EPSAŞ’ın susuzluk stratejisi İsa’yı boğdu!

BATMAN –Bir baraj, nehir ve su kanalının olduğu Yeniçağlar köyü, 20 gündür susuz. EPSAŞ yetkilileri borçlar ödenmeden elektriğin verilmeyeceğini kaydetti. Köyde su olmadığı için kanalda yıkanmaya giden bir çocuk yaşamını yitirdi.

Haber: Mehmet Elma – Aydın Atay

Dicle Elektrik Perakende Satış A.Ş. (DİCLE EPSAŞ), Batman’ın Kozluk ilçesine bağlı 7 köyün su ihtiyacını karşılayan dinamoların enerjilerini kesti.

“Ödenmeyen elektrik faturaları” gerekçesiyle tespit edilen Yeniçağlar (Zîlan), Karpuzlu (Selîvê), Samanyolu (Kanîkê), Dövecik (Malê Gir), Parmakkapı (Hiskut), Taşlıdere (Holê) ve Eskice (Xoxê) köyleri 23 Haziran’dan beri susuz kaldı.

Köylere su sağlayan dinamoların elektrik faturaları İl Özel İdaresi tarafından ödenirken, 2013’te Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin özelleştirilmesiyle ödemeler kesildi. Özelleştirmenin ardından köylüler tarafından ödenemeyen faturalara karşılık DİCLE EPSAŞ elektrik kesintilerine başladı.

Özelleştirme olsa da köylere dinamolarla su sağlama işlemi değiştirilmedi. DİCLE EPSAŞ, borçların ödenmesi için 18 Haziran’a kadar köylere süre tanıyan bir SMS gönderdi.

Borçların ödenmemesi üzerine köylere su sağlayan dinamoların enerjileri kesildi. Tespit edebildiğimiz fatura borçları şu şekilde:

Yeniçağlar köyü – 2 milyon 396 bin

Parmakkapı köyü – 709 bin

Dövecik köyü – 205 bin

Karpuzlu köyü – 4 milyon 546 bin

Samanyolu köyü – 1 milyon 753 bin

Eskice köyü –  412 bin 469 TL.

Borçların büyük bir kısmı faizden oluşuyor. Köylüler var olan borcu ödeyecek durumda olmadıklarını vurguluyor.

Salgın, kuraklık ve su-suz-luk

Dicle EPSAŞ’ın kesintileri nedeniyle 20 gündür susuz kalan köylerden Yeniçağlar, 2 bin 600 kişilik nüfusa sahip. Susuz kalan diğer köylerin nüfusu ise 250 ile bin 500 arasında değişiyor. Deyim yerindeyse binlerce insan, hayvan ve bitki susuz kaldı.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre son 50 yılın en sert kuraklığının yaşandığı bölgelerden biri olan Yeniçağlar köyü sakinleri ayrıca salgın ve susuzluk tehdidiyle karşı karşıya.

Devasa Batman Barajı ve Batman Çayına sadece 3.6 kilometre uzaklıkta. Batman Barajı’nın hemen başında ve Batman Çayı’nın üzerinde bulunan Malabadi Köprüsü’nden araçla geçtikten, iki dakika sonra köye varıyoruz.

Köyün ortasından geçen Devlet Su İşleri’ne (DSİ) ait su kanalını görünce şaşkınlığımız artıyor. Bir barajın, nehrin ve su kanalının olduğu köy nasıl susuz kalabiliyor?

Köylüler adeta suyun ortasında susuz kalmış durumda. Köye su taşıyan traktör ve araçların ardı arkası kesilmiyor.

Başka bir köyde banyo yapıyor

Yol kenarında su bidonlarıyla duran 65 yaşındaki Hesina Sevim, tankerlerle su taşıyan traktörleri bekliyor. Evde tek başına yaşadığını belirten Sevim, “Başka köye gidip, elbiselerimi yıkıyorum, banyo yapıyorum. Bu yaşıma geldim, böyle bir şey görmedim. Rezil, perişan olduk. Su bidonu taşıyamıyorum. Ne yapacağım?” diye tepki gösteriyor.

Karantinada susuz kaldılar

Köyde biraz ilerledikten sonra kameralarımızı gören bir aile balkona çıkıyor. Ev sahibi Yunus Yücel, 3 gündür diğer 14 aile bireyiyle karantinada olduklarını dile getiriyor. Yücel şöyle devam ediyor:

Ellerimizi yıkayacak, temizlik yapacak, içecek suyumuz yok. Korona olduğumuz için çıkamıyoruz, kimse korkudan bize su getiremiyor. Bu zulümdür. Susuzluktan perişan olduk. Hayvanlarımız susuzluktan kırıldı. DEDAŞ’a kimse bir şey diyemiyor mu? Bu zulüm son bulsun. Maske, mesafe, hijyen diyenler nerede? Müslümanız diyorlar, Ramazan Ayı’nın ortasında sularımızı kestiler. Bu mudur din, bu mudur Müslümanlık. 3 aile aynı binada karantinaya alınmışız, en önemli ihtiyacımız olan suyumuz kesik.

Karantinada olan Yüce ailesiyle mesafeli görüşmemizden sonra köyde özel araçlarıyla su taşımaya giden Özerdem ailesiyle karşılaşıyoruz. Köydeki susuzluğa tepki gösteren Türkan Özerdem, “Kanaldan ya da Batman yolu üzerinde başkalarına ait çeşmelerden su taşıyoruz. Suyumuz değiştiği için çocuklarımız hastalanıyor. Korona hastalığı durdu şimdi bu başladı. Günde 4-5 kez su taşıyoruz. Temizlik yapamıyoruz. Saman vakti geldi, suyumuz kesildi. Halimiz hal değil. Halk perişan. Suyumuzu bıraksınlar. Köyde yaşlılarımız, araçları olmayanlar var. Kim onlara su taşıyacak” dedi.

