Zorlu tartışmalar ve krizlerin ardından Millet İttifakı adayını açıkladı. CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığı İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in masadan kalkıp yeniden oturmasıyla bir krize sebep olsa da bu kısa sürede aşıldı. Kılıçdaroğlu, adaylığının resmen ilan edilmesinin ardından yaptığı konuşmada her kesime seslendi. HDP de depremden sonra yeniden gözden geçirmeye karar verdiği aday meselesine dair tavrını biraz daha netleştirmiş görünüyor. Partinin eş genel başkanları ortak adaya sıcak baktıklarının sinyallerini verdi. İktisatçı Nesrin Nas, halkın başta Meral Akşener olmak üzere bütün siyasi liderlere, “Bu masa bizim masamızdır. Bu masayı hiç kimse dağıtamaz, izin vermeyiz” mesajını verdiğini belirtti.
Şimdi Millet İttifakı nasıl bir yol izleyecek? HDP ile Kılıçdaroğlu arasında açıktan bir görüşme olacak mı? Nasıl bir seçim sürecine doğru giriyoruz? ANAP eski Genel Başkanı Nesrin Nas Gazete Karınca’nın sorularını yanıtladı.
Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığını siz nasıl karşıladınız?
Kılıçdaroğlu’nun adaylığını bekliyor idim. O masayı kuran kişi, o 6 partiyi bir araya getiren Kemal Bey ve masadaki partilerin içindeki en büyük partinin, ana muhalefet partisinin de lideri. Doğal lider adayı idi Kemal Bey. Bunun konuşulmasının geç kalması bu hafta içinde yaşadığımız krize sebebiyet verdi. Ben hep adayın önceden açıklanması gerektiği düşüncesindeydim. Zaman zaman “Aday açıklanırsa yıpratılır” gibi hipotezler ileri sürdüler. O teze hiç katılmıyorum. Aday açıklanmadan zaten epey bir yıpratıldı. Zaten yıpratacaklar yıpratıyor. Aday dediğiniz kişinin o yıpranmayı aşması ve yeniden yoluna devam etmesi lazım. Neyse ki o krizler aşılarak adaylığı gerçekleşti. Ben her kesimi, birbirinden farklı her görüşü bir araya getirebilecek kişi olarak Kemal Bey’in bu geçiş döneminde, demokrasiyi ve demokrasiyi yaşatacağımız zemini kurmakta en önemli aday olduğunu düşünüyorum. Hatta tek aday olduğunu düşünüyorum.
Masada ciddi krizler yaşandı. Meral Akşener masadan kalktı ancak yeniden döndü. Bütün bu gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Kılıçdaroğlu’nun bu süreci çok iyi yönettiğine hiç kuşku yok. Çok sakin kaldı ve kendi yanındakileri de sakin kalmaya davet etti. Cumartesi günü Sayın Akşener’in yaptığı o çok keskin ve biraz da acı konuşmadan hiç bahsetmedi, serzenişte bulunmadı. Bu önemliydi. Bu tavrı ile Kemal bey bu krizi aşmak istediğini ve o nedenle de sakin kalmayı öncelediğini gösteriyordu. Meral Hanım kapıyı çarptı ama Kemal Bey kapıyı açık tuttu. Fakat Meral Hanım’ın geri dönmesinin asıl sebebi halkın kendisi. Yani halkın talebi. Evet, araya girenler oldu, çeşitli modeller kondu, bunlar da belki etkili olmuştur belki ama bence Cumartesi günü yaptığı konuşmadan sonra halkta inanılmaz bir tepki ortaya çıktı. Meral Hanım’ı protesto edenler, istifa edenler oldu ve benim bildiğim kadarıyla halk tüm partilerin genel merkezlerini faks ve telefon yağmuruna tuttu. Meral Hanım masadan kalkarken ‘milletin talebi’ demişti ama milletin talebinin tam aksi yönde olduğunu, milletin talebinin o masanın dağılmaması olduğunu gördü. Çünkü o masayı da zaten halk kurmuştu. Halkın böyle bir talebi olmasa o masa kurulmazdı. Ben Meral Hanım’ın masaya dönmesini halkın sağladığını düşünüyorum. Tabii bu süreç hem seçmende hem de liderler arasında ister istemez bir güven krizi oluşturdu. Ama halk bu masaya çok ihtiyaç olduğuna ve ancak bu masayla mevcut sorunların aşılacağına inanıyorsa bu güven krizi de çok büyümeden aşılır. Allah’tan çok kısa sürede onardılar. Aksi halde derinleşebilirdi.
