brakuji-Kardeş katli” olarak nitelenen Kürtler arası çatışmaların bir tarafı her zaman KDP olmuştu. Ancak Şengal’e bu son saldırının ittifakı ve hedefi daha öncekilerden daha hassas görünüyor. Bu, bir savaş ya da çatışma değil. Bu, KDP ile PKK arasında bir savaş değil. Bu, Peşmerge ile YBŞ arasındaki bir savaş da değil. Bu, KDP’nin Ezidi halkına yönelik yeni bir fermanıdır.
ABDULMELİK Ş. BEKİR
Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) uzun süredir Şengal’e yönelik bir saldırının sinyallerini veriyordu. En somut haliyle Neçirvan Barzani tarafından geçtiğimiz aylarda, “güç kullanırız” tehdidiyle gündeme gelmişti. Bu sabah itibarıyla da Ezidilerin kutsal mabedi Ezdixan’a yönelik bir saldırı başlatıldı. “Brakuji-Kardeş katli” olarak nitelenen Kürtler arası çatışmaların bir tarafı her zaman KDP olmuştu. Ancak bu son saldırının ittifakı ve hedefi daha öncekilerden daha hassas görünüyor.
Saldırının hedefi ne?
Saldırıyı öncelikle hedefi bakımından ele alalım. Çünkü saldırıya ilişkin basında çıkan haberlerde bir kafa karışıklığının olduğu görünüyor. Bu, bir savaş ya da çatışma değil. Bu, KDP ile PKK arasında bir savaş değil. Bu, Peşmerge ile Yekîneyên Parastina Şengalê (YBŞ) arasındaki bir savaş da değil. Bu, KDP’nin Ezidi halkına yönelik yeni bir fermanıdır.
Barzaniler Nakşibendi tarikatının en radikal yönünü temsil ediyor. Nakşibendilerin de Ezidilere düşmanca bir kin beslediği ve tabiri caizse “Yok edilmesi gereken bir inanç olarak gördükleri” biliniyor. Ezidilere yönelik gerçekleştirilen 73 fermanın önemli çoğunda bu geleneğin doğrudan ya da dolaylı olarak katılımının olduğu da tarihte belgeli.
Federal Kürdistan’ın kuruluşundan sonra da bu politika değişmemişti. KDP’nin Ezidilere yönelik politikası ulusalcılıktan ziyade din mevhumuna dayalı oluşturulmuştu. Son yıllarda farklı Kürt yapılarının Ezidiler üzerinde etkili olmasına karşı Ezidilerin Kürtlüğü kabul edilmiş olsa da bu durum kerhendi.
Kerkük’e karşı Şengal önerisi
Böyle olduğu için 2005-2006 yılında KDP’nin Irak Merkezi Hükümeti ile ‘durumu belli olmayan’ bölgelere ilişkin yürütülen tartışmalarda Kerkük’e karşı Şengal’i vermeyi önermişti. Gizli yürütülen bu pazarlıkla kapsamında Ezidi yerleşim yerlerinde üst üste çok sayıda bombalı araçla saldırı gerçekleştirilmiş ve 360’i aşkın Ezidi katledilmiş yüzlercesi yaralanmıştı.
Bu yönüyle 74’üncü ferman olarak nitelenen IŞİD’in 3 Ağustos’taki saldırıları özü itibarıyla 2006 yılında başlamıştı. IŞİD’in saldırısı 1 Haziran 2014 yılında Amman’da yapılan bir toplantı ile planlandı. Toplantıdan 4 gün önce Mesut Barzani, alelacele Amman’a bir ziyaret gerçekleştirmiş ve Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar öncülüğünde geliştirilen IŞİD ile bölgenin yeniden dizayn edilmesi sürecine dahil edilmişti.
Saldırının planlanacağı toplantı da Barzani’nin ziyaretinden 4 gün sonra gerçekleştirilmiş ve toplantıda KDP’yi Azad Baweri temsil etmişti. Sonrası ise bilindiği gibi IŞİD’in Musul’u alması, KDP’nin Peşmergeyi Şengal’den çekmesi ve Ezidi katliamının başlaması takip etti. YPG’nin kısa sürede Şengal’e intikal etmesi ve Ezidileri sahiplenmesi, katliamı olmasa da soykırımı önlemişti.
KDP’nin Ezidileri bırakıp kaçması Kürt halkı arasında büyük bir tepki yaratmış ve bunun üzerine Barzani sorumlular hakkında bir soruşturma başlatmıştı. Soruşturmanın sonuçları bir türlü açıklanamazken KDP’nin bu defa kendisinin Şengal’e saldırı başlatması Ezidilere yönelik politikanın “kan davası” mantığı ile sürdürüldüğüne yeni bir kanıt.