Cami ve sağlık ocağında el yıkayacak su yok

Köyde bulunan sağlık ocağına ve camiye su taşıyan Mehmet Şerif Sayar ise şu ifaleri kullandı:

Sağlık ocağında el yıkayacak su yok. Köylüler bu borcu ödeyecek durumda değil. Devlet de bize su sağlayan dinamonun elektriğini kesti. Borcumuz bize tebliğ edildi ama ödeyemedik. Tankerlerle Batman çayından su taşıyoruz. Günde 4 tanker su getiriyoruz. Cami ve sağlık ocağımıza da su getiriyoruz. Borcunuzu ödemeyene kadar elektriği açmayız diyorlar. Muhtarımız valilik ve DEPSAŞ il müdürüyle görüştü ama bir sonuç çıkmadı. Perişan haldeyiz. Temizlik yapamıyoruz. Temizliğin olmadığı yerde hastalık başlar. 300 haneli köyde su yok.

Çocuklarda hastalıklar başladı

Üstü açık olan ve her gün çeşitli canlıların boğularak öldüğü kanaldan su taşımak zorunda kalan köyde çeşitli hastalıklar ortaya çıktı. Konuştuğumuz bir anne çeşitli yerlerden getirdikleri suları kaynatmalarına rağmen çocukların kusma ve ishal olmasına neden olduğunu söylüyor. Bir ailesi son bir hafta içinde 3 defa çocuklarını hastaneye götürmek zorunda kaldığını dile getirdi. Temiz su bulmakta zorlandıklarının vurgulayan köylüler, sorunun biran önce çözülmesini istiyor.

‘Tahsilat borcundan dolayı her gün kesim yapıyoruz’

DİCLE EPSAŞ Batman İl Müdürü Naci Obut ile yaptığımız görüşmede ise, “Çözüm noktası biz değiliz. Biz neticede elektrik hizmeti sunan tarafız” cevabını aldık. “Bunlar bizim için bir abonedir” diyen Obut, “Her gün yeni abone yapıyoruz. Arızaları gideriyoruz. Yatırımlarımız var yatırımlarımızı yapıyoruz. Borç listesine giren her abonenin elektriği kesilir” ifadelerini kullandı.

Kaç köyde elektrik kesintisinin olduğuna dair bize net bir sayı vermeyen Obut, “Peyder pey kesim listesine düşüyor. Salgından dolayı elektrik kesimlerini erteledik. Bir buçuk yıldır hiçbir işlem yapılmadı. Devletin açıkladığı normalleşme süreciyle birlikte başladık. Tahsilat borcundan dolayı her gün kesim yapıyoruz. Bu doğal bir durum” dedi.

‘Biz uzlaşmaya, yapılandırmaya hazırız’

Köylerde susuzluğa neden olan elektrik kesimleri sorunun nasıl çözülebileceğini sorduğumuz Obut, şu yanıtı verdi:

Burada köy tüzel kişiliği muhtarların gelip bizimle görüşmesi bir uzlaşıya varması lazım. İtirazları varsa itiraz etmesi, taleplerini dile getirmesi gerekiyor. Neticede bizimle muhtarlıklar arasında olan bir durum. Diğerlerine kıyasla az borçları olan bazı köylüler borçlarını yatırdılar. Elektrikleri verildi. Kendilerince yüksek borçları olanlar sadece borçlarını öğrenip gittiler. Biz uzlaşmaya, yapılandırmaya açığız. Gelseler elimizden geleni yaparız. Sadece gecikme zamlarını değil, her türlü kolaylığı sağlamaya hazırız. Yeter ki geçmişle alakalı yapılandırmaya gideceğiz desinler. Biz basını, sivil toplum kurumlarını değil, muhtarları bekliyoruz. Biz onlarla masada anlaşacağımıza inanıyoruz.

Obut, tahsilat borcunun yapılandırılmadan elektriklerin verilmeyeceğini kaydetti.

Kolera ve vakalarda artış riski

Yeniçağlar köyünde daha önce İl Özel İdaresi’ne bağlı Köy Hizmetleri Masası’nın köye ilk şebeke suyunu ulaştırırken kullandığı paslanmış tesisat borularından dolayı 1998-2000 yılları arasında kolera salgını olmuş ve 8 kişi yaşamını yitirmişti.

Mevcut durumun bu şekilde sürmesi halinde koleranın tekrar can alacağını vurgulayan uzmanlar, ishal şikayetiyle hastaneye başvuruların olduğunu, bunun da kolerayı işaret ettiğine dikkat çekti. Bölgede aşılama çalışmalarının da hali hazırda yetersiz olduğuna da değinen Batman Tabip Odası, yetersiz aşılamanın olduğu köylerde hayati bir ihtiyaç olan suyun kesilmesinin yeniden vaka artışına ve hatta ölümle sonuçlanacak hastalıklara davetiye çıkardığını vurguladı.

Boğulan çocuk yaşamını yitirdi

Haberimizi yayına hazırlarken, Yeniçağlar köyünden 16 yaşındaki İsa Üke’nin arpa harmanından sonra evde duş alacak su bulunmadığı için girdiği su kanalında boğulma haberi geldi.

Yoğun bakımda bulunan Üke, bugün yaşamını yitirdi. Sosyal medyada #SusuzlukİsaÜkeyiÖldürdü etiketi altında tepkiler yükselmeye başaladı.