Mahsa Amini’nin öldürülmesinin ardından başlayan protestolar üç aydır devam ediyor. İran’ın pek çok kentinde dün 3 günlük genel grev ilan edildi. 29 Kürt kentinde grev uygulanırken, İran hükümeti de haklarında idam kararı verilen göstericilerin cezaların infaz edileceğini duyurdu.
İran’da gösteriler hız kesmeden sürüyor. 3 gün ilan edilen genel grev özellikle Kürt kentlerinde karşılığını buldu. Ülke genelinde de greve uyulurken, protestolar da sürüyor.
Hengaw İnsan Hakları Örgütü, Kirmaşan, Sine, Ciwanro, Paveh, Mahabad, Giyelan, Rwanser, Bane, Kurwe, Seqiz, Diwander, İlam, Bokan, Dewelan, Urmiye, Kengever, kani Dinar, Muj, Kameran, Meriwan’ın da aralarında yer aldığı 29 Kürt kentinde dükkanlar kepenk kapattı, öğrenciler okula gitmedi ve sokaklara çıkmadığını duyurdu.
Kirmanşan, Seqiz, Ciwanro gibi kentlerde de gençler gece saatlerinde sokaklara çıktığı, ateş yakarak yolları trafiğe kapattığı belirtildi.
Sine kentinden öğrenciler başörtülerini çıkararak, eylemler düzenledi. Protesto gösterileri sırasında katledilen Muhammed Şeriet’in ölümünün kırkıncı günü dolayısıyla anma düzenlendi.
Dêwlan kentinde de öğrenciler, “jin, jiyan, azadî” sloganlarıyla bir yürüyüş düzenledi. Akşam saatlerinde Sine, Kirmaşan, Seqiz, Ciwanro ve daha birçok kentte gençler öncülüğünde sokaklarda ateşler yakıldı.
Ayrıca İran’ın Arak, Şiraz, şabad, Tahran, Kazrun, Kerman ve Sistan gibi şehirleri ile Belucistan eyaletinde de greve gidildi.
Sosyal medyada yayımlanan görüntülerde, Tahran’ın Ekbatan ve Sadabad bölgesinde toplanan kalabalık, yönetim karşıtı sloganlar atarak caddeyi trafiğe kapattı. Tahran Metrosu yolcu peronlarında bekleyenler de slogan atarak gösterilere destek verdi.
Meşhed şehrinde toplanan kalabalık caddede ateş yakarken, Elborz eyaletine bağlı Kerec kentinde sokaklara çıkan göstericiler uzun süre slogan atarak yürüyüş yaptı. Arak ve Zencan gibi şehirlerde de protestolar düzenlendiği görüldü.
Şiraz Tıp Bilimleri Üniversitesi’nden öğrencilere destek
Şiraz Tıp Bilimleri Üniversitesi’nden 209 öğretim görevlisi, yayımladıkları bildiriyle, protesto düzenleyen öğrencilere destek verdiklerini açıkladı. Açıklamada, “Tutuklanan öğrencilerin koşulsuz serbest bırakılması, disiplin kurulu kararlarının iptal edilmesi, üniformalı güvenlik güçlerinin ve polislerin kampüse girmesinin engellenmesi” talep edildi.
Tahran’daki Şehid Beheşti Üniversitesi öğrencileri, arkadaşlarının isimlerinin yazılı olduğu pankartlar taşıyıp slogan atarken, Zehra Üniversitesi Edebiyat ve Sanat Fakültesi öğrencileri kampüsün çeşitli yerlerine yazılar yazıp afişler astı.
Allame Tebatebayi Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi öğrencileri de yayımladıkları bildiriyle boykot ve grevlere destek verdiklerini duyurdu.
‘İdamlar infaz edilecek’
Diğer yandan İran’ın Şark gazetesinin haberine göre, Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei protestolarla ilgili tutuklanan bazı protestocuların yargı sürecinin kısa sürede sonuçlandığını belirtti.
Ejei, bu kapsamda gösteriler sırasında “terör, cinayet, kamu düzenini bozmak” gibi suçlamalarla yargılanan kişilerin idama ya da uzun süreli hapis cezalarına mahkum edildiğini hatırlattı.
Başkan Ejei, “Bozgunculuk yapan ve devlete karşı savaşa girişen, ateşli silahlar ve soğuk silahlarla cinayet işleyen ve güvensizlik yaratan bazılarının cezaları da onaylandı ve bunlar yakında infaz edilecek” ifadelerini kullandı.
Bin 204 kişi hakkında iddianame hazırlandı
Gösteriler sırasında binlerce kişi gözaltına alınırken Yargı Erki Sözcüsü, 8 Kasım’da yaptığı açıklamada, gösteriler sırasında çıkan olaylarla bağlantılı 1024 kişi hakkında iddianame hazırlandığını duyurmuştu.
İran’da yaklaşık 3 aydır devam eden gösterilerle bağlantılı olarak şu ana kadar 6 kişi idama mahkum edilmişti. İdam kararlarının Yüksek Mahkeme tarafından onaylanması gerekiyordu.
İran Ceza Kanunu’na göre, “kamu düzenini bozmak, yeryüzünde bozgunculuk yapmak ve devlete karşı savaş açmak” gibi suçları işleyenler idam istemiyle yargılanıyor.
Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad Devriyeleri tarafından “başörtüsü kurallarına uymadığı” gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Kürt kadın Jina Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de yaşamını yitirmesi, ülke yönetimine karşı protestolara yol açtı.
Ülke geneline yayılan gösterilerde insan hakları örgütlerine göre 448 kişi hayatını kaybetti, 10 binden fazla kişi ise gözaltına alındı. İran’dan yapılan açıklamada ise aralarında güvenlik güçlerinin yer aldığı 200 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.
Ülke medyasına yansıyan haberlere göre, gösteriler sırasında 60’dan fazla güvenlik görevlisi yaşamını yitirdi.