‘Aday açıklanırsa yıpratılır’ tezinden bahsetmiştiniz. Böylesi kritik bir süreçte Altılı Masa kendi adayını yıpratma noktasına geldi adeta. Halk Meral Akşener’i sorumlu davranmaya davet etti diyebilir miyiz?
Halk başta Meral Akşener olmak üzere bütün siyasi liderlere, “Bu masa bizim masamızdır. Bu masayı sen dağıtamazsın. Bu masayı hiç kimse dağıtamaz. Bu masayı dağıtmanıza da izin vermeyiz” dedi. HDP deprem sonrasında “Aday çıkarma kararımızı yeniden gözden geçireceğiz” diyerek çok sorumlu bir davranış sergilerken öte yandan Meral Akşener’inki gibi sorunlu bir tavırla karşı karşıya kalıyoruz. Halkın beklentisinin aksine bir lider masayı devirerek demeyeyim ama masayı eksilterek oradan kalkıyor. İşte halk o an o gün duruma el koydu.
Kemal Kılıçdaroğlu adaylığı açıklandıktan sonra hayli kapsamlı bir konuşma yaptı. Her kesime seslendi. Siz bu konuşmayı nasıl buldunuz?
Çok beğendim. Her kesimi selamladı. “Erdem ve liyakatle yönetmeye adayız” dedi. “Bereket, huzur ve adalet adayıyım” dedi. “Gülümseyen yüzleri tekrar görmek için adayım” dedi. Yüzlerin gülümsemesini ben çok önemsiyorum. Son yıllarda iyice asık ve kaygılı hale geldi yüzlerimiz. Gülümsemeyi neredeyse unuttuk. Ve bir cümlenin altını çizmek istiyorum, Kılıçdaroğlu, “Bugün bir adaydan öte bir değişimin temsilcisi olarak karşınızdayım” dedi. Bu da çok önemli. Ben Kılıçdaroğlu’nun konuşmasını çok dengeli, yerli yerinde buldum. Son grup konuşması da çok duygusal bir konuşmaydı. Cumhurbaşkanı adayı olarak o kürsüye çıktı. Herkesle vedalaştı. Ağlayanları gördüm o konuşma sırasında. Kemal Bey’i adaylığının açıklanmasının ertesi sabahı aradım. Önce geçmiş olsun dedim, güldü. Sonra da kutladım. Çok rahat konuşulabilen, sizi dinleyen, karşısındaki kişilere değer veren ve hakikaten insanı gülümseten biri. Yani azarlanmaktan bıktık. Hakikaten bıktık.
HDP de ortak aday meselesine sıcak baktığına dair işaretler verdi. Bu Kılıçdaroğlu – HDP görüşmesi sonrası netleşecek ama sizce HDP kendi adayını çıkarır mı? Siyaseten en doğrusu ne olur?
Bunu söylemek bana düşmez. HDP mutlaka kendi kurullarına götürecek, bunu tekrar değerlendirecektir. Kemal Bey’in de ben önümüzdeki günlerde HDP’yi ziyaret edeceğini Pervin Hanım’la ve Mithat Bey’le görüşeceğini düşünüyorum. Zaten Pervin Hanım’la Kemal Bey Diyarbakır’da birlikte kameraların karşısına da çıktılar. Bu belli çevreleri çok kızdırdı, onu da söyleyeyim. “Bu devletin, bu mülkün sahibi biziz” diyenleri çok kızdırdı. HDP’nin tavrına dönecek olursam, buna HDP karar verecek ama HDP ve içinde olduğu Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenlerinin hepsi, bu seçimlerin ilk turda alınması gerektiğini düşünüyor. Ben de aynı fikirdeyim. Çünkü karşımızda öngörülemez bir iktidar var. Ve yaptıklarını ‘yapıyorum çünkü yapabiliyorum’ diye savunan bir iktidar var. Üstüne üstlük kendi getirdikleri rejim nedeniyle de yüzde 51’i alanın her şeyi aldığı ve kaybedenin de her şeyi kaybedeceği bir rejimi kurdular ve kaybedecekleri şey çok. Seçim kaybedildiğinde her şeylerini kaybedecekler. O nedenle bunların yapabileceklerinin sınırı yok. Buna benim hayalim yetmez. Bu kadar sene sonra Bursa’da böyle bir pankart açılacağını hayal edemediğim gibi. Onun için de seçimin ilk turda bitmesi gerektiğine inanıyorum. Bu hepimizin hayrına olacaktır.