Hangi ittifaklar?
Saldırının diğer bir yönü ise hangi ittifaklar ekseninde geliştirildiği.
KDP’nin daha önce taraf olduğu ‘Brakuji’ süreçlerinde de dış güçlerden destek aldı. Bu sabah startı verilen saldırı ise “hem Türkiye’nin birebir planlayıcısı olması hem de Suriye’de örgütlediği radikal ÖSO gruplarının da dahil edildiği” iddiası nedeniyle Brakuji’yi aşan yeni bir durumla karşı karşıya olunduğuna işaret.
Bu durum da 6 yıldır Suriye’de kadın, çocuk, yaşlı demeden farklı inançlardaki insanları doğrayan radikal grupların Şengal’e taşınması yani Ezidilere yönelik yeni bir fermanın başlatılmasıdır.
KDP’nin evde yaptığı hesap çarşıya uymaz
Bu saldırıların ne kadar ve ne düzeyde süreceği bilinmiyor. Ancak KDP’nin evde yaptığı hesabın çarşıya uymayacağını ilk tepkilerden görebiliriz.
Birincisi KDP Genel Başkanı Mesut Barzani’nin 26 Şubat’ta Türkiye’ye ziyareti sırasında gündeminin öyle kamuoyuna anlatıldığı gibi ‘bağımsızlık’ falan olmadığı, aksine Şengal’e saldırı ve PKK’ye yönelik operasyon olduğunda artık kimsenin şüphesi kalmadı. Barzani, 25 Ağustos 2016 tarihinde aniden Türkiye’yi ziyaret etmiş ve 26 Ağustosta “Fırat Kalkanı” adı ile Rojava’ya yönelik operasyon başlatılmıştı.
KDP’nin Türkiye ile ilişkileri Kürtlerde büyük bir öfke yarattığı bilinen bir gerçeklik. Tüm Kürt örgüt ve yapılarıyla kavgalı olması da KDP’yi halk nezdinde önemli oranda zorladı ve zayıflattı. Bu zorlanma ile Türkiye’ye yakınlaştıkça da daha fazla hata yaptı ve son Şengal saldırısı ile aslında intihar denilebilecek bir yola girdi. Bu yolda devam etmesi durumunda zayıflayan halk desteğini tamamıyla yitirerek hızla taban kaybedebilir.
Kara leke katmerli hale geldi
KDP’nin Türkiye ile birlikte Şengal’e saldırması tüm Kürtlerde Ezidi halkına yönelik bir saldırı olarak görüldü. Gelen ilk görüntülerde halkın üzerine saldırtılan gruplara karşı Ezidi kadınlarının elde silah nöbet beklemesi şimdiden KDP’nin bu saldırıyı kaybettiği anlamına geliyor. Başka bir ifade ile KDP’nin 3 Ağustos 2014’te Ezidileri savunmasız bırakarak geri çekilmesi ile alnına vurduğu kara lekeyi katmerli hale getirmesidir. KDP’nin saldırılarına ortak olmayı reddederek Ezidi halkının yanına geçen 80 Peşmerge bu saldırıyı şimdiden boşa çıkarmış ve Brakuji’ye karşı duruşunu deklere etmiştir.
Ezidi annelerin silah elde nöbet tutması, Peşmergelerin Ezidi savunma gücünün yanına geçmesi, Kürtlerin her yerde bu saldırganlığa ateş püskürmesi yeni bir duruma işaret ediyor.
Ferman sadece KDP’nin değil, ortak bir planın icrası
Bu durum da Kürtlerin Brakuji’ye prim vermeyeceğidir. Ancak bunun yeterli olacağını sanmak aldatıcı olabilir. Çünkü bu fermanı KDP kendi başına vermiş değil. Bu ortak bir planın icrasıdır ve başka boyutlarda sürdürülmeye çalışacağı beklenmeli. Bu plan sadece Şengal ile de sınırlı değil. Kerkük’ten Kandil’e, Şengal’den Afrin’e kadar bir coğrafyayı hedeflemekte.
Şengal’de açığa çıkacak sonuç aynı zamanda Minbiç’ı da etkiler. Bu nedenle Kürtler çok önemli ve tarihi bir sınavla karşı karşıya. Bu sınavı başarıyla atlatması Brakuji’nin eski ve yeni versiyonları başta olmak üzere Ezidilere yönelik fermanların son bulmasıdır.
Şengal saldırısının Kandil ve Rojava’ya yönelik ayakları ile Türkiye’deki Kürtlere ilişkin yansımaları olmakla birlikte bu, ayrı bir değerlendirme konusudur.