Bu ittifakın, HDP de ilk turda ortak adayı desteklerse kazanacağına dair umudunuz var mı?
Çok eminim.
İktidarın tavrının giderek sertleşeceği yönünde kaygılar var. Siz de bahsettiniz. Peki muhalefet bunun karşısında güçlü durabilir mi? Nasıl bir seçim sürecine doğru gidiyoruz?
2017 referandumundan sonra hiçbir günümüz bir öncekinden daha iyi olmadı. Hep daha kötü oldu. Üzerimizdeki baskı, zor kullanımı had safhada. Ama 2018 cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi başladığından bugüne geçen beş yılda hiçbirimizin boynunu eğemediler. Biz itiraz etmeye devam ettik. Rızamızı alamadılar. Rızamızı alamadıkları için kendilerini dayatmaya, bir mecburiyet yaratmaya çalışıyorlar. Beş senede bizleri ve bu toplumun yüzde 60’ının rızasını alamadılarsa ben o yüzde 60’a güvenirim. Bu kadar acı çektikten sonra yüzmüş yüzmüş kuyruğuna gelmiş o muhalefet, ne yapar eder bu seçimi alır diye düşünüyorum. Muhalefet derken de itiraz eden muhalif seçmenden bahsediyorum.
Sizin siyaset yaptığınız dönemle bugünkü muhalefeti karşılaştırdığınız zaman nasıl bir muhalefet görüyorsunuz? O döneme iktidarlar açısından bakacak olursanız dünden bugüne nasıl bir tablo var?
Bugünle geçmişi karşılaştırdığımda geçmiş bugünden çok daha iyiydi ama geçmiş de pırıl pırıldı diyemem. O dönemde Milli Güvenlik Kurulu (MGK) diye bir şey vardı. MGK, devletin kırmızı çizgilerini belirler, (Kürt meselesi gibi güvenlikle ilgili gördüğü meseleler hakkında) siyasetçilere de ‘Bunlar benim meselem. Bu kırmızı çizgilere bulaşmayın. Bunun dışında siz kendi aranızda yarışın’ derdi. Siyasetçiler o sınırlarını bilir kendi aralarında serbest rekabet ederlerdi. O dönemdeki rekabette toplum da bilirdi ki ANAP’ı beğenmiyorsa oylarıyla devirebilir, başka bir partiyi iktidara getirir ve beğenmezse onu da devirebilir. Yani iktidarları sürekli değiştiren bir seçmen kitlesi vardı. Bugün öyle değil. O MGK yine var ama ama artık eskisi gibi değil. Güvenliğe karar veren de Erdoğan’ın kendisi, güvenlik sınırlarını çizen de Erdoğan’ın kendisi, siyaset alanını belirleyen de Erdoğan’ın kendisi ve muhalefete dayatan da o. Muhalefete diyor ki ‘Bu alanlarda siyaset yapabilirsin, bu alanlarda yapamazsın. Burada konuşursan seni alırım ha içeri’ diyor. Parti kapatmadan tut, dokunulmazlıkların kaldırılıp milletvekillerinin hapishaneye atılması gibi. Şimdi serbest bir yarış yok. Geçmişte bu biraz daha adil biraz daha serbestti. Tabii Kürtler açısından hiçbir zaman bu dediklerim olmadı, onları ayrı tutuyorum. Zaman zaman bizim dönemlerde, özellikle 1999 sonrasındaki iktidar döneminde Avrupa Birliği (AB) kriterleri çerçevesinde biraz rahatlama oldu. İşkence neredeyse sıfıra yaklaştı. Faili meçhuller durdu. O demokratikleşme süreci topluma biraz nefes aldırdı. Çözüm sürecinde de benzer şeyler yaşandı. Ama onun dışında ilk sopayı her zaman Kürtler yerdi. Fakat diğer partiler kendi aralarında daha eşit koşullarda rekabet edebilirlerdi. TRT’ye herkes çıkabilirdi. Ortak açık oturumlar olurdu ve liderler birlikte aynı masanın etrafında kameralar önünde tartışırlardı. Halk da o seçenekler arasından kendisine en yakın olana oy verirdi. Şimdi öyle değil. Şimdi bütün alanları kapsayan, devleti bir şekilde emmiş, içine almış, soğurmuş bir iktidar ortaklığı var. O nedenle bu seçimde muhalefet AK Parti’ye ya da MHP’ye karşı yarışmayacak, devlete karşı yarışacak. Bu nedenle de herkesin diğeriyle yan yana durması gerekiyor, yalnız kalanı köşede sıkıştırır döverler.
Millet İttifakı seçimi kazanırsa Türkiye’de özlenen demokrasi için umut görüyor musunuz? Özellikle de Kürt sorunu etrafında değerlendirmenizi istesem. Tutuklu Kürt siyasetçileri özgür kalır mı mesela?
Bütün sorunlarımızı bir çırpıda çözecekler gibi bir beklenti içinde değilim. Çok ağır bir depremden çıktık. Yıllardır korkunç bir ekonomik kriz yaşıyoruz. Ekonomik kriz, maalesef bu depremin etkisiyle daha da derinleşecek. Yani bugünlerimiz bile iyi günler. İktidar değiştiğinde acil olarak çözülmesi gereken sorunlar bunlar. Mesela uygulanmayan mahkeme kararları var. Bütün bunların bir an önce uygulanması gerekiyor. Bunun için de ilk etapta hemen yargıya el atılması gerekiyor. Bunlar parlamenter sisteme geçilmeden önce yapılması gereken işler. Çünkü bunları yapacak güç, yetki Cumhurbaşkanı hükümet sistemi diye kurdukları o sistemde tek kişiye ait zaten. Bunları yaptıktan sonra hepimizin biraz daha özgür, daha açık konuşacağı ve kendi sorunlarımızın hangi yol ve yöntemle çözüleceğine ilişkin fikirlerimizi korkmadan söyleyebileceğimiz bir ortam oluşacak. Yani ilk etapta sorunlarımızı çözebileceğimiz, konuşabileceğimiz zemini yaratacaklar ve ben bunu önemsiyorum. İlk etapta çok büyük şeyler beklemiyorum ama adaletteki düzelmeyi bekliyorum. Hapishanelerdeki siyasi arkadaşlarımızın hepsinin serbest kalmasını bekliyorum. Kobani davası gibi uyduruk davaların ortadan kaldırılmasını bekliyorum. Roboski’nin sorumlularının yargılanmasını bekliyorum. Kaç Roboski yaşadık biz… Cezasızlığın sonuçları bunlar. Bugün Bursa’da o pankartların açılması, muhaliflere yönelik saldırılar, ağır yolsuzluk, Kızılay çadırlarını bile satmaları hep bu ‘bizden hesap sorulamaz, soruşturulmayız’ zihniyetinin arkasına saklanarak yapılıyor. Biraz eleştirdin mi hain diyorlar. Kendi yolsuzluklarını, beceriksizliklerini, kötü niyetlerini o devlet kutsiyetinin arkasına saklayarak bize kabul ettirmeye çalışıyorlar. Bu örtüyü kaldırmak bile bir dolu şeyin çözümü için çok çok önemli.
Amedspor maçında faili meçhullerin sembolü haline gelen beyaz Toros ve ‘Yeşil’ kod adlı JİTEM’ci Mahmut Yıldırım’ın posterleri açıldı. MHP Lideri Devlet Bahçeli de grup konuşmasında Bursasporluları selamladı. Ne hissettiniz?
MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin grup konuşmasını dinlerken neye uğradığımı şaşırdım. İnanamadım. Özellikle o Bursaspor tribünlerindeki o rezaletle o felaketle ilgili kısımları… ‘Yeşil’in, beyaz Toros’un pankartlarının açılması, bir Kürt gencinin linç edilmeye kalkışılması, atılan maddeler… Bir gün öncesinden Amedsporlu oyuncuların kaldığı otelin önünde başlayan olaylar var. Bütün bunlara karşın Bahçeli’nin Bursasporluları selamlayan bir konuşma yapması beni dehşete düşürdü. Ama bu konuşmanın bir amacı var. Bahçeli bir anlamda bizleri de düşman olarak gördüklerini söylüyor. Çünkü tribünde beyaz Toros ve ‘Yeşil’ pankartlarını düşmana karşı açılmış bir bayrak gibi dalgalandırıyorlar. Akılları sıra bize “devletin gücünü” gösteriyorlar. “Bu mülkün sahibi benim, egemenlik benim elimdedir” diyorlar. “Kimlerin burada eşit yurttaş olarak var olacağını kimlerin olmayacağını ben belirlerim” mesajı veriyorlar. Bahçeli de çok açık bir şekilde bu mesajı veriyor. Bölücülük yapıyor. O Bursa maçında bunu yapanlar gerçekten bölücüler.
Altılı Masa’daki liderlerden Meral Akşener de faili meçhul cinayetlerin en yoğun yaşandığı o karanlık dönemin sorumlularından birisi. Siz bunu yeni dönem için bir sorun olarak görmüyor musunuz?
Haklı bir soru. Yalnız bunu birkaç açıdan ele almak lazım. Birincisi mevcut rejimin örgütselliği. Mevcut rejim tek kişilik hükümetin tek kişilik yürütmenin olduğu bir yapıda. Tek yetkili var, o da cumhurbaşkanı. Eğer seçim kazanılırsa o cumhurbaşkanı Kemal Kılıçdaroğlu olacak. Kılıçdaroğlu izin verdiği ölçüde diğer herkes yürüyebilir ve yol alabilir. O izin vermediği ölçüde yol alamaz. Liderlerin hemen hepsi Cumhurbaşkanı Yardımcısı olacaklar. Bu “biz birbirimize müteselsil kefil olacağız” demek. O nedenle her biri diğerini kontrol edecek. Bu, Cumhurbaşkanı hariç kimseye sınırsız güç, yetki vermiyor. O nedenle bugün yaşananların ya da 1990’lı yıllarda olanların tekrarlanacağını düşünmüyorum.
Saraçhane mitinginde son anda oraya gidenlerin hemen hepsi Cumhuriyet Halk Partisi ve İYİ Parti tabanıydı. O Saraçhane mitinginde en çok alkış Selahattin Demirtaş’ın adı anıldığında yükseldi. Taban bunu aşmış. O “sessiz çoğunluk” var ya çoktan bunu aşmış gitmiş. Bugün HDP’ye Kürt partisi diyebilir miyiz? Diyemeyiz. HDP Kürtlerin olduğu kadar Türklerin de partisi. Türkiye’deki solun, eşit yurttaşlığı isteyenlerin, demokratik bir devlet isteyenlerin, hukuk devleti isteyenlerin, kadın haklarını önemseyenlerin de partisi. Toplumdaki değişimi son krizle gördük. Meral Akşener’i kolundan çektiler ve o masaya döndürdüler. Bir başka şey de deprem. Deprem bize eldeki devletin sadece kolluk ve asker gücüne dayalı, zor kullanmaya ayarlı katı bir güvenlik devleti olduğunu ve artık temel fonksiyonlarını yerine getiremez hale geldiğini gösterdi. Halk devletin, yurttaşın tepesine çöktüğü zora ve baskıya yaslanan bir devleti istemiyor. Halk eşit yurttaşlığı, adaleti, çoğulculuğu öne çıkaran, yurttaşının refahını, esenliğini, güvenliğini sağlamak için çalışan ve Kemal Bey’in dediği gibi yüzüne gülümseme yerleştiren bir devlet istiyor. Ben buna çok güveniyorum.
O eski karanlık günlere dönülmesine halk izin vermez mi diyorsunuz?
Buna inanmayacaksın belki ama 1990’lı yıllarda, tabii gençtim ve o zaman siyasetin de dışındaydım. Ben ve benim gibiler, İstanbul’da yaşayan o kesim, binlerce köyün yakıldığını çok sonra duyduk sevgili Sabiha. Şimdi öyle değil. Şimdi iletişim araçlarıyla biz anında ne olduğunu, kime ne yapıldığını ve hangi adaletsizliklerin kuyusunun kazıldığını ve o bölgede insanlara neler yapıldığını çok çok iyi biliyoruz. Bunda mevcut iktidarın katkısı oldu. Eskiden bu adaletsizliklere, bu eşitsizliğe muhatap olmanız için Kürt olmanız yetiyordu. Oysa şimdi Kürtlerin çektiği çilenin, haksızlığın ve adaletsizliğin neredeyse tamamına Kürt olmayanlar da maruz kalıyor. Onlar Kürtlerin ne çektiğini yeni anlamaya başladılar. Bu söylediğim şey çok acımasız ama insanlar okuyarak değil çoğu zaman yaşayarak öğreniyorlar. O nedenle ben 1990’lı yılların tekrarlanacağına ihtimal vermiyorum.
İktidarın değiştiği bir sabaha uyanırsanız ne yapacaksınız?
Sokağa çıkıp avazım çıktığı kadar şarkı söyleyerek dans edeceğim.
